Η πρώτη ενεπίγραφη μαρτυρία από την αρχαιολογική θέση Κάλε Αμυνταίου
Τι έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη την τελευταία διετία
Ήχοι απόκοσμοι, βίντεο εγκαταστάσεις και εικόνες σκοτεινές, από τις οποίες αναδύεται ένα φως φωσφορίζον συνθέτουν μια ατμόσφαιρα μυσταγωγίας μέσα από τη οποία μπορεί κανείς να βυθιστεί στα άδυτα μίας από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες της χώρας. Ο διεθνώς αναγνωρισμένος φωτογράφος Τάσος Βρεττός πέρασε είκοσι ημέρες στις εγκαταστάσεις της «Αλουμίνιον της Ελλάδας» για να αποτυπώσει με τον φακό του την πλούσια κληρονομιά και το μέλλον της ελληνικής μεταλλουργίας. Η έκθεση «Προσεγγίζοντας τη METLEN: Οι δρόμοι ενός νέου Βιομηχανικού Κοσμοπολιτισμού» άρχισε το ταξίδι της από τη Θεσσαλονίκη και την αποθήκη Γ' του λιμανιού, όπου θα παραμένει μέχρι τα τέλη Απριλίου, για να μεταφερθεί στη συνέχεια στην Αθήνα.
Αν και κλειστοφοβικός, όταν ο Βρεττός μπήκε στο ορυχείο βωξίτη ένιωσε μαγεμένος από την παράξενα μεταφυσική ατμόσφαιρα που υπήρχε και όπως είπε ο φωτογράφος τη βραδιά των εγκαινίων «θα μπορούσα να είμαι μέχρι και σήμερα εκεί. Ο κάθε χώρος ήταν μυσταγωγικός και εξαιρετικά ελκυστικός φωτογραφικά. Η νύχτα ήταν μια πρόκληση για εμένα, έβγαζε αυτή τη μεταφυσική εικόνα ενός χώρου που δεν ξέρεις τι είναι, αν είναι σκηνικό από ταινία επιστημονικής φαντασίας ή οτιδήποτε άλλο». Πηγή έμπνευσης για τον ίδιο ήταν η ιστορία του χώρου, η δύναμη που κρύβει μια ελληνική πολυεθνική εταιρεία που συνεχώς μεγαλώνει και ανοίγεται στον κόσμο. «Με εντυπωσίασε η κλίμακα (σ.σ. των εγκαταστάσεων), αλλά ο άξονας ήταν ο άνθρωπος, οδηγός για εμένα ήταν οι εργαζόμενοι» είπε ο κ. Βρεττός, χαρακτηρίζοντας την όλη διαδικασία ένα υπέροχο ταξίδι, στο οποίο αφέθηκε, παραδιδόμενος όχι μόνο στις εικόνες, αλλά και στις μυρωδιές και τους ήχους των βιομηχανικών εγκαταστάσεων. Εξάλλου οι ήχοι αποτελούν σημαντικό κομμάτι της συνολικής εμπειρίας της έκθεσης, είναι αναπόσπαστο μέρος της εικαστικής εγκατάστασης.
Αυτό που ακούγεται δεν είναι για κάποια σύνθεση industrial μουσικής, αλλά οι πραγματικοί ήχοι από τις μηχανές, τους σωλήνες και την κατεργασία των μετάλλων, που ηχογραφήθηκαν στις εγκαταστάσεις της METLEN. Η επιμελήτρια της έκθεσης, Νάντια Αργυροπούλου, είπε για τον καλλιτέχνη ότι είτε κάνει αυτά τα μεγάλα πρότζεκτ που διδάσκονται σήμερα στο Χάρβαρντ, είτε για τους πρόσφυγες στην Ελλάδα, είτε για τα καμένα δέντρα, είτε για τη βιομηχανία «είναι μια φωτογραφία που πάλλεται, δονείται, έχει χρόνο. Αυτή η φωτογραφία είναι πληθυντική, ο Τάσος φωτογραφίζει πράγματα που είναι πολλά, δεν μπορείς να αποκόψεις μια, είναι ένα σύμπαν».
Στην έκθεση ο θεατής βλέπει τα έργα με διαφορετική ματιά, από πάνω προς τα κάτω ή στο επίπεδο του εδάφους, με birds eye view ή dogs eye view. Οι κινούμενες εικόνες μαζί με τους ήχους δεν καταγράφουν απλώς την αισθητική της βιομηχανικής παραγωγής, αλλά και τον ρυθμό, την ατμόσφαιρα και την ανθρωπογεωγραφία της νέας ελληνικής βιομηχανίας.
Μια πολυεθνική αμιγώς ελληνική
Η έκθεση εγκαινιάστηκε την περασμένη Πέμπτη από την Chief Corporate Affairs and Communications Officer της METLEN, Βίβιαν Μπουζάλη. «Ο Τάσος Βρεττός είναι ένας καταξιωμένος φωτογράφος και είμαστε πολύ χαρούμενοι και μας τιμάει που η έκθεσή του είναι επικεντρωμένη στην METLEN. Με την έκθεση αυτή θέλαμε να δείξουμε ότι υπάρχει βιομηχανία στην Ελλάδα. Ο Τάσος έχει καταφέρει να αποτυπώσει με μοναδικό τρόπο το έργο και τη δραστηριότητά μας, δημιουργώντας μια ξεχωριστή ιστορία που αποτυπώνει τη μεταμόρφωση των βιομηχανικών τοπίων, αναδεικνύοντας την αισθητική, τη λειτουργικότητα και τη συμβολική τους διάσταση». Όπως είπε, η «Αλουμίνιον της Ελλάδος» είναι η καρδιά της METLEN, ενός ελληνικού πολυεθνικού ομίλου, που ιδρύθηκε από τον Ευάγγελο Μυτηλιναίο στις αρχές του προηγούμενου αιώνα και πλέον έχει παρουσία σε σχεδόν 50 χώρες σε 5 ηπείρους και απασχολεί 7.500 άτομα.
Ξεχωριστή θέση στην έκθεση κατέχει και το ιστορικό αρχείο του κοσμοπολίτη αρχιτέκτονα και ανανεωτή του μοντερνισμού Κωνσταντίνου Δοξιάδη, το οποίο διασώζεται σήμερα στο Μουσείο Μπενάκη και παρουσιάζεται για πρώτη φορά στο ευρύ κοινό. Ο Δοξιάδης σχεδίασε τον οικισμό Άσπρα Χώματα, για να εγκατασταθούν οι εργάτες με τις οικογένειες τους. Ο οικισμός παραμένει ζωντανός μέχρι σήμερα, με περισσότερους από 3.000 κατοίκους, εργαζόμενους στο βωξίτη, που ζουν εκεί με τις οικογένειες και τα παιδιά τους, για τα οποία τα Άσπρα Χώματα είναι ο γενέθλιος τόπος.
Η έκθεση θα παραμείνει έως τις 23 Απριλίου στην Αποθήκη Γ’ στο Λιμάνι Θεσσαλονίκης και στη συνέχεια θα παρουσιαστεί στο κοινό της Αθήνας.
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 06.04.2025
