Γράφει
Φάνης Ουγγρίνης
Η παραίτηση του Αρίστου Δοξιάδη με λύπησε. Αποτελεί εξαιρετικό γνωστή του αντικειμένου που του είχε ανατεθεί, αποτελεί λόγιο τεχνοκράτη, συμπαθή σε κάθε πολίτη που θέλει να δει την Ελλάδα να προοδεύει. Προσωπικά διαφώνησα (και διαφωνώ) μαζί του ως προς τις ευθύνες της -υποτιθέμενα κρατικοδίαιτης- μικρής επιχειρηματικότητας για τα προβλήματα της εθνικής οικονομίας, όμως δεν μπορώ να μην παραδεχτώ την προσπάθειά του να αντιμετωπίσει σφαιρικά αυτό το ακανθώδες ζήτημα. Άλλωστε πριν λίγους μήνες ο ίδιος είχε αναγνωρίσει ότι χωρίς μικρές επιχειρήσεις δεν θα έχουμε ούτε μεσαίες ούτε μεγάλες, και μάλιστα είχε διατυπώσει κάποιες πρακτικές ιδέες για το πώς αυτές θα ήταν βιώσιμες και διεθνώς ανταγωνιστικές.
Αγνοώντας τα πραγματικά περιστατικά, δεν θα μπω στη συζήτηση για όσα του προσάπτονται ως νόμιμο εκπρόσωπο της πτωχευμένης και αδιευκρίνιστης ιδιοκτησίας Απόλλων ΑΕ. Όσοι έχουμε υπάρξει εν Ελλάδι επιχειρηματίες γνωρίζουμε καλά πόσο εύκολο είναι να μπλέξει κανείς. Καθαρή ατυχία, ιδεοληπτικά νομοθετήματα, πολυνομία, γραφειοκρατία, εμπάθεια εκ μέρους αρμοδίων μπορούν συχνά να σε τυλίξουν σε μια κόλλα χαρτί και να σε στείλουν στα τάρταρα πριν να το πάρεις χαμπάρι. Στον τόπο μας, οι επιχειρηματίες και οι αυτοαπασχολούμενοι είναι πολύ πιθανό να βρεθούν στο ακροατήριο, είτε για ποινική, είτε για αστική, είτε για διοικητική υπόθεση. Και όσο πιο μικροί και τίμιοι είναι, τόσο πιο δύσκολο θα είναι να ξεμπλέξουν.
Από τα παραπάνω αντιλαμβάνεστε πόσο ριψοκίνδυνη είναι η τοποθέτηση ανθρώπων του ιδιωτικού τομέα σε δημόσιες θέσεις • το είδαμε και το 2012, με την εξίσου ταχεία παραίτηση Βερνίκου λόγω συμμετοχής σε εξωχώριες εταιρείες. Κακά τα ψέματα, στην Ελλάδα υπάρχει μίσος για τα «λαμόγια», ασχέτως αν οι περισσότεροι έχουμε μέσα μας μια δόση λαμογιάς. Και το μίσος αυτό φουντώνει όταν πρόκειται για πρόσωπα εντός ή πέριξ της ελίτ, ή για εκείνους που με το κύρος τους στηλιτεύουν όσα στραβά έχει η χώρα μας. Μίσος για όσους θυμίζουν πως όντως δεν περάσαμε Διαφωτισμό, για όσους μας θέλουν στην ενωμένη Ευρώπη, για όσους τονίζουν πώς θα βουλιάξουμε αν δεν αλλάξουμε. Μίσος που οφείλεται στη διαχρονική συνήθεια του πολιτικού προσωπικού να λαϊκίζει και να μην αντιμετωπίζει τα κακώς κείμενα. Οι Δοξιάδηδες μισιούνται επειδή άφοβα λένε και γράφουν όσα οι πολιτικοί συζητούν κατ’ ιδίαν αλλά δεν τολμούν να πουν στους ψηφοφόρους.
Συνεπώς, υπό τέτοιες συνθήκες, ας μην παραπονιόμαστε για τη σύνθεση των εκάστοτε κυβερνήσεων. Το σύστημα δεν είναι φτιαγμένο για… κοινούς θνητούς που επιθυμούν ηρεμία και αξιοπρέπεια. Είναι φτιαγμένο από επαγγελματίες πολιτικούς για επαγγελματίες πολιτικούς, κατάλληλα εκπαιδευμένους: για όσους ξέρουν να αποφεύγουν τις κακοτοπιές και να αντέχουν στη λάσπη. Καλοπροαίρετοι πολίτες με κοινωνική υπόσταση και με διάθεση προσφοράς δεν έχουν θέση σε έναν τόσο πηχτό και βαθύ βούρκο. Απλά θα βουλιάξουν, ενώ αν τυχόν κατορθώσουν να επιπλεύσουν θα έχουν μεταλλαχθεί σε κάτι άλλο.
Όταν λοιπόν υπουργοποιούνται ανάλογα πρόσωπα καθίστανται a priori στόχος επιθέσεων, ειδικά αν κουβαλούν αμφιλεγόμενα βάρη. Τούτο είναι γνωστό στους κομματικούς επιτελείς, άρα η τοποθέτηση ακομμάτιστων σε θέσεις ευθύνης πρέπει να γίνεται πολύ προσεκτικά, μετά από ενδελεχή έρευνα ώστε να αποκλειστεί οποιοδήποτε παρεξηγήσιμο ενδεχόμενο. Στην προκειμένη περίπτωση κάτι τέτοιο προφανώς δεν συνέβη. Το εν λόγω λάθος προσέφερε σε ανθρώπους άσχετους ή μισερούς την ευκαιρία να ξαναμιλήσουν για «πιστολάδες», για κόλακες, για «τσάτσους», για βολεμένους, για κρατικοδίαιτους φιλελεύθερους, για τρωκτικά που μασάνε κρατικό χρήμα ενώ κουνάνε επιτιμητικά το δάχτυλο στον κοσμάκη, κ.λπ. κ.λπ. κ.λπ. Το αν ο Δοξιάδης ανήκει σε αυτές τις κατηγορίες είναι αδιάφορο • ρίχτηκε στην πυρά διότι έτσι βόλεψε.
Ωστόσο, όπως προανέφερα, ο ενδοκυβερνητικός χειρισμός υπήρξε εξ αρχής πρόχειρος. Το νόμιμο δεν είναι απαραίτητα και ηθικό. Είναι μάλλον αδιάφορη η αθώωση για ποινικό αδίκημα εφόσον ο ΑΔ υπήρξε νόμιμος εκπρόσωπος εταιρείας που τιμωρήθηκε για σύσταση καρτέλ. Πρόσωπο με ανάλογο παρελθόν δεν επιτρέπεται να τοποθετείται στο υπουργείο όπου υπάγεται η Επιτροπή Ανταγωνισμού, καθώς τίθεται θέμα σύγκρουσης συμφερόντων. Γράφτηκε πως ο παραιτηθείς είχε ερωτηθεί αν υπήρχε οτιδήποτε μεμπτό στο παρελθόν του, μα απάντησε αρνητικά. Παραδόξως, μια προφορική άρνηση φέρεται να κρίθηκε απολύτως επαρκής. Τελικά ήρθε η στιγμή του damage control. Η κυβέρνηση δεν θα επέτρεπε σε αυτή την ιστορία να τη φθείρει, της αρκούν οι βαριές συνέπειες της ηθικής κάλυψης που παρείχε στον Κώστα Αχ. Καραμανλή μετά τα Τέμπη. Μπορεί να διαρρέεται ότι ο -πρώην πια- υφυπουργός έλαβε μόνος την απόφαση, αλλά θεωρώ πιθανότερο το ενδεχόμενο να ζητήθηκε άνωθεν η παραίτησή του. Τούτου λεχθέντος, όπως εξελίχθηκε το θέμα αμαύρωσε περαιτέρω την εικόνα σοβαρότητας που προσπαθεί να συντηρήσει το Μαξίμου, παρά την ευπρόσδεκτη αναβάθμιση των Χατζηδάκη και Πιερρακάκη. Ήρθε σε συνέχεια της ανεξήγητης αποπομπής Παναγιωτόπουλου, της απομάκρυνσης δύο -κατά κοινή ομολογία ικανών- μελών (Σδούκου και Τσακλόγλου), της επιστροφής δύο άλλων που στο παρελθόν είχαν αποπεμφθεί (Μιχαηλίδου και Παπασταύρου) και της παραμονής στο σχήμα ατόμων επιεικώς άχρωμων και άοσμων. Τολμώ να πω ότι το περιβάλλον Μητσοτάκη δεν το’χει με τους ανασχηματισμούς, αν θυμηθούμε και τα ευτράπελα με το κατά παραγγελία υπουργείο για τον ναύαρχο Αποστολάκη. Ας ελπίσουμε πως η τελευταία περιπέτεια θα αποτελέσει αφορμή αυτοκριτικής για τους άριστους του Επιτελικού Κράτους.
Άθελά του, ο Αρίστος Δοξιάδης έπεσε μέσα στο ίδιο το Αόρατο Ρήγμα. Η -ομολογουμένως εμβληματική- υπουργοποίησή του ματαιώθηκε, οπότε η κυβέρνηση δεν θα στερηθεί μόνο ένα ποιοτικό στέλεχος μα και έναν καταρτισμένο σύμβουλο και θαρραλέο υποστηρικτή, του οποίου ο μειλίχιος και εμπεριστατωμένος λόγος μπορούσε να πείσει τους δύσπιστους. Οι συστημικές και αντισυστημικές δυνάμεις της στασιμότητας δυστυχώς κατήγαγαν μια ουρανοκατέβατη νίκη. Ο ένοικος του Μαξίμου καλείται να μην πτοηθεί και να παραμείνει στο δρόμο της σύγκρουσης με το βαθύ κράτος, όπως του ζήτησε το 41%. Και φυσικά να αποφύγει νέους εξόφθαλμα επιπόλαιους χειρισμούς.