Γράφει
Φάνης Ουγγρίνης
Μεγάλη προσέλευση στην 8η Prodexpo North, πράγμα διόλου περίεργο δεδομένου ότι το εθνικό παραγωγικό μοντέλο εξακολουθεί να βασίζεται στα ακίνητα. Κακά τα ψέματα, η κατασκευή και εκμετάλλευση κατοικιών, γραφείων, ξενοδοχείων και αποθηκών παραμένει ατμομηχανή της εθνικής οικονομίας, ειδικά όταν η εγχώρια μεταποίηση έχει συρρικνωθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό. Το μόνο παρήγορο είναι πως πλέον οι ξένοι αποτελούν μεγάλο ποσοστό των πελατών, άρα η κτηματαγορά δεν επηρεάζεται από τις τοπικές τάσεις όσο στο παρελθόν.
Συζητήθηκαν πολλά και ενδιαφέροντα στα πάνελ, όμως ξεχώρισαν ο προβληματισμός για τη ΔΕΘ και για τις συνδυασμένες μεταφορές. Με το εκτιμώμενο κόστος της αναγκαίας επένδυσης να έχει ανέβει κατά ~25% σε σχέση με τις προηγούμενες προβλέψεις, το κύριο ερώτημα παραμένει αναπάντητο: πώς αιτιολογείται επένδυση ύψους 370 εκ. για έναν φορέα με ετήσιο κύκλο εργασιών ~20 εκ. ευρώ; Ακόμη και η ύψους ~120 εκ. κρατική συμμετοχή μοιάζει υπερβολική, όταν η Θεσσαλονίκη έχει τόσες ελλείψεις σε υποδομές πρασίνου, εκπαίδευσης και μαζικών μεταφορών.
Ας πάμε όμως στον υπό αναζήτηση ιδιώτη, δηλαδή σε εκείνον που καλείται να καταβάλει τη μερίδα του λέοντος. Ο Δημήτρης Ανδριόπουλος της Dimand, συζητώντας με τον εντεταλμένο σύμβουλο ΔΣ του ΤΑΙΠΕΔ Παναγιώτη Σταμπουλίδη, τα είπε αρκετά ωμά: από διαθέσιμα κτίρια 25.000 μ² θα πρέπει να εισπραχθούν 250 εκ. ευρώ, ώστε ο επενδυτής να πάρει πίσω έστω τα λεφτά του. Με κόστος ~10.000€/μ² και με χρονικό όριο στην παραχώρηση, η κερδοφορία μοιάζει πολύ δύσκολη, αν όχι ανέφικτη, συνεπώς κάποια δεδομένα πρέπει να επανεξεταστούν. Το μόνο βέβαιο είναι ότι το τωρινό καθεστώς υποβάθμισης της Έκθεσης είναι ντροπή για τη Θεσσαλονίκη.
O Ανδριόπουλος έθεσε και άλλα ζητήματα, με πιο ενδιαφέρον τις προοπτικές των logistics στην Κεντρική Μακεδονία. Τόνισε ότι χωρίς ολοκλήρωση της επέκτασης του Προβλήτα 6 δεν θα είναι βιώσιμες νέες εγκαταστάσεις σε Γκόνου και Balkan Export. Με απλά λόγια, αναδείχθηκε και πάλι ο συσχετισμός της μικρής επενδυτικής κινητικότητας του ΟΛΘ με την τοπική ανάπτυξη. Πάντως η συνολική αξιοπιστία ενός δικτύου εφοδιαστικής αλυσίδας εξαρτάται από όλους τους συμμετέχοντες, άρα οι σιδηροδρομικές και οδικές διαδρομές δια μέσου Βουλγαρίας και Ρουμανίας θα πρέπει οπωσδήποτε να συμβαδίζουν με όσα δρομολογούμε εδώ • αυτό θα πρέπει να εξασφαλιστεί σε διακυβερνητικό και ενωσιακό επίπεδο. Τυχόν παράλληλες τουρκικές επενδύσεις στο σιδηρόδρομο θα μπορούσαν να λειτουργήσουν υποστηρικτικά, ενώ IMEC, 3SI και ανοικοδόμηση Ουκρανίας βελτιώνουν τις ευρύτερες προοπτικές της Βόρειας Ελλάδας. Το βέβαιο είναι ότι δεν επιτρέπονται περαιτέρω καθυστερήσεις, επειδή οι βόρειες χώρες δεν πρόκειται να μας περιμένουν. Αν κάτι λοιπόν (ξανά)καταλάβαμε είναι πως δεν μπορεί να θεωρείται νομοτελειακή η ανάπτυξη της Κεντρικής Μακεδονίας.
Αυτή η -δυστυχώς επικρατούσα- πεποίθηση βασίζεται σε λογικές 19ου αιώνα, όταν ξένοι έχτιζαν για λογαριασμό των υπανάπτυκτων ηγεμονιών. Σήμερα ελάχιστες πολυεθνικές επενδύουν κάπου όπου δεν υφίστανται ποιοτικές δημόσιες υποδομές.
Στην εκδήλωση αναδείχθηκε και η δυνητική συμβολή των υψηλών κτιρίων στην μελλοντική ανάπτυξη της μητροπολιτικής Θεσσαλονίκης. Όταν η Πολιτεία δυσκολεύεται ακόμη και να συντηρήσει τα υφιστάμενα αστικά δίκτυα, είναι οξύμωρο το να περιμένουμε ότι θα μπορούν επ’αόριστον να επεκτείνονται οι πόλεις, ειδικά όταν η κλιματική αλλαγή καθιστά αβέβαιη ακόμη και τη μελλοντική διαθεσιμότητα περιαστικής γης. Εύχομαι να υπάρχει τρόπος να διορθωθεί το σχετικό σφάλμα που έγινε από τον ΔΘ στους Λαχανόκηπους, και παράλληλα να ειδωθεί η γενναία καθ' ύψος επέκταση ως ενδεχόμενη λύση μπροστά στην υποβάθμιση και γκετοποίηση ενός πολύ μεγάλου μέρους της 5ης Δημοτικής Κοινότητας.
Όπλα
Στην τελευταία σύνολο κορυφής εγκρίθηκαν τα προβλεπόμενα στην επιστολή Φον ντερ Λάιεν. Στα πλαίσια του Rearm Europe θεσμοθετήθηκε ειδική ρήτρα διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας, που θα επιτρέψει σε κράτη-μέλη να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες τους χωρίς να κινδυνεύουν από ενεργοποίηση της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος. Η εν λόγω πρωτοβουλία συνεπάγεται 800 δισ. ευρώ σε δάνεια και υπερβάσεις προϋπολογισμού, με εύλογα ερωτήματα να προκύπτουν. Πώς και πού θα δαπανηθούν αυτά τα ποσά; Οι ΗΠΑ θα μείνουν εκτός παραγγελιών μετά τον εμπορικό πόλεμο που κήρυξε ο Τραμπ; Το Ισραήλ, με το οποίο η Ελλάδα συζητά για αντιαεροπορικό-αντιπυραυλικό θόλο, θα δύναται να λάβει παραγγελίες; Η Ελληνική αμυντική βιομηχανία θα μπορέσει να επωφεληθεί;
Ομολογουμένως η ΕΕ μπορεί να σταθεί μόνη της αμυντικά, διότι ήδη παράγει υψηλής ποιότητας οπλισμό δικής της σχεδίασης, ίσως όχι εφάμιλλο του αμερικανικού μα σίγουρα ανώτερο εκείνου του ρωσικού, κινεζικού ή τουρκικού ανταγωνισμού. Τούτου λεχθέντος, μιλάμε για πολύ μεγάλα ποσά που θα πρέπει να εξοφληθούν από τις επόμενες γενιές. Συνεπώς, θα πρέπει να εξασφαλιστεί εκ μέρους μας η μέγιστη δυνατή συνεισφορά της ελληνικής βιομηχανίας, ακόμη κι αν τα προϊόντα της θα είναι μέτριας ποιότητας. Άλλωστε κάπως έτσι ξεκίνησαν Ισραηλινοί, Τούρκοι και Κορεάτες, και όλοι ξέρουμε πού έχουν φτάσει σήμερα. Θυμίζω εδώ ότι ο χώρος της άμυνας είναι από τους ελάχιστους όπου από την Κοινή Αγορά επιτρέπεται η προτιμησιακή επιλογή εθνικών προμηθευτών.
ΗΠΑ
Ο Τραμπ επέβαλε δασμούς στον Καναδά, όμως καθόλου δεν του άρεσε η πολυεπίπεδη αναλογική απάντηση της Οτάβα. Τώρα μάλλον το ξανασκέφτεται, αλλά με τούτο τον άνθρωπο τίποτα δεν είναι σίγουρο. Συνεπώς, καλά θα κάνουμε να προετοιμαζόμαστε κι εμείς. Οι οριζόντιοι δασμοί προφανώς θα πλήξουν το διμερές εμπόριο, όμως δεν θα αναχαιτίσουν την εξαγωγή ευρωπαϊκών αγαθών στις ΗΠΑ επειδή συνήθως αυτά δεν προτιμώνται λόγω τιμής μα λόγω ισχυρής επωνυμίας • δεν υπάρχουν αμερικανικά αντίστοιχα των επώνυμων ρούχων και καλλυντικών, των ποιοτικών τροφίμων με ονομασία προέλευσης, των εργαλειομηχανών και εκτυπωτών μικροτσίπ, των πλέον καταξιωμένων αυτοκινήτων πολυτελείας, ακόμη και των μαρμάρων Καράρα και Δράμας. Τούτου λεχθέντος, κάτι αντίστοιχο θα συμβεί και με τις εισαγωγές από Καναδά και Μεξικό: αφορούν ή ενέργεια ή είδη που αμερικανικές βιομηχανίες έχουν επιλέξει να παράγουν στην άλλη πλευρά των συνόρων, και η μεταφορά της παραγωγής δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί εύκολα. Εκτός φαρμάκων και software, οι ΗΠΑ πωλούν στην ΕΕ καύσιμα, τρόφιμα και όπλα, δηλαδή αγαθά που είτε μπορούν να αγοραστούν από αλλού (ακόμη κι από τη Ρωσία), είτε να παραχθούν ολοκληρωτικά επί ευρωπαϊκού εδάφους.
Ωστόσο οι τελευταίες κινήσεις του Αμερικανού προέδρου υπονομεύουν τη συνολική αξιοπιστία της υπερδύναμης. Όπως σήμερα δηλώνει ότι δε τον δεσμεύουν πολιτικές των δημοκρατικών προκατόχων του στην Ουκρανία, θα μπορούσε αύριο να ισχυριστεί κάτι ανάλογο για χρέη που εκδόθηκαν στο παρελθόν; Θα μπορούσε να πει ότι δεν τα πληρώνει επειδή χρησιμοποιήθηκαν από προκατόχους του για να χρηματοδοτηθούν δράσεις συμπεριληπτικοτητας και ισότητας, κοινώς woke κατά τον νυν ένοικο του Λευκού Οίκου; Με έλλειμμα 1,83 τρισ. $ (1,16 τρισ. μόνο οι ετήσιοι τόκοι) και με δημόσιο χρέος 35,7 τρισ. $, οι ΗΠΑ δεν έχουν την πολυτέλεια να απομακρύνουν τους ξένους θεσμικούς επενδυτές ομολόγων, και ειδικά τους Κινέζους, τους Ιάπωνες, τους Νορβηγούς και τους Σαουδάραβες.
Κλείνοντας, από τα πιο πρόσφατα επικοινωνιακά λάθη του Ντόναλντ Τραμπ αξίζει να αναφέρουμε και το εξής: σφάλλει όταν ανάγει τις σπάνιες γαίες σε τόσο κεφαλαιώδες ζήτημα για τη χώρα του, επειδή έτσι ισχυροποιείται η θέση της Κίνας (85% της παγκόσμιας παραγωγής) μα και κάθε χώρας με αξιόλογες απολήψιμες ποσότητες στο υπέδαφος της. Εκτός κι αν η φασαρία γίνεται ως -άγαρμπη- άσκηση έμμεσης πίεσης προς τις αρχές της Καλιφόρνια, της οποίας η περιβαλλοντική νομοθεσία αποτρέπει την εξόρυξη και επεξεργασία των σχετικών αμερικανικών αποθεμάτων.
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 09.03.2025