Περί Γερμανίας

Αν και δεν προκάλεσαν έκπληξη, τα αποτελέσματα των χθεσινών γερμανικών εκλογών επιβεβαιώνουν την αναμενόμενη δεξιά στροφή των ψηφοφόρων και παράλληλα σηματοδοτούν νέες ανακατατάξεις στην πολιτική σκηνή της χώρας, με ιστορικά κόμματα να αντιμετωπίζουν πλέον ενδεχόμενη εξαφάνισή τους. Τα εκλογικά ποσοστά έχουν ως αποτέλεσμα ένα ασταθές πολιτικό σκηνικό, με τον διαφαινόμενο συνασπισμό Χριστιανοδημοκρατών-Σοσιαλδημοκρατών να χρειάζεται ευρύτερες κοινωνικές συμμαχίες ώστε να υπάρξει αποτελεσματική διακυβέρνηση. Θα πρέπει να σημειωθεί πως η πολυπόθητη σταθερότητα ουσιαστικά εξασφαλίστηκε μετά την αποτυχία των FDP και BSW να εισέλθουν στη Bundestag.

Παρακάτω λίγες πιο συγκεκριμένες παρατηρήσεις:

•Ίσως το πιο σημαντικό στοιχείο αυτών των εκλογών είναι η υψηλότατη συμμετοχή (85%), ποσοστό που θυμίζει άλλες εποχές. Η γερμανική κοινωνία πολιτικοποιείται εκ νέου, και κατά συνέπεια ο δημόσιος διάλογος εις το εξής θα είναι σκληρότερος και πιο ιδεολογικοποιημένος.

•Αν και έχουν περάσει 35 χρόνια από την επανένωση, το Τείχος εξακολουθεί να στέκεται, έστω συμβολικά. Τα αίτια δεν είναι μόνο οικονομικά. Στην πρώην Ανατολική Γερμανία η φιλοσοφία λειτουργίας του ναζιστικού κράτους σε μεγάλο βαθμό διαιωνίστηκε • καταπίεση, παρακολούθηση, κεντρικός σχεδιασμός των πάντων, επίφαση κοινωνικού κράτους διατηρήθηκαν και από τη Λαοκρατική Δημοκρατία. Μετά το ‘90, η ραγδαία φτωχοποίηση της περιοχής γέννησε νοσταλγούς του παρελθόντος -κόκκινου και μαύρου- με μόνιμα υψηλές επιδόσεις για το Linke και την Ακροδεξιά. Σήμερα οι κάτοικοι διαμαρτύρονται για το μεταναστευτικό, όταν στις πόλεις τους κατοικεί μακράν το μικρότερο ποσοστό ξένων. Η γενικότερη εθνική και διεθνής συγκυρία οδήγησε στην ως τώρα κορυφαία επίδοση του AfD (20,5%), αλλά και στα αξιοπρεπή αποτελέσματα του BSW.

•Το μεταναστευτικό φαίνεται ότι υπήρξε βασικό διακύβευμα στις γερμανικές εκλογές. Λόγω των πολυετών πρωτοβουλιών για ανοικτά σύνορα, ανοχή και συμπερίληψη, τα συστημικά κόμματα αδυνατούν να καταθέσουν χειροπιαστή πρόταση που να διορθώνει την τωρινή κατάσταση ικανοποιητικά. Πιεζόμενοι από τα δεξιά, οι Χριστιανοδημοκράτες υιοθέτησαν (λεκτικά προς το παρόν) σκληρότερη στάση γύρω από το ζήτημα, θέλοντας να αποφύγουν την τύχη των Βρετανών Συντηρητικών.

•Μετά την πανδημία, τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τον πόλεμο στη Γάζα προέκυψαν μείωση βιομηχανικής παραγωγής, άνοδος του τιμαρίθμου, νέο κύμα ισλαμικής τρομοκρατίας και βομβαρδισμός της γερμανικής κοινής γνώμης από fake news. Μέσα σε τόσο ρευστό περιβάλλον επικράτησε η εύλογη ανάγκη για άμεσες απαντήσεις στα προβλήματα • ανάγκη την οποία η κυβέρνηση Σολτς απέτυχε να καλύψει, με αποτέλεσμα ιστορικό χαμηλό για το SPD (16%). Εκ των πραγμάτων οι μετριοπαθείς ψηφοφόροι στράφηκαν στη συμμαχία CDU-CSU ως τη μόνη ικανή να προσφέρει ρεαλιστικές και εφαρμόσιμες λύσεις σε ορατό ορίζοντα.

•Η επιτυχία του AfD αλλά και η σταθερότητα των Πρασίνων (13,5%) δείχνουν ότι αυτή τη στιγμή οι ψηφοφόροι αναζητούν κόμματα με πιο σαφείς θέσεις. Μετά το 2008 οι απανταχού Σοσιαλδημοκράτες έχουν πέσει θύματα της αδυναμίας τους να προστατέψουν τη διαχρονικά κύρια εκλογική βάση τους, τους χαμηλοεισοδηματίες εργαζόμενους στη βιομηχανία. Επιπρόσθετα, η εκ μέρους τους άκριτη υιοθέτηση ολόκληρης της woke ατζέντας αποξένωσε εκείνους τους ψηφοφόρους τους με πιο συντηρητικές απόψεις. Από τη μεριά τους οι πιο στοχευμένοι Πράσινοι διατήρησαν τα ποσοστά τους (παρά την κυβερνητική φθορά τους), δεδομένου ότι η προστασία του περιβάλλοντος θεωρείται ζωτική από αξιοσημείωτο τμήμα του εκλογικού σώματος.

•Η απαίτηση για πιο σαφείς θέσεις φάνηκε και στο πώς τοποθετήθηκαν οι ψηφοφόροι έναντι του ρωσοουκρανικού πολέμου. Μερτς και Βάιντελ ανταμείφθηκαν από όσους είναι κατά ή υπέρ της Ρωσίας αντίστοιχα, ενώ η επαμφοτερίζουσα στάση Σολτς τιμωρήθηκε. Τούτου λεχθέντος, φαίνεται πως η πλειοψηφία των Γερμανών είναι υπέρ της Ουκρανίας, αν τουλάχιστον κρίνουμε από τα ποσοστά των κομμάτων που έχουν ανάλογη θέση.

•Παραμένοντας στο θέμα των ξεκάθαρων πολιτικών θέσεων, δεν πρέπει να εκπλήσσει η απογοητευτική επίδοση του ιστορικού FDP, καθώς η -παραιτηθείσα- ηγεσία του δεν στάθηκε ικανή να αναχαιτίσει τη μετανάστευση ψηφοφόρων του με σκληρές νεοφιλελεύθερες πεποιθήσεις στο AfD. Την ίδια στιγμή, ούτε το πρωτοεμφανιζόμενο BSW κατάφερε να περάσει το όριο 5%, όμως η αριστερή και ταυτόχρονα αντιμεταναστευτική προσέγγιση της Ζάρα Βάγκενκνεχτ έχει μελλοντικές προοπτικές, εφόσον το κοινωνικοοικονομικό σκηνικό παραμείνει αναλλοίωτο.

•Ανάμεσα στα ποιοτικά ευρήματα των exit polls, ξεχωριστή αξία έχει η τάση των νεότερων ηλικιών προς τα άκρα, με τους 15-24 να στρέφονται προς την Ακροαριστερά (8,8%) και τους 25-34 προς της Ακροδεξιά (η ευρεία χρήση του TikTok εκ μέρους του AfD δεν στάθηκε ικανή να συγκινήσει τους πολύ νέους). Συμπεραίνεται λοιπόν ότι στις επόμενες εκλογές οι πιο μετριοπαθείς δυνάμεις θα αντιμετωπίσουν ακόμη περισσότερες πιέσεις, με ανοικτό το ενδεχόμενο ριζικότερων ανατροπών. Οι διεργασίες για τη συγκρότηση κυβέρνησης συνασπισμού και η κατοπινή λειτουργία της θα έχουν προεκλογικό χαρακτήρα, καθώς κάθε ενέργεια θα αξιολογείται με γνώμονα τις επόμενες κάλπες.

•Πλέον η γερμανική αξιωματική αντιπολίτευση θα είναι ακροδεξιά, στη Γαλλία η Λεπέν είναι δημοσκοπικά πρώτη, στη Βρετανία επίσης πρώτο στα γκάλοπ είναι το Reform, στην Ισπανία το Vox ανεβαίνει, στην Ολλανδία ο Βίλντερς συγκυβερνά ήδη, στην Ιταλία η Μελονι χαίρει της συμπάθειας αυτού του χώρου. Εφόσον η ακρίβεια στα βασικά είδη και στην ενέργεια συνεχιστεί, είναι εξαιρετικά πιθανή η αναρρίχηση ενός τέτοιου κόμματος στην εξουσία, και μάλιστα σε μεγάλο ευρωπαϊκό κράτος. Θα είναι γελοία τυχόν επίρριψη της ευθύνης για μια τέτοια εξέλιξη στο δίδυμο Τραμπ-Μασκ, καθώς αποκλειστικά υπεύθυνοι θα είναι οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι πολιτικοί (ασχέτως αν ο Μασκ υπερέβη τα εσκαμμένα με την απροκάλυπτη στήριξή του στη Βάιντελ). Όπως έχω ξαναγράψει, η δεξιά στροφή οφείλεται στη σταδιακή φτωχοποίηση της μεσαίας τάξης (επιταχύνθηκε μετά την οικονομική κρίση), στις μηδαμινές προοπτικές των νέων, στις αυτοκαταστροφικές «πράσινες» πολιτικές της ΕΕ, στην εκτός πραγματικότητας ενωσιακή γραφειοκρατία, και στην ανεξέλεγκτη μετανάστευση και σε όσα την ακολουθούν (εγκληματικότητα, υποβάθμιση δημόσιων υπηρεσιών κ.λπ.). Όσο σημαντική κι αν είναι η προπαγάνδα μέσω ΜΚΔ, δεν μπορεί να επηρεάσει ένα κοινωνικό σύνολο εάν αυτό είναι απρόθυμο να την πιστέψει.