Γράφει
Φάνης Ουγγρίνης
Καθώς ζυγώνει η θλιβερή επέτειος, οι τερατολογίες δίνουν και παίρνουν. Σίγουρα οι περισσότερες εξαπολύονται από την πλευρά της αντιπολίτευσης, στελέχη της οποίας έχουν υπονοήσει μέχρι και πρωθυπουργικές ευθύνες για θανάτους που αυθαίρετα βαφτίστηκαν δολοφονίες. Την ίδια στιγμή, από την… απέναντι πλευρά μύδροι εκτοξεύονται κατά οποιουδήποτε τολμά να αρθρώσει ότι μέλη της κυβέρνησης δεν έκαναν σωστά τη δουλειά τους πριν και μετά την τραγωδία.
Διανύουμε μία απρόβλεπτη περίοδο σύγχυσης. Μετά την εκλογή Τραμπ έχει αυξηθεί θεαματικά η δραστηριότητα των τρολ στα ΜΚΔ έναντι κάθε είδησης με θέμα είτε την Ουκρανία, είτε το Λευκό Οίκο, είτε την υπόθεση των Τεμπών, δραστηριότητα που εναρμονίζεται με το ευρύτερο ρεύμα πολιτικής αποσταθεροποίησης που παρατηρείται σε Δυτική Ευρώπη και Καναδά. Επιπλέον καταγράφεται πρωτοφανής δυσπιστία και συνωμοσιολογική διάθεση εκ μέρους διάφορων ΜΜΕ, με δημοσκοπικά κερδισμένους τον Βελόπουλο, τη Λατινοπούλου και κυρίως την Κωνσταντοπούλου. Σύμφωνα με τα πρόσφατα γκάλοπ, τα άλλοτε κυβερνητικά κόμματα δεν συγκινούν τους νέους Αγανακτισμένους και δεν επωφελούνται από το τοξικό περιβάλλον που συνδιαμορφώνουν.
Ο ακατάπαυστος βομβαρδισμός με θεωρίες συνωμοσίας έχει αρχίσει να μουδιάζει αρκετούς εξ όσων προσέφεραν στην κυβέρνηση το θεαματικό 40,5% (50% των σημερινών αναποφάσιστων αποτελείται από πρώην ψηφοφόρους της ΝΔ), καλοπροαίρετους ανθρώπους, συχνά ενημερωμένους και μετριοπαθείς. Στις μεγάλες συγκεντρώσεις της 26ης Ιανουαρίου συμμετείχαν πολλοί υπό το σύνθημα «δεν έχω οξυγόνο», κατά κανόνα συγκινημένοι από τη δημοσιοποίηση του ηχητικού ντοκουμέντου, μα και απογοητευμένοι από την ως τώρα αποτυχία των κυβερνώντων να βελτιώσουν ουσιαστικά το επίπεδο ζωής. Χάρη και στη φοβική αμηχανία της κυβέρνησης, οι προσεχείς συγκεντρώσεις δεν θα είναι εξίσου αθώες: θα αποσκοπούν στην ευθεία αμφισβήτηση της κυβέρνησης μα και των θεσμών συνολικά -ειδικά της Δικαιοσύνης- ώστε να επέλθει πολιτική ανατροπή, όπως άλλωστε ομολόγησε και ένας πραγματογνώμονας. Δυστυχώς, στην καταστροφική αυτή προσπάθειά τους οι επιπόλαιες δυνάμεις της αντιπολίτευσης θα υποστηριχθούν από όλους όσους υιοθετούν συναισθηματικά ένα διάσημο γνωμικό: το ψάρι βρωμάει απ’ το κεφάλι. Στα μάτια τους, η -έστω για συμβολικούς λόγους- εξόντωση ενός ηγέτη (ειδικά με το προφίλ του πρωθυπουργού) θα φέρει επιτέλους την κάθαρση από τις δυνάμεις της στασιμότητας και της αναλγησίας.
Τις εξωφρενικές θεωρίες ότι το «παρακράτος του Μαξίμου» έστειλε στον θάνατο όλους αυτούς τους ανθρώπους (τους ανέβασαν στους 58, αφού συμπεριέλαβαν και τον Βασίλη Καλογήρου) τείνουν να τις καταναλώνουν συνήθως όσοι ήταν ήδη αρνητικά προκατειλημμένοι εναντίον του Μητσοτάκη. Όσοι ανέκαθεν τον έβλεπαν σαν προνομιούχο γόνο και εκπρόσωπο του παγκόσμιου διευθυντηρίου, που νοιάζεται αποκλειστικά για μπίζνες. Κατά συνέπεια, οι μπροστάρηδες της διαμαρτυρίας μιλούν μόνο για συγκάλυψη άγνωστων μαφιόζων ενώ αφήνουν το σταθμάρχη εκτός κριτικής, επιδιώκοντας να μεταθέσουν στην κορυφή το σύνολο των ευθυνών. Η εν λόγω προσέγγιση είναι προφανώς παιδαριώδης. Το υδροκέφαλο κράτος είναι εκείνο που μονίμως δείχνει να αδιαφορεί για την ασφάλεια και την προκοπή των πολιτών, και για την εικόνα αυτή ευθύνεται δια της ανοχής του ολάκερο το πολιτικό σύστημα.
Ωστόσο, η όλη κατάσταση είναι περισσότερο περίπλοκη. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η μετά δύο χρόνια αναζωπύρωση της οργής συμπίπτει με αστάθεια σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, άρα αναπόφευκτα γεννώνται υποψίες για κεντρικό συντονισμό του σημερινού κύματος αντισυστημικότητας, και μάλιστα από ιδιαίτερα ικανούς δρώντες. Προσώρας, τα Τέμπη ευνοούν μία νέα φαιοκόκκινη απόπειρα εκδίωξης της εγχώριας «ελίτ», ειρωνικά υποβοηθούμενη από συστημικούς μιντιακούς/οικονομικούς παράγοντες • τους προηγούμενους μήνες πραγματοποιήθηκε μεθοδική χειραγώγηση της πληροφόρησης, που πλέον έχει καταλήξει σε επικίνδυνη όξυνση.
Σε αυτό το εμφυλιοπολεμικό περιβάλλον ελεγχόμενου παραλογισμού, ανακύπτει υπαρκτός κίνδυνος επιστροφής στην μετά το Δεκέμβριο του ’08 παρατεταμένη οχλοκρατία. Όπως και στην εποχή της αστακομακαρονάδας, μεγάλο μέρος της κοινωνίας παρακολουθεί θολωμένο την επίδειξη χλιδής και την ενδυνάμωση λίγων εις βάρος των πολλών, χωρίς να διαβλέπει οποιαδήποτε προοπτική για το δικό του μέλλον • ο θάνατος του Γρηγορόπουλου υπήρξε η αφορμή για εκείνο το ξέσπασμα και όχι η αιτία. Σήμερα πάλι οι δημοκρατικοί θεσμοί αμφισβητούνται, τα επιστημονικά πορίσματα απορρίπτονται εάν διαψεύδουν το δημοφιλές αφήγημα, ο επικεφαλής αποκαλείται δολοφόνος, οι λαϊκοί δικαστές αξιώνουν να αντικαταστήσουν τους νόμιμους. Εργαλειοποιώντας ένα γεγονός τραγικό (μα αντικειμενικά όχι τραγικότερο από το Εξπρές Σάμινα και το Μάτι ως προς το ανθρώπινο κόστος), σκιώδεις παίκτες υποδαυλίζουν την -ομολογουμένως εύλογη- λαϊκή δυσαρέσκεια ώστε να εξοστρακιστούν πρόσωπα αντιπαθή στην -παγκοσμίως αναδυόμενη- νέα οικονομικοπολιτική πραγματικότητα.
Τον Ιανουάριο του ’23 έγραφα για ξενέρωμα ψηφοφόρων της ΝΔ αλλά ακολούθησε ο εκλογικός θρίαμβος εκείνου του Ιουνίου, θρίαμβος που -κακά τα ψέματα- έκλεισε το ζήτημα των πολιτικών ευθυνών σχετικά με τα αίτια της σιδηροδρομικής σύγκρουσης. Παρά τον όποιο προβληματισμό, τότε έλαβε ισχυρή εντολή να αντιπαρατεθεί με όλα όσα κρατούν τη χώρα πίσω, μα δυστυχώς δεν το έπραξε. Αντίθετα, εν μέσω γεωπολιτικής ρευστότητας και ισχυρών πληθωριστικών πιέσεων κινήθηκε σε ρυθμούς «ήπιας προσαρμογής». Έκτοτε, οι πολίτες είδαν το εισόδημά τους να μην αρκεί για τις καθημερινές ανάγκες διαβίωσης, το κακοφορμισμένο κράτος να μην βελτιώνεται σύμφωνα με τις -ταπεινές- προσδοκίες τους, τον άδικο σκοτωμό τόσων παιδιών να αντιμετωπίζεται με δημοσιοϋπαλληλικό ερασιτεχνισμό, σαν μία ακόμη υπόθεση ρουτίνας.
Παρά ταύτα, η τραγωδία δεν είναι η σταγόνα που ξεχειλίζει το ποτήρι: σύμφωνα με τα ως τώρα ποιοτικά στοιχεία, ο Μητσοτάκης παραμένει άνετα προτιμητέος πρωθυπουργός, ειδικά ανάμεσα σε όσους ψήφισαν Ναι το 2015, δηλαδή σε όσους πιστεύουν ακράδαντα πως οι πλατείες υπάρχουν για να εκφράζουν και όχι για να δικάζουν. Τούτων λεχθέντων, οι ηγέτες ενίοτε τιμωρούνται για σφάλματα του παρελθόντος που δεν έπαψαν να διαιωνίζονται επί της δικής τους θητείας. Ο Λουδοβίκος ΙΣΤ’ και ο Νικόλαος Β’ δεν υπήρξαν οι χειρότεροι βασιλείς (ούτε βέβαια οι καλύτεροι), μα βρήκαν φρικτό τέλος στα χέρια επαναστατών. Η δική μας σύγχρονη εκδοχή επαναστατικής δράσης είναι ο στερεοτυπικός συνδυασμός πανελλαδικής απεργίας και πορειών διαμαρτυρίας, και τέτοιον θα ξαναζήσουμε στις 28 Φεβρουαρίου. Δεν θα εκφραστεί μαζικά η διαχρονικά ανικανοποίητη ανάγκη μας για αξιοπρεπή ζωή, δεν θα τονισθεί προς όλες τις κατευθύνσεις ότι η ατιμωρησία, ο νοσηρός εμπαιγμός και οι υπόλοιπες χρόνιες κακοδαιμονίες είναι πλέον απαράδεκτες. Εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες θα περιοριστούν σε επανάληψη των γνωστών ύβρεων κατά του… Κούλη, της προσωποποίησης του κακού.
Η στενόμυαλη αυτή τακτική ξεκίνησε το ’16 και κατέστη βασική αντιπολιτευτική στάση στη διάρκεια της πανδημίας, μα αδυνατεί να μετουσιωθεί σε πειστική πρόταση διακυβέρνησης. Όσο κι αν ακούγεται κυνικό, μετά την περιπέτεια του 2015 μέγα ζητούμενο παραμένει η μεταρρυθμιστική και διοικητική αποτελεσματικότητα, προσόν που βέβαια απαιτεί και ενσυναίσθηση εκ μέρους όσων λαμβάνουν αποφάσεις. Καλώς ή κακώς ο πρωθυπουργός δεν μπορεί να ελπίζει στην ανθρώπινη συμπάθεια ψηφοφόρων και κομματαρχών, διότι ελάχιστα επένδυσε σε αυτήν. Η προσωπική του μακροημέρευση εν πολλοίς θα εξαρτηθεί από το αν θα διατηρήσει την εμπιστοσύνη όσων τον εξέλεξαν ως τον καταλληλότερο μεταμνημονιακό μάνατζερ. Πάντως στο ορατό μέλλον την κυβέρνηση απειλεί μόνο εσωκομματικό «πραξικόπημα», ενορχηστρωμένο από όσους κοιτούν προς τα δεξιά αντί για το κέντρο και έχουν ενθουσιαστεί από το δίδυμο Τραμπ-Μασκ.
Τι ακολουθεί λοιπόν; Εύκολη απάντηση δεν υπάρχει. Ίσως μία καλή αρχή θα ήταν αν το κεφάλι κοιτούσε απλώς τη δουλειά του, ξεκινώντας να ξεβρωμίζει το υπόλοιπο ψάρι. Καιρός είναι.