Μαραθώνιο με ταχύτητες λαγού καλείται να τρέξει η κυβέρνηση για να λάβει τα 18 δισ. ευρώ που απομένουν από το Ταμείο Ανάκαμψης, περνώντας από δύσβατα μεταρρυθμιστικά μονοπάτια σε όλους τους τομείς.
Θα προλάβουμε;
Από την παιδεία και την υγεία, έως και την κοινωνική προστασία, την ενέργεια, τη βιομηχανία, τη δικαιοσύνη τις υποδομές και τη φορολογία, πρέπει να υλοποιηθούν μέχρι το επόμενο έτος πάνω από 240 ορόσημα και στόχοι για να ξεκλειδώσουν σταδιακά έως τον Αύγουστο του 2026 τα 18 δισ. (δάνεια και επιδοτήσεις) του Ταμείου και να μην χάσει η χώρα μας πολύτιμα αναπτυξιακά κονδύλια.
Με την ολοκλήρωση εκταμίευσης της 5ης δόσης (3,1 δισ. ευρώ) του προγράμματος (θετική η προκαταρκτική αξιολόγηση της Κομισιόν), η οποία αναμένεται τους αμέσως επόμενους μήνες (πριν το Πάσχα) θα έχουν εισπραχθεί συνολικά πάνω από 21 δισ. ευρώ και θα απομένουν άλλα 15 δισ. ευρώ που θα πρέπει να εκταμιευτούν έως τα μέσα του καλοκαιριού του επόμενου έτους.
Το οικονομικό επιτελείο έχει επιδοθεί σε αγώνα δρόμου ώστε να μην υπάρξει απώλεια πόρων από έργα που είναι καταδικασμένα να μην τελειώσουν ποτέ ή είναι επικίνδυνο να οδηγήσουν σε αστοχίες ή καθυστερήσεις. Στο πλαίσιο αυτό, μέχρι το Πάσχα αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί η τελική αναθεώρηση του εθνικού προγράμματος «Ελλάδα 2.0», το οποίο χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Σύμφωνα µε την τελευταία αναθεώρηση του εθνικού σχεδίου, μέχρι σήμερα έχει υλοποιηθεί περίπου το 35% των οροσήμων με το σκέλος των δανείων να τα πάει λίγο καλύτερα σε σχέση με το σκέλος των επιδοτήσεων.
Με βάση την αναθεώρηση του «Ελλάδα 2.0», μετά την ικανοποίηση της 5ης δόσης σε επιδοτήσεις και δάνεια, θα μείνουν τέσσερα διπλά αιτήματα πληρωμών της χώρας, τόσο στο σκέλος των επιδοτήσεων (4 αιτήματα), όσο και στο δανειακό σκέλος (4 αιτήματα).
Μετά το Ταμείο, τι;
Πάντως, για την ώρα πυλώνας ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας έχει αποδειχθεί το Ταμείο δίνοντας μεγάλη ώθηση στον ρυθμό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας και συντηρώντας τη σταθερή υπέρβαση έναντι του μέσου όρου της ευρωζώνης, χωρίς ωστόσο να αλλάζει εκ βάθρων την παραγωγική δομή της χώρας.
Ένα μεγάλο ερώτημα που καλείται να απαντήσει το οικονομικό επιτελείο να έχει να κάνει με το πώς θα διατηρηθεί η αναπτυξιακή τροχιά της οικονομίας μετά τον Δεκέμβριο του 2026 που το Ταμείο μας αποχαιρετά, καθώς με βάση τα μέχρι σήμερα δεδομένα αποκλείεται οποιαδήποτε παράταση αν και αυτό μπορεί να αλλάξει δεδομένων των τεκτονικών αλλαγών που συμβαίνουν σε γεωπολιτικό επίπεδο ενώ ελάχιστες χώρες θα προλάβουν να υλοποιήσουν έγκαιρα τα έργα του Ταμείου.
Έγκαιρη απορρόφηση αλλά αργούμε να τα δώσουμε στην αγορά
Μέχρι σήμερα, με βάση τα πλέον πρόσφατα επίσημα στοιχεία που έχουν κατατεθεί στην Βουλή, στην πραγματική οικονομία από τα 18 δισ. ευρώ που έλαβε η Ελλάδα, έχουν πέσει 11,44 δισ. ευρώ.
Η καθυστέρηση από την ώρα της εκταμίευσης έως την ώρα της υλοποίησης (μέχρι να πέσει δηλαδή το χρήμα στην αγορά) έχει αναδειχθεί επανειλημμένα σε εκθέσεις της Τράπεζας της Ελλάδος η οποία κρούει διαρκώς καμπανάκια.
Μέχρι στιγμής έχουν εκταμιευθεί επιχορηγήσεις 8,59 δισ. ευρώ (από 18,22 δισ. ευρώ που έχουν κατανεμηθεί στη χώρα) και δάνεια 9,62 δισ. ευρώ (από 17,728 δισ. ευρώ), με την πρόκληση να αφορά την έγκαιρη διοχέτευσή τους στην αγορά.
H Ελλάδα, σε όρους εκταμιεύσεων, σύμφωνα με στοιχεία της Κομισιόν, καταλαμβάνει την πέμπτη καλύτερη θέση μεταξύ των 27 κρατών-μελών της ΕΕ, ενώ όσοι έχουν εμπλακεί με προγράμματα που χρηματοδοτούνται από κοινοτικά κονδύλια γνωρίζουν πως για να μετουσιωθούν οι εγκρίσεις σε επενδύσεις και ζεστό χρήμα στην οικονομία, οι διαδικασίες είναι χρονοβόρες.
Η χώρα μας τρέχει ταχύτερα από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο (24%) στην ικανοποίηση των ορόσημων του Ταμείου Ανάκαμψης, έχοντας καλύψει ήδη 107 ορόσημα.
Έχουν ενταχθεί 800 έργα συνολικού προϋπολογισμού 22,1 δισ. ευρώ στο σκέλος των επιχορηγήσεων, με τις πληρωμές να φτάνουν 6,54 δισ. ευρώ, ενώ μέσω 351 συμβασιοποιημένων δανείων συνολικού ύψους 12,48 δισ. ευρώ, στην οικονομία έχουν πέσει ήδη επιπρόσθετα 4,91 δισ. ευρώ, αθροίζοντας συνολικά 11,44 δισ. ευρώ.
Οι επιδοτήσεις κολλούν, στα δάνεια… κάτι κινείται
Τα δάνεια φαίνεται να τρέχουν με ταχύτερο ρυθμό καθώς οι πληρωμές στην οικονομία φτάνουν στο 40% των εγκρίσεων έναντι 29,6% που είναι το ποσοστό των πληρωμών σε ενταγμένα έργα που επιχορηγούνται.
Οι μεγάλες δυσκολίες στην υλοποίηση του «Ελλάδα 2.0» εντοπίζονται κυρίως στο σκέλος των επιδοτήσεων. Παρά τις δύο αναθεωρήσεις του προγράμματος που έλαβαν χώρα κατά τους τελευταίους 12 μήνες, μία την περασμένη άνοιξη και μία στο τέλος του περασμένου έτους, όταν αναθεωρήθηκαν στόχοι και ορόσημα, πάνω από τα 2/3 των οροσήμων και των στόχων εκκρεμούν να ικανοποιηθούν.
«Ένιωσε» η πραγματική οικονομία το Ταμείο;
H ανυπέρβλητη ελληνική γραφειοκρατία, ο «λαβύρινθος» των διαδικασιών που απαιτούνται για να εγκριθούν κονδύλια, οι πρωτοφανείς ταχύτητες με τις οποίες οφείλει, χωρίς ωστόσο να τα καταφέρνει σε όλες τις περιπτώσεις, να κινηθεί ο κρατικός μηχανισμός και τα ελλιπή, σε κάποιες περιπτώσεις επενδυτικά πλάνα που υποβάλουν οι εταιρείες αποτελούν τις αιτίες που σε πολλές περιπτώσεις η αγορά ακούει περί εκατομμυρίων του Ταμείου Ανάκαμψης χωρίς να παίρνει ούτε ευρώ.
Η διοχέτευση κατά κύριο λόγο των πόρων του Ταμείου στα μεγάλα ψάρια, την ώρα που η συντριπτική πλειονότητα των ΜμΕ ασφυκτιά αλλά και το γεγονός πως τα χρήματα του Ταμείου κατευθύνονται σε μεγάλο βαθμό σε δράσεις διόλου παραγωγικές, εγείρει σοβαρές αμφιβολίες για το κατά πόσο ωφέλησε την πραγματική οικονομία.
Με τον… ταλαίπωρο στόχο, πολλές φορές και καραμέλα, της αλλαγής του οικονομικού μοντέλου της χώρας να τίθεται μετ’ επιτάσεως, πόσες άραγε παραγωγικές επενδύσεις που θα αλλάξουν αυτό το μοντέλο προχώρησαν;
Το να πάνε οι πόροι του Ταμείου π.χ. στο πρόγραμμα «Εξοικονομώ» και όχι σε μία επένδυση που θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας και προστιθέμενη αξία ενδεχομένως ικανοποιεί ένα συγκεκριμένο ακροατήριο, δεν αλλάζει όμως σε καμία περίπτωση το παραγωγικό μοντέλο ούτε τονώνει την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας.
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 23.03.2025
