Στα σκαριά η ψηφιακή ψήφος στις εκλογές του 2028

Ένα βήμα πριν από την επίσημη παρουσίαση του νέου θεσμικού πλαισίου που θα διέπει την αυτοδιοίκηση βρίσκεται η ηγεσία του υπουργείου Εσωτερικών, που επεξεργάζεται ήδη τον νέο Κώδικα Αυτοδιοίκησης, ο οποίος φέρνει σημαντικές αλλαγές στους δήμους και τις Περιφέρειες.

Κομβικής σημασίας μέσα σε όλο το «πακέτο» διατάξεων του Κώδικα, είναι ο νέος εκλογικός νόμος που προανήγγειλε ο Θεόδωρος Λιβάνιος στο τελευταίο συνέδριο της ΚΕΔΕ, προκαλώντας «σεισμό» στους κόλπους της αυτοδιοίκησης.

Και ενώ δήμαρχοι και Περιφερειάρχες, καθώς και τα συλλογικά τους όργανα, επιχειρούν να κρατούν χαμηλά το θέμα του εκλογικού νόμου ο κ. Λιβάνιος άνοιξε το θέμα τη ψήφου στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2028 η οποία θα μπορεί να είναι ηλεκτρονική.

Σε πρόσφατες δηλώσεις του ανέφερε καταρχάς ότι την άνοιξη θα παρουσιαστεί όλο το θεσμικό πλαίσιο αλλαγής του εκλογικού νόμου στις αυτοδιοικητικές εκλογές, αποκαλύπτοντας ότι οι πολίτες στην Ελλάδα αλλά και όσοι διαμένουν στο εξωτερικό θα μπορούν να ψηφίζουν ηλεκτρονικά, στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2028.

Πρόσθεσε μάλιστα ότι με τη διαγραφή των 441.000 ψηφοφόρων από τους εκλογικούς καταλόγους θα εντοπίζεται πιο σωστά και καθαρά το ποσοστό αποχής. Πρόκειται, όπως είπε, για ψηφοφόρους άνω των 80 ετών που είτε έχουν αποβιώσει είτε ζουν στο εξωτερικό και δεν καταθέτουν φορολογική δήλωση ή δεν διαθέτουν ελληνικό διαβατήριο.

Μεγάλη ευκαιρία

Και επειδή ο νέος Κώδικας φαίνεται ότι είναι το μεγάλο στοίχημα του κ. Λιβάνιου, ο τελευταίος αναφέρθηκε επίσημα στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2028, μιλώντας στο πλαίσιο του 8ου Ετήσιου Συνεδρίου του Κύκλου Ιδεών «Η Ελλάδα Μετά», όπου τόνισε ότι «οι δημοτικές και Περιφερειακές εκλογές είναι μία μεγάλη ευκαιρία για την χρήση ηλεκτρονικής ψήφου.

Υπενθυμίζεται ότι την πρώτη… βολή έριξε ο υπουργός Εσωτερικών στο συνέδριο της ΚΕΔΕ στη Ρόδο τον Νοέμβριο του 2024, κάνοντας λόγο για προαιρετική ηλεκτρονική ψηφοφορία στις εκλογές δήμων και Περιφερειών, διατηρώντας παράλληλα την κλασική ψηφοφορία με φυσική παρουσία.

Αυτοδιοικητικοί παράγοντες μιλώντας στη «ΜτΚ» ανέφεραν ότι μετά την εισαγωγή της επιστολικής ψήφου στις ευρωεκλογές του 2024, το υπουργείο Εσωτερικών δείχνει μεγάλη ετοιμότητα για να θέσει σε εφαρμογή ένα ολοκληρωμένο σχέδιο, στο οποίο εντάσσονται μεγάλες αλλαγές στον εκλογικό νόμο. «Έρχεται όμως τώρα και προετοιμάζει τους αιρετούς, προαναγγέλλοντας την εισαγωγή της δυνατότητας ηλεκτρονικής ψηφοφορίας για τις αυτοδιοικητικές εκλογές για όποιον εκλογέα το επιθυμεί, κάνοντας παράλληλα σαφές ότι ο εκλογές θα μπορεί να ασκεί το εκλογικό του δικαίωμα παραδοσιακά, δηλαδή με φυσική παρουσία. Αυτό είναι ένα πρώτο βήμα, το επόμενο θα αφορά τις αλλαγές στο σύστημα εκλογής οργάνων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης» σημείωσαν χαρακτηριστικά.

Πάντως κύκλοι που πρόσκεινται στην ηγεσία του υπουργείου Εσωτερικών υποστηρίζουν ότι επί της ουσίας το ΥΠΕΣ δίνει ένα ακόμη «εργαλείο» για τη διευκόλυνση των εκλογέων στην άσκηση του εκλογικού τους δικαιώματος, μετά την επιτυχημένη εισαγωγή της επιστολικής ψήφου στις ευρωεκλογές του 2024. Έτσι, προανήγγειλε την εισαγωγή της δυνατότητας ηλεκτρονικής ψηφοφορίας για τις αυτοδιοικητικές εκλογές, εκτιμώντας ότι με αυτό τον τρόπο θα προσέλθουν περισσότεροι πολίτες στην «ψηφιακή» κάλπη και θα μειωθεί σημαντικά η μεγάλη αποχή.

ΚΕΔΕ: Η κοινωνία πάει μπροστά

Την εισαγωγή της ηλεκτρονικής ψήφου στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2028 φαίνεται ότι βλέπει με θετικό μάτι η ΚΕΔΕ με τον πρόεδρό της Λάζαρο Κυρίζογλου να τονίζει με νόημα πως «η κοινωνίες πάνε μπροστά».

Οι πολίτες της Ελλάδας του 2025 πρέπει να διευκολύνονται κατά τη διάρκεια της ψηφοφορίας, με τα όποια νέα εργαλεία προσφέρει η τεχνολογία. «Εξάλλου μιλάμε για κεκτημένο και για την πατρίδα μας την Ελλάδα. Η ηλεκτρονική ψήφος είναι ζητούμενο για τις εκλογές και με αυτό τον τρόπο διασφαλίζεται η νομιμότητα και η αξιοπιστία της εκλογής» σημείωσε ο κ. Κυρίζογλου.

Ανέφερε ακόμη ότι σε μία εποχή κατά την οποία δοκιμάζεται ο θεσμός της αυτοδιοίκησης, η διευκόλυνση των πολιτών στην ψηφοφορία, ώστε να επιτευχθεί μεγαλύτερη λαϊκή συμμετοχή κινείται απολύτως στη σωστή και θετική κατεύθυνση.

Έρχεται η ώρα της διαβούλευσης

Όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο θα εισαχθεί η ηλεκτρονική ψηφοφορία ο υπουργός Εσωτερικών Θ. Λιβάνιος τόνισε πρόσφατα ότι «οι αυτοδιοικητικές εκλογές του 2028 είναι η πιο μεγάλη ευκαιρία και είναι εφικτό να προχωρήσουμε σε μία ηλεκτρονική ψήφο».

«Έχει δοκιμαστεί αυτό το σύστημα», είπε χαρακτηριστικά, «το επεξεργαζόμαστε στον Κώδικα της Αυτοδιοίκησης, στον οποίο θα περιέχεται η σχετική πρόβλεψη. Έχουμε αποκτήσει μία μεγαλύτερη κουλτούρα στην ηλεκτρονική ψήφο. Σε συνεργασία με υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης εργαζόμαστε ώστε να έχουμε ένα σύστημα απλό, έγκυρο και αξιόπιστο».

Γνωστοποίησε μάλιστα ότι και το θέμα αυτό θα τεθεί άμεσα σε ευρεία διαβούλευση. «Το θέμα θα τεθεί γρήγορα σε ευρεία διαβούλευση και έρχεται σε συνέχεια της εφαρμογής της επιστολικής ψήφου που εφαρμόστηκε στις τελευταίες ευρωεκλογές. Βέβαια το θέμα της επιστολικής ψήφου είναι πιο περίπλοκο, καθώς προσκρούει σε προβλέψεις του Συντάγματος και θα είναι πιο εύκολο να υπάρξει σχετική πρόβλεψη στο πλαίσιο της συνταγματικής αναθεώρησης. Προσωπική μου θέση είναι να πάμε με συντηρητικό τρόπο» ανέφερε ο κ. Λιβάνιος και πρόσθεσε πως «σήμερα, όπως είναι το Σύνταγμα, είναι πιο εύκολη η ηλεκτρονική ψήφος».

Επίσης, ανέφερε ότι το δικαίωμα στην ηλεκτρονική ψήφο στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2028 θα παρέχεται τόσο στους ψηφοφόρους που διαμένουν στο εξωτερικό όσο και όσους μένουν στην Ελλάδα. «Ένας από τους βασικούς στόχους της κυβέρνησης είναι η συμμετοχή περισσότερων πολιτών στις αυτοδιοικητικές εκλογές, καθώς η αποχή τα τελευταία χρόνια σπάει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο» σχολίασε ο υπουργός Εσωτερικών.

Ψηφιακή ψήφος κατόπιν αίτησης

Τεκμηριώνοντας πάντως την πρόταση για την ηλεκτρονική ψήφο ο κ., Λιβάνιος έκανε τις εξής επισημάνσεις:

* Η αποχή, είπε, είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα του πολιτικού συστήματος και είναι συνεχώς επιδεινούμενο σε κάθε εκλογική αναμέτρηση. Προφανώς, σημείωσε, και θα υπάρχουν και εκλογικά τμήματα με δυνατότητα ψηφοφορίας και με φυσική παρουσία.

* Ειδικά για τις αυτοδιοικητικές εκλογές που είναι αδύνατη η σύσταση εκλογικών τμημάτων ετεροδημοτών και είναι εξαιρετικά πολύπλοκη η εφαρμογή επιστολικής ψήφου, η ηλεκτρονική ψήφος είναι η πλέον πρόσφορη η λύση.

* Αντιθέτως με τις ευρωεκλογές που διεξάγεται μία εκλογική αναμέτρηση όπως και τις βουλευτικές, στις αυτοδιοικητικές εκλογές διεξάγονται (σε 332 δήμους + 13 Περιφέρειες και 6.000 Δημοτικές Κοινότητες) διαφορετικές εκλογικές αναμετρήσεις.

* Επίσης, ο κ. Λιβάνιος εξήγησε ότι η ηλεκτρονική ψηφοφορία θα γίνεται με αίτηση. Όποιος εκλογέας θέλει εντός ή εκτός συνόρων την ημέρα διεξαγωγής των δημοτικών και περιφερειακών εκλογών, θα μπορεί ύστερα από αίτησή του να ασκήσει το εκλογικό του δικαίωμα μέσω ηλεκτρονικής ψηφοφορίας.

* Οι εκλογείς αυτοί θα ψηφίζουν για δήμαρχο και δημοτικό σύμβουλο και για Περιφερειάρχη και περιφερειακούς συμβούλους.

* Η ψηφοφορία θα γίνεται με τις πλέον αυστηρές προδιαγραφές με δικαστικούς ως μέλη της ηλεκτρονικής εφορευτικής επιτροπής και θα διασφαλίζει απαρέγκλιτα όλες τις προϋποθέσεις για την αξιοπιστία της εκλογικής διαδικασίας και του εκλογικού αποτελέσματος.

* Ηλεκτρονική ψηφοφορία θα γίνεται μέσω του συστήματος «Ζευς» με το οποίο έχουν γίνει ήδη εκατοντάδες αξιόπιστες ηλεκτρονικές ψηφοφορίες.

To θέμα της αποχής πάντως είναι αυτό που προτάσσει το υπουργείο Εσωτερικών, προκειμένου να καθιερωθεί η ηλεκτρονική ψήφος. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του δήμου Θεσσαλονίκης στις εκλογές του Οκτωβρίου 2023, οπότε η συμμετοχή των ψηφοφόρων την πρώτη Κυριακή έφτασε στο 40,95%, ενώ στη δεύτερη περιορίστηκε στο 32,57%.

Αντίστοιχα στον δήμο Αθηναίων στις αυτοδιοικητικές εκλογές η συμμετοχή των ψηφοφόρων την πρώτη Κυριακή έφτασε μόλις στο 32,32%, ενώ στον δεύτερο γύρο περιορίστηκε ακόμη περισσότερο, καθώς πήγε να ψηφίσει μόλις το 26,7%. Δηλαδή επτά στους δέκα Αθηναίους αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στην εκλογική διαδικασία.

Το προβλέπει το νέο εκλογικό σύστημα

Υπενθυμίζεται ότι ο υπουργός Θ. Λιβάνιος παρουσιάζοντας τους 10 άξονες του νέου Ενιαίου Κώδικα Αυτοδιοίκησης, στάθηκε συγκεκριμένα στην δεύτερη ενότητα που αφορά στην εκλογή των Δημοτικών και Περιφερειακών Αρχών.

Ειδικότερα, τα ψηφοδέλτια που θα πάρουν στα χέρια τους οι εκλογείς την πρώτη και μοναδική εκλογική Κυριακή θα έχουν δυνατότητα και δεύτερης επιλογής προτίμησης για την ανάδειξη της δημοτικής αρχής της προτίμησής τους.

Το ψηφοδέλτιο θα ανήκει κανονικά σε μία παράταξη όπου θα αποτελεί και πρώτη επιλογή του εκλογέα, αλλά από κάτω θα περιλαμβάνει και λίστα των υπολοίπων παρατάξεων. Σε αυτήν τη δεύτερη λίστα ο εκλογέας θα βάζει έναν σταυρό προτίμησης για να δηλώσει σε περίπτωση που ο συνδυασμός της επιλογής του δεν βγει ούτε πρώτος, ούτε δεύτερος ποιον άλλον θα προτιμούσε για δήμαρχο.

Μετά την καταμέτρηση των ψήφων και εφόσον καμία παράταξη δεν έχει συγκεντρώσει το 50%+1, τότε από τα ψηφοδέλτια του τρίτου και κάτω θα γίνεται καταμέτρηση της δεύτερης επιλογής και όποιος έχει τις περισσότερες ψήφους (από τους δύο πρώτους) σε σύνολο θα αναδεικνύεται δήμαρχος.

Έτσι υποστήριξε ο κ. Λιβάνιος και διατηρείται ο όρος της αυξημένης πλειοψηφίας για την εξασφάλιση του 60% των εδρών και τελειώνουν αι τα παζάρια μεταξύ πρώτου και δεύτερου γύρου.

Επίσης, το νέο εκλογικό σύστημα προτείνει κήρυξη πρόωρων εκλογών, εντός των τριών πρώτων ετών της πενταετούς θητείας, για το υπόλοιπο της θητείας.

Η δυνατότητα αυτή θα μπορεί να αξιοποιηθεί εφόσον συμφωνούν τα 4/5 του συνολικού αριθμού των μελών του δημοτικού ή περιφερειακού συμβουλίου και ο δήμαρχος ή περιφερειάρχης αντίστοιχα. Με την αλλαγή αυτή μπαίνει τέλος σε φαινόμενα διοικητικής παράλυσης που δημιουργούνται σε περιπτώσεις ανεξαρτητοποίησης δημοτικών συμβούλων.

Ακόμη, προβλέπεται ορισμός επιπλέον υποψηφίων συμβούλων χωρίς σταυρό προτίμησης. Έτσι, κάθε συνδυασμός θα μπορεί να ορίσει επιπλέον υποψηφίους έως:

-1 υποψήφιο σε συμβούλια με έως 19 μέλη

-2 υποψηφίους σε συμβούλια με 25 έως 39 μέλη

-3 υποψηφίους σε συμβούλια με 43 μέλη.

Οι υποψήφιοι αυτοί εκλέγονται μόνο αν ο συνδυασμός τους ανακηρυχθεί νικητής των εκλογών. Στόχος της αλλαγής είναι η προσέλκυση ικανών επιστημόνων και υποψηφίων εγνωσμένου κύρους, οι οποίοι μπορούν να συνεισφέρουν στις τοπικές κοινωνίες.

*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 30.03.2025