Γράφει
Νίκος Ηλιάδης
Στις 31 Μαρτίου έληξε η προθεσμία που είχαν στη διάθεσή τους τα ξένα πανεπιστήμια για να υποβάλουν αίτηση λειτουργίας παραρτήματος στην Ελλάδα.
Ενδιαφέρον εκδήλωσαν δεκατρία Ιδρύματα, ευρωπαϊκά στο σύνολό τους, εκ των οποίων τα δώδεκα έχουν σκοπό να λειτουργήσουν παραρτήματα από την προσεχή ακαδημαϊκή περίοδο 2025-2026, ενώ το δέκατο τρίτο από την επόμενη.
Έχοντας πλέον μπροστά μας τον κατάλογο των ενδιαφερομένων μπορούμε να προβούμε σε κάποια πρώτα συμπεράσματα. Τα οριστικά θα προκύψουν όταν ολοκληρωθούν οι διαδικασίες αξιολόγησης των αιτήσεών τους από την Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) ως προς το ακαδημαϊκό μέρος και από τον Εθνικό Οργανισμό Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΕΟΠΠΕΠ) ως προς τις κτιριολογικές εγκαταστάσεις. Τότε θα γνωρίζουμε την πλήρη ταυτότητά τους.
Με βάση τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας τα πρώτα συμπεράσματα είναι τα εξής:
1. Παρά τις κατά καιρούς δηλώσεις της ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας, περί δήθεν εκδήλωσης ενδιαφέροντος από αναγνωρισμένης αξίας ξένα πανεπιστήμια, κανένα από τα δεκατρία δεν υπάγονται μεταξύ των κορυφαίων της Ευρώπης, πολλώ δεν μάλλον της Αμερικής. Είναι ενδεικτικό ότι στις διεθνείς λίστες αξιολόγησης, μόνον τέσσερα από τα δεκατρία βρίσκονται ψηλότερα ή στο ίδιο επίπεδο, στις θέσεις 301 έως 600, με τα μεγάλα δημόσια ελληνικά πανεπιστήμια (ΕΚΠΑ, ΑΠΘ, ΕΜΠ). Όλα τα υπόλοιπα είναι από τη θέση 800 και χαμηλότερα.
2. Με εξαίρεση το πανεπιστήμιο Λευκωσίας (Nicosia) τα υπόλοιπα δώδεκα συνδέονται με κολέγια με τα οποία συνεργάζονται ήδη στην Ελλάδα. Μάλιστα, τρία από τα δώδεκα, συνδέονται με ένα συγκεκριμένο κολέγιο το οποίο αριθμεί περί τους 12.000 σπουδαστές. Συνεπώς, δεν πρόκειται για νέες αφίξεις, αλλά για μια, κατά κάποιον τρόπο, επιχειρούμενη αναβάθμιση των σημερινών κολλεγίων. Είναι ενδεικτικό, άλλωστε, ότι οι σχολές τις οποίες προτίθενται να λειτουργήσουν τα παραρτήματα των ξένων πανεπιστημίων είναι σχεδόν ίδιες με αυτές που λειτουργούν στα συνεργαζόμενα κολέγια.
3. Από το περιεχόμενο των φακέλων που έχουν κατατεθεί, με εξαίρεση μία, δύο περιπτώσεις, τα παραρτήματα των ξένων πανεπιστημίων θα λειτουργούν στις υφιστάμενες εγκαταστάσεις των κολεγίων. Οι προσδοκίες που είχαν καλλιεργηθεί για κατασκευή σύγχρονων πανεπιστημιακών εγκαταστάσεων παραπέμπονται στο μέλλον, αν όχι στις ελληνικές καλένδες. Υπενθυμίζεται, επίσης ότι με τροπολογία η οποία ψηφίστηκε πριν από μερικούς μήνες, παρέχεται η δυνατότητα συστέγασης των ιδιωτικών πανεπιστημίων με ιδιωτικά σχολεία (δημοτικά, γυμνάσια, λύκεια), σε έναν κύκλο πρωινής και απογευματινής λειτουργίας.
4. Τα ετήσια δίδακτρα εκτιμάται ότι θα κυμαίνονται από 8.000 έως 25.000 ευρώ, αναλόγως της σχολής και του πανεπιστημίου. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων πάντως, θα είναι προς το παρόν περίπου στα ίδια επίπεδα, ίσως λίγο υψηλότερα, με αυτά που πληρώνουν σήμερα οι σπουδαστές των κολεγίων.
5. Πέρα από το ύψος των διδάκτρων, ο αριθμός των φοιτητών που θα προσελκύσουν τα ξένα πανεπιστήμια θα εξαρτηθεί και από την Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής (ΕΒΕ) η οποία θα προκύψει μετά τις πανελλαδικές. Υπενθυμίζεται ότι στο νόμο 5094/2024 προβλέπεται ότι για να εγγραφεί κάποιος σε παράρτημα ιδιωτικού πανεπιστημίου θα πρέπει να έχει συμμετάσχει στις πανελλαδικές εξετάσεις και να έχει πιάσει την ΕΒΕ του πεδίου στο οποίο επιθυμεί να σπουδάσει.
Σύμφωνα με παράγοντες οι οποίοι δραστηριοποιούνται στον συγκεκριμένο χώρο, δεν αποκλείεται το κριτήριο αυτό να απαλειφθεί ή να διαφοροποιηθεί προς τα κάτω, με κάποια τροπολογία ώστε να μεγαλώσει η “πελατεία” για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Κάτι τέτοιο προοιωνίζονται οι εξαγορές μεγάλων εκπαιδευτηρίων από ξένα funds που έχουν γίνει τους τελευταίους μήνες.
Με βάση τα ανωτέρω είναι προφανές ότι η πρώτη εικόνα όσον αφορά τον υποτιθέμενο νέο ακαδημαϊκό χάρτη, όπως αυτός θα διαμορφωθεί μετά τη λειτουργία των παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων, δεν προσφέρεται για πανηγυρισμούς. Το αντίθετο ισχύει. Ίσως γι' αυτό και το υπουργείο Παιδείας έσπευσε πριν από μερικές ημέρες να διαφημίσει κάποιες συνέργειες ελληνικών πανεπιστημίων με ορισμένα κορυφαία ξένα πανεπιστήμια, σε επίπεδο μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών.
Είναι ευκαιρία η Πολιτεία να συνειδητοποιήσει ότι βασικός πυλώνας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα, δεν μπορεί παρά να είναι τα δημόσια πανεπιστήμια και να φροντίσει να τα ενισχύσει. Όμως κι αυτά, με τη σειρά τους, θα πρέπει να αφυπνιστούν, να γίνουν περισσότερο εξωστρεφή, αναπτύσσοντας νέα ακαδημαϊκά προγράμματα, περισσότερα ξενόγλωσσα προπτυχιακά και σημαντικές διεθνείς συνεργασίες σε επίπεδο μεταπτυχιακών και έρευνας.
Ο ερχομός αυτών των, έστω δεύτερης κατηγορίας, ξένων πανεπιστημίων είναι μια καλή αφορμή για αφύπνιση.
Υ.Γ. Το πόσα από τα 12 ξένα πανεπιστήμια θα καταφέρουν να λειτουργήσουν παραρτήματα από τον προσεχή Σεπτέμβριο θα εξαρτηθεί από το αποτέλεσμα της αξιολόγησης των φακέλων τους από την ΕΘΑΑΕ και τον ΕΟΠΠΕΠ. Υπό την προϋπόθεση, βεβαίως, ότι το Συμβούλιο της Επικρατείας θα απορρίψει τις κατατεθείσες προσφυγές περί αντισυνταγματικότητας του ν.5094/2024 οι οποίες εκδικάζονται στις 11 Απριλίου.