Πρωινός καφές με τον Μωυσή Σιδηρόπουλο, πρόεδρο του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ (βίντεο)

- Newsroom

Η ατμόσφαιρα στο σημερινό «πρωινό καφέ» με τον καθηγητή του Τμήματος Επιστημών της Νομικής του ΑΠΘ Μωυσή Σιδηρόπουλο ήταν σχεδόν σπιτική. Στο γραφείο του προέδρου του Τμήματος το τραπέζι ήταν στρωμένο και περιείχε τσουρέκι, ενώ για τον καφέ δε χρειάστηκε παραγγελία, γιατί ήταν έτοιμος. Γαλλικός φίλτρου.

Η κουβέντα μας είχε αφορμή τα φετινά «Βραβεία Αριστείας» του ΑΠΘ που δόθηκαν την περασμένη Δευτέρα και ο σημερνός καλεσμένος βραβεύτηκε στον ιδιαίτερο τομέα της διδασκαλίας. Ο Μωυσής Σιδηρόπουλος βέβαια έχει λάβει στο παρελθόν και άλλα βραβεία, με πιο σημαντικό αυτό το 2012, που είχε την υπογραφή του Προέδρου της Κομισιόν Εμανουέλ Μπαρόζο, του Πρόεδρου του Ευρωκοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς και του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Χέρμαν βαν Ρομπέι. Ήταν το Νόμπελ Ειρήνης που είχε απονεμηθεί στην Ευρώπη και το είχαν παραλάβει 20 εκπρόσωποι της, ανάμεσα στους οποίους ήταν και ο καθηγητής Μωυσής Σιδηρόπουλος.

Φαντάζομαι ότι ένας πρωινός καφές είναι must για έναν πανεπιστημιακό καθηγητή.

Ναι, βέβαια.

(Εκείνη τη στιγμή διακόπτουμε για το κλικ της φωτογραφίας με το φλυτζάνι του καφέ).

Στα 3/4 είμαι καλύτερος για τη φωτογραφία (γελάει). Ξέρετε, δεν υπάρχει χιούμορ στο πανεπιστήμιο. Όλοι νομίζουν ότι είναι πολύ σοβαροί.

Στο σπίτι πίνετε τον καφέ ή εδώ;

Και στο σπίτι και εδώ, παντού.

Τι είδους καφές είναι;

Φίλτρου, γαλλικός. Εδώ το λένε τώρα americano.

Και τι αποτελεί η στιγμή του καφέ; Xαλάρωση, είναι η ώρα που σκέφτεστε τι θα κάνετε όλη την ημέρα ή ό,τι έγινε την προηγούμενη;

Το τι έγινε την προηγούμενη μέρα δεν το σκέφτομαι, γιατί τελείωσε. Σκέφτομαι τι θα κάνω από εδώ και πέρα.

Υπάρχει και δεύτερος καφές στην πορεία της ημέρας;

Βέβαια. Και όποιος μού προτείνει δε λέω όχι.

Γεννημένος στην Ξάνθη. Γιατί Μωυσής;

Δεν είμαι Εβραίος, είμαι Πόντιος. Συνειδητός Πόντιος. Δεν χορεύω και δεν τραγουδάω, αλλά ξέρω τι είμαι, ξέρω τις ρίζες μου και καταλαβαίνω τα ποντιακά, λες και τα μιλάω.

Γιατί Μωυσής, λοιπόν;

Αυτά τα ονόματα τα βιβλικά ή ακόμα και τα αρχαία ελληνικά τα χρησιμοποιούσαν συχνά οι Πόντιοι. Αυτό βέβαια με βοήθησε γιατί όταν ήμουν στη Γαλλία όλοι με θεωρούσαν Εβραίο. Από την άλλη είναι ένα όνομα που οι Εβραίοι δεν το δίνουν εύκολα και το σέβονται πάρα πολύ. Και ζούσα και με Εβραία.

Τι θυμάστε από τα χρόνια εκείνα; Φύγατε σε ηλικία 7 χρονών από την Ξάνθη.

Τις Απόκριες σίγουρα. Αλλά ξέρετε τι μού έχει μείνει; Μια ωραία μυρωδιά από ένα φούρνο που μπορεί να ήταν και μουσουλμάνων. Κάθε πρωί ετοίμαζε πράγματα και μύριζε πολύ ωραία. Αυτό το άρωμα, αυτή τη μυρωδιά θέλω να τα θυμάμαι.

Οι γονείς σας;

Ήταν απλοί άνθρωποι. Είχαν κάποια καπνά έξω από την Ξάνθη, όμως κάπου στις αρχές της δεκαετίας του 60 είχε γίνει μια πλημμύρα και ο πατέρας μου αναγκάστηκε να φύγει μετανάστης στη Γερμανία.

Η Θεσσαλονίκη πότε και πως μπήκε στη ζωή σας;

Εγώ έμεινα στην Ξάνθη και ευτυχώς που δεν έφυγα για τη Γερμανία. Η μητέρα μου ήταν για την εποχή της ένα πάρα πολύ έξυπνο άτομο που ήθελε πολύ να μορφωθεί, αλλά δεν τής το επέτρεψαν οι καταστάσεις. Πάντα μου έλεγε να κάνω πράγματα στη ζωή μου και με έσπρωχνε πολύ. Το καλό ήταν ότι δε με έστειλε στη Γερμανία. Όταν ήρθαμε στη Θεσσαλονίκη χτίσαμε ένα σπίτι στη λεγόμενη «Άγρια Δύση», στη Σταυρούπολη και εγκατασταθήκαμε εκεί. Εκεί έκανα και το σχολείο.

Πώς ήταν η «Άγρια Δύση» της Θεσσαλονίκης εκείνα τα χρόνια;

Δύσκολη, αλλά πιο αγνή απ’ ό,τι είναι τώρα. Από τη μια δεν υπήρχαν οι ευκολίες που έχουμε σήμερα, αλλά από την άλλη όλοι οι άνθρωποι που έμεναν εκεί ήταν ή της εσωτερικής μετανάστευσης ή από το εξωτερικό. Διάφοροι πολιτισμοί, δηλαδή. Έζησα ωραία παιδικά χρόνια.

Τι επηρέασε τη διαμόρφωση του χαρακτήρα σας;

(Σκέφτεται). Θα έλεγα το γυμνάσιο και οι καθηγητές μου. Πήγα στο πρακτικό και ήταν ένας καθηγητής μου που μού είπε ότι είναι πολύ ωραία να κάνω επιχειρησιακή έρευνα. Εμένα το άκουσμα αυτής της πρότασης από τον καθηγητή μου που λεγόταν Χριστοφορίδης μού άρεσε. Οικονομία, μου λέει. Φυσικά αν είχα τις γνώσεις σήμερα θα έκανα μηχανικός ή μαθηματικός και μετά θα πήγαινα στην οικονομία. Έκανα, λοιπόν 6 μήνες ιστορία και έκθεση, γιατί τα άλλα τα ήξερα και μπήκα στο πανεπιστήμιο.

Καλός μαθητής;

Καλός, αλλά δεν ήθελα να είμαι ο καλύτερος Ούτε σπαστικός. Ήθελα να είμαι μαζί με τους φίλους μου και ήμασταν όλοι κάπου στη μέση. 16 με 17 βαθμό, δηλαδή αλλά τότε το 16 ήταν καλό. Μάς άρεσε να λύνουμε ασκήσεις μαζί από τους Ιησουίτες.

Πέραν του σχολείου τι υπήρχε εκείνη την εποχή άλλο έντονα στη ζωή σας;

Παίζαμε βόλεϊ. Το 6^ο Γυμνάσιο είχε καλούς βολεϊμπολίστες.

Ξεκινάτε στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών σε περίοδο φουλ μεταπολίτευσης. Πώς ήταν το κλίμα στο ΑΠΘ;

Ήταν μια εποχή, όπου γινόταν χαμός και επικρατούσε αναβρασμός. Όλοι διάβαζαν διάφορα βιβλία που δεν υπήρχαν πριν γιατί ήταν απαγορευμένα.

Ήταν καλή ή κακή η περίοδος της έντονης πολιτικοποίησης;

Ήταν καλή εποχή. Ψάχναμε πράγματα που δεν υπήρχαν. Από μουσική, από λογοτεχνία, από τα πάντα. Η εποχή ήταν ωραία. Ήταν βέβαια και αυτές οι τεράστιες συνελεύσεις, που για κάποιους ήταν έντονα πολιτικοποιημένες. Και εγώ ήμουν πολιτικοποιημένος, αλλά όχι για να βγάζω ομιλίες στα μεγάλα αμφιθέατρα. Τότε ήταν ο Βενιζέλος, που ήταν ένα χρόνο μεγαλύτερός μου, ο Λοβέρδος που ήταν μετέπειτα υπουργός και ο Καστανίδης.

Καλοί δάσκαλοι της εποχής σας;

Ήταν ο περίφημος Ράφτης που έκανε το μάθημα της νομισματικής, τους εθνικούς λογαριασμούς και τη νομισματική θεωρία και πολιτική. Και ήταν και δύσκολος γιατί είχε κόψει κόσμο και κοσμάκη. Τότε δε μπορούσα ποτέ να φανταστώ ότι μια μέρα θα τον διαδεχθώ, γιατί αυτό έγινε στο τέλος. Όταν ήρθα εδώ συνέχισα σε αυτόν τον τομέα.

Είχατε σκοπό να γίνετε καθηγητής;

Όχι, ήθελα να πάω στο εξωτερικό επηρεασμένος και από το γεγονός ότι το ήθελα πάντοτε, αλλά και γιατί με «έσπρωχνε» η μητέρα μου να κάνω κάτι παραπάνω.

Το 1979 παίρνετε το πτυχίο στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών. Γιατί αποφασίσατε να συνεχίσετε στο Στρασβούργο όπου κάνατε και διδακτορικό στα οικονομικά;

Εκείνη την εποχή γνωρίσαμε στο Πανεπιστήμιο και άλλα παιδιά. Οι Αθηναίοι ήταν πιο… ξύπνιοι από εμάς. Είχα τότε έναν φίλο που αργότερα έγινε καθηγητής στην Κρήτη ο Θανάσης ο Παπαδόπουλος, με τον οποίο κάναμε πάρα πολύ παρέα. Αυτός με επηρέασε πολύ και μού είπε στην αρχή να πάμε στην Αγγλία, όμως βγήκε η Θάτσερ και διπλασίασε τα δίδακτρα και εγώ δεν μπορούσα να τα πληρώσω. Έκανα γαλλικά στο Γαλλικό Ινστιτούτο και σκέφτηκα να δω τι γίνεται στη Γαλλία. Ο καλύτερος καθηγητής μου, εκτός από τον Ράφτη, ήταν ο Νίκος ο Μπαλτάς, στον οποίον ακόμα και λίγους μήνες πριν πεθάνει τού μιλούσα στον πληθυντικό. Ήταν ο πνευματικός μου πατέρας και αυτός μάς έκανε οικονομετρία. Μαζί είχαμε πάντοτε αυτή την πατρική φιλία και με περιέβαλε πάντοτε με μεγάλη αγάπη, ως πολύ καλός φοιτητής. Μού έλεγε, λοιπόν να πάω στο Βέλγιο σε ένα Ειδικό Κέντρο πολύ καλό, αλλά επειδή ήταν ακριβό και εγώ δεν είχα τα μέσα στράφηκα προς τη Γαλλία που δεν είχε δίδακτρα. Έτσι έκανα τα χαρτιά μου για μια υποτροφία στη γαλλική κυβέρνηση, την οποία και τελικά πήρα. Είπα τότε στη μητέρα μου ότι θα πάω για ένα χρόνο, θα κάνω ένα μεταπτυχιακό και μετά θα γυρίσω να μπω σε καμία τράπεζα να εργαστώ. Μετά από πολλά χρόνια η μητέρα μου το σχολίασε αυτό: «Μού είπες ότι θα φύγεις για ένα χρόνο και πέρασαν 40 χρόνια» (γελάει).

Από το 1990 ξεκινά η ακαδημαϊκή σας πορεία. Με βασικούς σταθμούς το Στρασβούργο, τη Βιρτζίνια των ΗΠΑ, το Δημοκρίτειο και το ΑΠΘ. Γαλλία ή ΗΠΑ;

Στην Αμερική εκεί που πήγα και δίδαξα για δύο χρόνια ήταν μια συντηρητική περιοχή. Στο Σάροτσβιλ, όπου έγιναν και πρόσφατα τα γεγονότα. Αυτό εμένα δεν μου άρεσε πολύ. Για να φανταστείτε πήγαμε σε ένα σπίτι καθηγητή και η φίλη μου, με την οποία ήμασταν τότε ήδη αρκετά χρόνια μαζί, ήταν Εβραία και ο καθηγητής μάς έβαλε να κάνουμε προσευχή.

Η Γαλλία;

Η Γαλλία είναι άλλη χώρα, μια χώρα ανοιχτή, όπου δεν αισθάνθηκα ποτέ ξένος. Γι’ αυτό και προτίμησα να μείνω εκεί και να μην πάω στην Αμερική. Στη Γαλλία αισθάνθηκα πάντα σα να είμαι στο σπίτι μου και δεν αισθανθήκαμε ποτέ ρατσισμό. Όσο για το πανεπιστήμιο μού έδωσε την ελευθερία να κινούμαι. Το πανεπιστήμιο εκεί, αλλά και σε όλο τον κόσμο, σε πληρώνει με ένα ποσό και με ελεύθερο χρόνο, τον οποίο τον κάνεις ό,τι θέλεις. Είτε κάνεις έρευνα είτε πηγαίνεις σε συνέδρια. Ήταν ένα δημοκρατικό, ανοιχτό πανεπιστήμιο, ούτε ορκωμοσίες είχαμε, ούτε τέτοια πράγματα που μετά τον Μάη του 68 άλλαξαν. Όσο για το Στρασβούργο το επέλεξα γιατί ήταν μαθηματικοποιημένο, δηλαδή είχε φύγει από τη Νομική και ήταν πιο κοντά στις Θετικές Επιστήμες. Και αυτό μου άρεσε πολύ.

Από το 2001 στο Δημοκρίτειο και από το 2005 στο ΑΠΘ. Πώς ήταν η επιστροφή στην πατρίδα; Πως ήταν γενικά το ταξίδι στο ελληνικό πανεπιστήμιο;

Εγώ τότε ήμουν στο peak της καριέρας μου, ως αντικοσμήτορας στη Σχολή στο Στρασβούργο. Κάπου εκεί έκανα μια νεανική τρέλα και στα 42 μου παντρεύτηκα (γελάει). Το 1999 ήρθε και ο πρώτος μας ο γιος, ο Γιώργος, και εκεί αντιλήφθηκα ότι υπήρχε μια δυσφορία για τη Γαλλία και σκέφτηκα ότι πρέπει κάτι να κάνω προς τα μέρη της Ελλάδας. Έψαξα, λοιπόν για μια θέση και αυτή που βρέθηκε μπροστά μου ήταν από τον καθηγητή μου Γιώργο Χατζηκωνσταντίνου. Ήταν αυτός που μού άνοιξε την πόρτα για να βγω και να φύγω και μετά να ξαναέρθω και να ξαναμπώ. Τότε έφτιαξαν στην Ξάνθη ένα Τμήμα Διεθνών Οικονομικών, το οποίο μου άρεσε σαν ιδέα και είπα ότι θα πάω να φτιάξω ένα Τμήμα καλό. Έκανα το στρατιωτικό μου, ετοίμασα τα χαρτιά μου, πήρα τη θέση εκεί και ξεκίνησα την πορεία μου στην ελληνική πραγματικότητα.

Πως ήταν;

Ξέρετε, έμπαιναν διάφοροι από δω από εκεί και έβλεπα ότι το όνειρό μου δεν πραγματοποιούνταν έτσι όπως το ήθελα. Και το Τμήμα πήγαινε πιο κοντά στα νομικά, ενώ εγώ ήθελα πιο πολύ τα οικονομικά. Είπα, λοιπόν στον Γιώργο ότι τον Βοσβόζη ποταμό, που βρίσκεται σε μια συνοικία αθίγγανων έξω από την Κομοτηνή, δε θα τον ξαναπεράσω και ότι θα φύγω. Είχα σκοπό να επιστρέψω στη Γαλλία, όπου είχα άδεια άνευ αποδοχών. Επέστρεψα, λοιπόν αλλά ταυτόχρονα έβαλα και μια υποψηφιότητα εδώ στο πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης και έτσι κάθισα εδώ. Από το 2005.

Ασκήσατε και διοίκηση ως πρόεδρος του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών. Τι κρατάτε από την περίοδο; Τα συν του;

Εδώ είχα καλύτερη επικοινωνία με τον περίγυρό μου. Η εικόνα που μού επέστρεφε το περιβάλλον ήταν θετική. Ήταν λόγω Γαλλίας, ήταν επειδή μπήκα απευθείας σε υψηλή θέση, δεν ξέρω. Θυμάμαι κάποια φορά είδα σε έναν τοίχο το σύνθημα «κουβάλα το προτζέκτορα για να σε κάνω λέκτορα». Εγώ δεν το πέρασα αυτό και έτσι είμαι πιο απελευθερωμένος από αυτά τα δεσμά και βοήθησα και τους συναδέλφους μου και ήμουν πάντα ανοιχτός. Η σχέση, δηλαδή με το προσωπικό ήταν στην Ελλάδα καλύτερη. Τώρα στα μαθήματα οι φοιτητές διάβαζαν περισσότερο και καταλάβαιναν περισσότερο. Τους Γάλλους τούς έδινες σημειώσεις για να καταλάβουν, εδώ οι Έλληνες ψάχνουν κάτι παραπάνω, είναι πιο interactive. Πρέπει να μιλάς μαζί τους να τους εξηγείς τα γεγονότα. Φυσικά όσο μεγαλώνεις μαθαίνεις περισσότερα και ξέρεις ποια πράγματα περνάνε τους φοιτητές και πώς να τους τα περάσεις.

Τα πλην του; Τα αρνητικά του ελληνικού πανεπιστημίου;

Πολλές φορές υπάρχει μια κλεισούρα στο πανεπιστήμιο. Στη Γαλλία από την άλλη το πανεπιστήμιο δεν είναι δημοκρατικό. Παρά το γεγονός ότι είναι μια δημοκρατική χώρα υπάρχουν στεγανά. Υπάρχει εξουσία και ο κόσμος από κάτω πειθαρχεί, ενώ εδώ όλοι έχουν άποψη που πολλές φορές είναι μονομερής.

Αλλάζει και ο τίτλος στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών.

Το ήθελα πάντοτε αυτό και είμαι κάτι που το έχουν χαιρετίσει όλοι οι συνάδελφοι. Στο εξής θα λέγεται Οικονομικών Επιστημών και Διοίκησης Επιχειρήσεων. Έτσι αποτυπώνεται καλύτερα αυτό που γίνεται μέσα στο Τμήμα και είναι κάτι που έπρεπε να γίνει.

Πόσοι φοιτητές σπουδάζουν αυτή τη στιγμή στο Τμήμα;

Γύρω στις 2000.

Είναι από τις ελκυστικές σχολές;

Αν κρίνουμε από τις βάσεις δε νομίζω. Ένας λόγος που αλλάζει και ο τίτλος είναι για να ανέβει και η βάση. Θα κάνουμε τώρα δύο προγράμματα σπουδών που θα είναι διαφορετικά και θα δίνονται δύο τίτλοι. Θα υπάρχουν τρία εξάμηνα κοινά και μετά ο κάθε φοιτητής θα επιλέγει μια από τις δύο κατευθύνσεις και θα παίρνει διαφορετικό πτυχίο. Αυτό πιστεύω ότι θα ανεβάσει το Τμήμα.

Φέτος θα έχετε επέτειο για τα 100 χρόνια από την ίδρυση του Τμήματος.

Από το 1926 δημιουργήθηκε το Τμήμα. Ξέρετε τότε επειδή είχαν απελευθερωθεί αυτές οι περιοχές στη βόρεια Ελλάδα χρειάστηκε να δημιουργηθούν οικονομικά στελέχη για να διοικήσουν την περιοχή και έτσι έγινε η Οικονομική Σχολή. Από εδώ πέρασε ο καθηγητής Ζολώτας, ο Στεφανίδης, ο Δεληβάνης. Είναι μια ιστορική σχολή και αυτό πρέπει να το γιορτάσουμε. Αυτό που οργανώνουμε τώρα είναι να κάνουμε με όλους αυτούς τους παλιούς μικρά βιντεάκια, όπου ο καθένας θα λέει το success story του και θα τα ανεβάσουμε στο youtube.

Πάμε λίγο στα ερευνητικά σας ενδιαφέροντα. Ένα είναι η Μακροοικονομική θεωρία και πολιτική. Τι βλέπετε να έρχεται στην παγκόσμια οικονομία;

Μετά τις τρεις συνεχόμενες κρίσεις, δηλαδή τη χρηματοπιστωτική του 2007 και την κρίση χρέους της Ευρώπης, μετά την κρίση με την πανδημία και την τελευταία κρίση με την ενεργειακή ακρίβεια και τον πόλεμο στην Ουκρανία, βλέπουμε ότι οι κρίσεις επαναλαμβάνονται. Δε σταματούν, έρχονται η μία μετά την άλλη και το τοπίο πλέον αλλάζει. Η Γερμανία, που έπαιζε έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην Ευρώπη και ήταν η λεγόμενη ατμομηχανή της, έχει πλέον υποχωρήσει, ενώ και η Γαλλία δεν έχει τον πρωταγωνιστικό ρόλο του παρελθόντος. Και οι δύο αυτές χώρες έκαναν λάθη: στηρίζονταν στην ομπρέλα της Αμερικής και δεν έκαναν αμυντικές δαπάνες και έτσι τώρα τρέχουν για να κάνουν. Παράλληλα οι Γερμανοί είχαν φθηνή ενέργεια, κάτι που πλέον έχει καταρρεύσει. Το χειρότερο βέβαια λάθος της Γερμανίας, που ως ατμομηχανή θα έπρεπε να έχει και έναν σωστό leader, είναι τα περίφημα «πήλινα πόδια» που είχε πει ένας Έλληνας πολιτικός. Είναι λίγο κολλημένοι. Ετοιμάζομαι να γράψω ένα βιβλίο, όπου θα εξηγώ όχι μόνο για γεγονότα, αλλά και τη θεμελίωσή τους για να εξηγήσω και λίγο το φαινόμενο «Γερμανία». Οι Γερμανοί, λοιπόν έμειναν τεχνολογικά στο περασμένο αιώνα και δεν πέρασαν στην ψηφιακή εποχή. Έτσι πλέον η Κίνα τούς ξεπέρασε και είναι ανταγωνίστρια για παράδειγμα στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Η Γερμανία ήταν η μόνη χώρα που είχε πλεονάσματα και ενώ έπρεπε να τα επανεπενδύσει εντός της Ευρώπης δεν το έκανε.

Άρα, τι βλέπετε;

Βλέπω πολύ μεγάλη δυσκολία όσον αφορά στην Ευρώπη. Και όσο δεν είναι ισορροπημένη γεωπολιτικά η παγκόσμια οικονομία δεν θα πάμε καλά. Βλέπετε ο Τραμπ μάς έδειξε την πραγματική εικόνα μας. 1000 κακά μάς έκανε ο Tραμπ -είναι ανεπίτρεπτο στην εποχή μας να έχουμε δασμούς- αλλά ένα καλό μάς έκανε: μάς είπε τι είμαστε, ότι δεν υπάρχει Ευρώπη. Ας το καταλάβουν, λοιπόν όλοι αυτό.

Οι δασμοί που ανακοινώθηκαν θα επηρεάσουν;

Βεβαίως θα επηρεάσουν. Και τους Αμερικάνους γιατί όλες οι ευρωπαϊκές χώρες και ειδικά η Γερμανία εξάγουν πάρα πολύ προς την Αμερική, καθώς το μοντέλο τους στηρίζεται πάνω στις εξαγωγές τους. Αυτό θα καταστρέψει την ίδια τη Γερμανία και από αυτό θα υπάρχουν αποτελέσματα και επιπτώσεις για όλους.

Πόσο σφιχτή πρέπει να μείνει η ευρωπαϊκή δημοσιονομική πολιτική; Τι γνώμη έχετε γι’ αυτό;

Αυτό αρχικά έγινε για να στηριχθεί η νομισματική πολιτική της Ευρώπης γιατί αν δεν υπήρχαν αυτές οι δεσμεύσεις σε σχέση με το ΑΕΠ οι χώρες θα δημιουργούσαν ελλείμματα και σε κάποια στιγμή η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα έπρεπε να τα αγοράσει και να τα χρηματοδοτήσει και αυτό θα δημιουργούσε πολλά προβλήματα. Έτσι ξεκίνησε αυτός ο πολύ σκληρός και στενός κανόνας, που θα έπρεπε να διαφοροποιηθεί από χώρα σε χώρα. Γιατί άλλες οι ανάγκες της Γερμανίας και άλλες οι ανάγκες της νότιας Ευρώπης. Αυτό πρέπει σε ένα βαθμό να σταματήσει, να δημιουργηθούν άλλοι κανόνες που τώρα τους μελετούν για το πώς θα μπορέσουν και οι υπόλοιπες χώρες να ανασάνουν. Έχουμε το παράδειγμα της Ελλάδας παλιότερα και ας μη το ξεχνάμε αυτό. Θα πρέπει οπωσδήποτε ή να πάμε μπροστά ή να το διαλύσουμε.

Τι σημαίνει να πάμε μπροστά;

Πρέπει πρώτα απ’ όλα να πάμε να κάνουμε ένα ευρωομόλογο. Να δανειζόμαστε όλοι μέσα από κάποιο οργανισμό με ένα κοινό ομόλογο. Φθηνότερα για τις νότιες χώρες γιατί έχουν περισσότερο ρίσκο από τη Γερμανία. Δεύτερον θα πρέπει να υπάρχει μια πολιτική ένωση ή μία ομοσπονδία όσον αφορά στην άμυνα και κοινή αμυντική πολιτική. Ξέρετε, το νόμισμα είναι κάτι που στηρίζεται σε μια πολιτική εξουσία, δεν είναι κάτι αφηρημένο που το δημιουργούμε έτσι και το χρησιμοποιούμε. Το έκανε ο Μιτεράν με τον Κολ, ο Μιτεράν φοβούμενος ότι ο Κολ και η ανατολική πλευρά θα υπερισχύσουν, αλλά το διαπραγματεύτηκε λάθος. Το ευρώ ήθελε ταυτόχρονα μαζί και δημοσιονομική πολιτική, αλλά ο Μιτεράν το άφησε για το μέλλον.

Υπάρχει όμως σήμερα απόφαση για κοινή αμυντική πολιτική.

Τώρα. Και ύστερα υπό την απειλή του Tραμπ. Με αυτή την έννοια τελικά μάς έκανε καλό ο Τραμπ.

Πόσο ισχυρή είναι η ελληνική οικονομία σήμερα;

Παρόλα αυτά που λέγονται και γράφονται και το γεγονός ότι έχουμε αναβαθμιστεί από τους διεθνείς οίκους νομίζω ότι δεν πάει καλά. Μπορεί να υπάρχουν πλεονάσματα για να καλύψουμε τα χρέη μας τα οποία και ξεχρεώνουμε -αλήθεια γιατί τα ξεχρεώνουμε; ας τα αφήσουμε να πληρωθούν στο μέλλον-. Προσπαθούμε με κάθε τρόπο να αποκτήσουμε καλύτερες συνθήκες δανειοδότησης, δηλαδή να μάς κατατάξουν σε καλύτερη βαθμίδα οι οίκοι αξιολόγησης για να ξεχρεώνουμε. Έχουμε, δηλαδή στύψει τον Έλληνα μέσω της φοροδιαφυγής που βλέπετε κάθε χρόνο τι έσοδα αποκομίζονται. Από την άλλη όμως δεν είναι δυνατόν ένα νέο ζευγάρι να παίρνει ένα μισθό 880 ευρώ, δηλαδή 750 ευρώ καθαρά και να νοικιάζει ένα σπίτι με 400 και 500 ευρώ. Πώς θα κάνει η οικογένεια αυτό το ζευγάρι; Έχουμε, δηλαδή ένα τεράστιο πρόβλημα που λέγεται δημογραφικό. Δεν είναι καλές οι προοπτικές. Παρ όλα αυτά που φαίνονται ότι οι αριθμοί είναι πολύ καλοί, ότι οι αριθμοί ευημερούν, ότι έχουμε αυξημένη κατανάλωση και ότι ανεβαίνει η αποταμίευση. Όλα αυτά είναι νούμερα, όμως το σημαντικό στην Ελλάδα είναι το εξής: ενώ η οικογένεια αγαπά τα παιδιά της και κάνει τα πάντα γι΄ αυτά, κοινωνικά τα μισούμε τα παιδιά μας. Τα αφήνουμε χρεωμένα κοινωνικά και συναθροιστικά. Φάγαμε τα χρήματά τους, τα έχουμε βάλει να πληρώνουν και νομίζω ότι τα κοροϊδεύουμε. Τα παιδιά όμως είναι το μέλλον μας. Άρα, δεν έχουμε εμπιστοσύνη στο μέλλον μας. Μια χώρα που δε ζει στο μέλλον, αλλά στο παρόν για να μη σας πω στο παρελθόν, δεν έχει ζωή. Αυτή είναι η ανάγνωση που κάνω για την Ελλάδα.

Πάμε λίγο στα πιο αισιόδοξα.

Ναι, είμαι λίγο απαισιόδοξος.

Τη Δευτέρα πήρατε το βραβείο στη διδασκαλία στο πλαίσιο των «Βραβείων Αριστείας» του ΑΠΘ. Ποιο είναι το μυστικό;

Το παραπάνω θα μπορούσε να το πάρει ο οποιοσδήποτε και εγώ δεν είμαι μοναδικός που διδάσκω. Όλα στη ζωή είναι σχετικά. Είναι σαν να θέλεις να ανοίξεις μια πόρτα και να μπεις. Έτυχε να είμαι εγώ. Αυτό που προσπαθώ να κάνω είναι να είμαι κοντά στους φοιτητές και στους νέους. Και αυτό έγινε ακόμη πιο έντονο όταν απέκτησα παιδιά και είδα το μέλλον τους και είδα τι κάνουν αυτά τα παιδιά. Δεν θα ήθελα αυτά τα παιδιά να μην τα φέρονται σωστά οι άλλοι, θα ήθελα οι δάσκαλοί τους να τους προσφέρουν γνώση. Αυτό έκανα και εγώ. Που το στήριξα αυτό; Το στήριξα στην έρευνά μου γιατί πρωτίστως είμαι ερευνητής. Έχω αυτά που δημοσιεύω σε περιοδικά, μια κατεύθυνση πιο μαθηματική με μοντέλα, με θεωρία παιγνίων στη νομισματική πολιτική. Πιο θεωρητικά. Όταν ήρθα στην Ελλάδα έλεγαν ότι ο Μωυσής ξέρει θεωρία, γιατί τότε όλοι έκαναν στατιστικές μελέτες και γέμιζαν το βιογραφικό τους με αυτά. Εγώ θέλω να είναι και θεωρητικά θεμελιωμένα αυτά που λέω. Έτσι, λοιπόν μού δόθηκε η δυνατότητα όταν παρατηρώ κοινωνικά φαινόμενα να τα αναλύω με τον τρόπο που θα τα αναλύω και το αποτέλεσμά τους να το καταλαβαίνει ο οποιοσδήποτε και να είναι εμφανές. Αν δεν το καταλαβαίνει, σημαίνει ότι εσύ δεν το κατάλαβες. Έτσι κάθε φορά έλεγα ότι αυτό πρέπει να το πω στους φοιτητές, αλλά θα το καταλάβουν, αν εγώ ο ίδιος το καταλάβω. Αυτό ήταν το ερώτημα που έβαζα κάθε μέρα στον εαυτό μου και προσπάθησα να είμαι κοντά τους. Και ξέρετε ισχύει αυτό που λένε οι Γάλλοι: όσο μεγαλώνεις αποκτάς μποτίλια, έχεις δηλαδή παραδείγματα και βλέπεις τα πράγματα διαφορετικά.

Άρα, οι σχέσεις με τους φοιτητές πρέπει να χαρακτηρίζει έναν καλό δάσκαλο στο πανεπιστήμιο;

Βέβαια. Για μένα πάνω από όλα είναι οι φοιτητές μου. Προχθές στην εκδήλωση ήταν καμιά 40ριά από αυτούς. Και σαν Πρόεδρος κάποια χρήματα που υπήρχαν από κάποιο πρόγραμμα και είχαν περισσέψει τα κράτησα στο Τμήμα και είπα: αυτά δεν θα γίνουν τενεκέδες που σε δύο ή τρία χρόνια θα τους πετάμε, αλλά θα πάνε σε αυτούς που θέλουν να παρακολουθήσουν ένα συνέδριο ή να γίνουν υποψήφιοι διδάκτορες.

Πάμε στον ιδιώτη Μωυσή Σιδηρόπουλο. Είστε παντρεμένος, με πόσα παιδιά;

Τρία.

Τι κάνουν; Με τι ασχολούνται;

Ο μεγάλος έχει τελειώσει οικονομία και έκανε το μάστερ του στη Γαλλία. Όταν ήρθε η κρίση και στην Ελλάδα κατάλαβα ότι τα λεφτά μου δεν φτάνουν για να μάθουν τα παιδιά μου ούτε μια ξένη γλώσσα αποφάσισα και πήγαμε στη Γαλλία, όπου εκεί τελείωσαν τα σχολεία τους. Εγώ εκείνο το διάστημα πηγαινοερχόμουν. Και τα τρία παιδιά μου μιλάνε γαλλικά, αγγλικά και γερμανικά, αλλά δεν θα διακρίνετε ότι δεν είναι Έλληνες. Είναι Έλληνες, μιλάν ελληνικά. Όπως ο Αλιάγας (γελάει).

Τα άλλα δύο τι κάνουν;

Οι υπόλοιποι είναι εδώ στο ελληνικό πανεπιστήμιο. Στην Ιατρική είναι η Αναστασία, ο Φίλιππος είναι στο Πολυτεχνείο στους μηχανολόγους.

Υπάρχει κάποιο χόμπι;

Δυστυχώς και για να σας πω την αλήθεια δεν κάνω πολλά πράγματα τώρα τελευταία και αυτό είναι κακό.

Διάβασμα;

Βέβαια, αυτό σταθερά.

Ένα ωραίο βιβλίο που διαβάσατε τώρα τελευταία;

Το «Kaputt», ένα βιβλίο που έβγαλε ένας Γερμανός δημοσιογράφος για τη Γερμανία

Θα βγάλετε και εσείς ένα βιβλίο για τη Γερμανία

Nαι, θα το βγάλω το βιβλίο. Ξέρετε στο ταξίδι που έκανα για το Στρασβούργο περνούσα από τη Γερμανία. Ή από τη Στουτγάρδη ή από τη Φρανκφούρτη. Πάντοτε οπότε περνούσα από εκεί απετούσα φόρο τιμής στον πατέρα μου που πέρασε από εκεί ως μετανάστης. Στο Στρασβούργο έξαλλου θα έλεγα ότι οι κάτοικοί του είναι Γερμανοί που μιλάνε γαλλικά (γελάει).

Μότο ζωής;

(Σκέφτεται). Για μένα το σημαντικό είναι η φυγή προς τα μπροστά. Ό,τι έγινε έγινε, ας μην κρατιόμαστε από τα παλιά. Και βασικά πρέπει ο καθένας μας να έχει ιδέες για το μέλλον πολύ θετικές. Το μέλλον ανήκει στους νέους, δεν ανήκει σε εμάς. Είναι αυτό που είπα και προχθές στην εκδήλωση. Η συζήτηση με τους φοιτητές είναι μια συζήτηση με το μέλλον, γιατί το μέλλον είναι αυτοί. Άρα, πιστεύω πολύ στα γεγονότα που θα έρθουν, τα μελλοντικά. Δεν θέλω να κάθομαι πίσω.

Μαγικό ραβδί: Τι θα αλλάζατε στην οικονομία ή στο ελληνικό πανεπιστήμιο, που δεν αλλάζει εύκολα;

Για την οικονομία θέλει πολλά ραβδιά (γελάει). Στο ελληνικό πανεπιστήμιο πιστεύω ότι πρέπει να υπάρχει περισσότερη αξιοκρατία, αξιοκρατία με την έννοια της αξιολόγησης. Για να δαπανώνται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα χρήματα του Έλληνα φορολογούμενου. Νομίζω ότι το πανεπιστήμιο είναι ο ιδανικότερος τόπος και η καλύτερη εποχή για τους φοιτητές. Άρα, πρέπει να κάνουμε τα πάντα για να τα ζουν αυτά ακόμη καλύτερα. Αυτή τη στιγμή που τα σύνορα είναι ανοιχτά και έχουμε επικοινωνία με όλα τα πανεπιστήμια στο εξωτερικό και δεν μας λείπει τίποτα και στις βιβλιοθήκες νομίζω ότι μπορούμε να γίνουμε πολύ καλύτεροι από ό,τι είμαστε αυτή τη στιγμή. Πρέπει να υπάρχει αριστοποίηση, καλύτερη χρήση στις δαπάνες που κάνουμε.