Οδηγός συνταξιοδότησης για τις μητέρες ανηλίκων

- Newsroom

Η δυνατότητα πρόωρης συνταξιοδότησης των μητέρων με ανήλικο έχει ήδη καταργηθεί με τον ν.3863/2010. Με τον ν.3863/2010 όπως συμπληρώθηκε και με την ψήφιση του ν.4093/2012 από 1/1/2013 τα όρια λήψης πλήρους και μειωμένης σύνταξης, με πρόσχημα την αρχή της ισότητας, εξισώνονται με αυτά των ανδρών. Συνεπώς, οι μητέρες ανηλίκων που συμπληρώνουν τις κατά περίπτωση απαιτούμενες χρονικές προϋποθέσεις από 1/1/2013 και μετά θα συνταξιοδοτούνται σε ηλικία 62 ετών με μειωμένη σύνταξη και σε ηλικία 67 ετών με πλήρη. Ωστόσο, για πολλές κατηγορίες γυναικών εξακολουθεί να υπάρχει η δυνατότητα της συνταξιοδότησης με ανήλικο. Πρόκειται για τις ασφαλισμένες γυναίκες που έχουν συμπληρώσει τις κατά περίπτωση απαιτούμενες ημέρες ασφάλισης την τριετία 2010, 2011 και 2012 και ανέμεναν να συμπληρώσουν και το κατά περίπτωση απαιτούμενο όριο ηλικίας (50ο ή 52ο ή 57ο κ.λπ.). Οι ρυθμίσεις των ν.4336/2015, 4337/2015 και 4387/2016 μετέβαλαν το καθεστώς συνταξιοδότησης των μητέρων, αύξησαν δραματικά τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησής τους θεσπίζοντας το 55ο ως αφετηριακό ηλικιακό όριο, ενώ παράλληλα διατήρησαν και διαιώνισαν τις ήδη υπάρχουσες διαφορετικές ταχύτητες συνταξιοδότησης για αυτές. Προκειμένου οι μητέρες ανηλίκων να βοηθηθούν να πληροφορηθούν σωστά όλες τις παραμέτρους των προϋποθέσεων συνταξιοδότησής τους θα παρουσιάσουμε ένα συνοπτικό οδηγό του καθεστώτος συνταξιοδότησής τους, όπως έχει διαμορφωθεί μέχρι σήμερα. Κυρίως, θα αναφερθούμε στις μητέρες ασφαλισμένες του ΙΚΑ και του δημοσίου, ταμείων δηλαδή, στα οποία ανήκει ο μεγαλύτερος αριθμός των μητέρων με ανήλικο που ενδιαφέρεται για συνταξιοδότηση. Ειδικότερα, οι μητέρες ασφαλισμένες του ΙΚΑ και του δημοσίου θα πρέπει να γνωρίζουν τα εξής: 1. Μητέρες ανηλίκων που συνταξιοδοτούνται με τα παλαιά (πριν την 18/8/2015) όρια ηλικίας. Οι μητέρες ανηλίκων που μέχρι τις 18/8/2015 είχαν θεμελιωμένα συνταξιοδοτικά δικαιώματα, δηλαδή είχαν συμπληρώσει τόσο τις χρονικές όσο και τις ηλικιακές προϋποθέσεις που κατά περίπτωση απαιτούνται, δεν συνταξιοδοτούνται με τα νέα αυξημένα όρια ηλικίας αλλά με τα παλαιά, δηλαδή αυτά που ίσχυαν πριν τις 18/8/2015. Συνεπώς, οι ασφαλισμένες αυτές εξαιρούνται ως προς τις μεταβολές των ορίων ηλικίας από τον νέο νόμο και μπορούν όποτε θελήσουν να υποβάλουν αίτηση για σύνταξη. Παραδείγματα: - Υπάλληλος δημοσίου, μητέρα ανηλίκου διορισμένη το 1985 και γεννημένη την 10/8/1965 μπορεί να συνταξιοδοτηθεί ή επηρεάζεται από τις αυξήσεις των ορίων ηλικίας; Η ασφαλισμένη εφόσον έχει συμπληρώσει την απαιτούμενη 25ετία μέχρι το 2010 είχε ανήλικο παιδί μέχρι το 2010 καθώς και το 50ο έτος της ηλικίας της συμπληρωμένο μέχρι την 18/8/2015 έχει τη δυνατότητα να συνταξιοδοτηθεί όποτε θελήσει με πλήρη σύνταξη. - Μητέρα ανηλίκου ασφαλισμένη του ΙΚΑ που έχει συμπληρώσει 5.500 ημέρες ασφάλισης το 2011 και είχε ανήλικο παιδί, γεννημένη στις 10/8/1958 εξακολουθεί να εργάζεται. Είχε δικαίωμα να συνταξιοδοτηθεί με μειωμένη σύνταξη από το 2008 που συμπλήρωσε το 50ο έτος της ηλικίας. Με πλήρη σύνταξη πότε μπορεί να συνταξιοδοτηθεί; Η ασφαλισμένη μητέρα συμπληρώνει το 57ο έτος της ηλικίας της πριν την ψήφιση του νέου νόμου και συνεπώς μπορεί να συνταξιοδοτηθεί άμεσα ή όποτε θελήσει χωρίς να επηρεάζεται από την αύξηση των ορίων ηλικίας. Το 57ο έτος της ηλικίας το συμπλήρωσε στις 10/8/2015. Στην κατηγορία αυτήν των ασφαλισμένων μητέρων ανήκουν και εκείνες, που ενώ έχουν συμπληρώσει πριν την ισχύ του νέου νόμου, δηλαδή, πριν τις 18/8/2015, το κατά περίπτωση όριο ηλικίας που απαιτούταν βάσει του προγενέστερου καθεστώτος, δεν έχουν συμπληρώσει τον κατά περίπτωση χρόνο ασφάλισης. Οι ασφαλισμένες αυτές στο βαθμό που έχουν τη δυνατότητα αναγνώρισης πλασματικού χρόνου ασφάλισης, μπορούν να συμπληρώσουν το χρόνο ασφάλισης που τους υπολείπεται κατά περίπτωση ως το 2010, το 2011 και το 2012 και να κρατήσουν το δικαίωμα εξόδου πριν το 67ο έτος με τα παλαιά όρια ηλικίας εφόσον έχουν ήδη συμπληρώσει το κατά περίπτωση απαιτούμενο ηλικιακό όριο. Παραδείγματα: - Μητέρα ανηλίκου ασφαλισμένη του ΙΚΑ γεννημένη στις 10/8/1958 έχει μέχρι το 2011 4.500 ημέρες πραγματικής εργασίας και ανήλικο παιδί. Το παιδί της ενηλικιώνεται το 2012. Πότε θα συνταξιοδοτηθεί; Εφόσον μέχρι το 2011 έχει 4.500 ημέρες εργασίας μπορεί για να συμπληρώσει τις απαιτούμενες 5.500, να αναγνωρίσει 1.000 ημέρες (τρία χρόνια και 4 μήνες) (σπουδές ή κενά ασφάλισης) και με αναδρομική θεμελίωση το 2011 να συνταξιοδοτηθεί με τις διατάξεις ανήλικου. Με κατοχύρωση το 2011 πριν τον νέο νόμο μπορούσε να συνταξιοδοτηθεί με πλήρη σύνταξη σε ηλικία 57 ετών. Επειδή το 57ο έτος της ηλικίας της το συμπληρώνει το 2015 πριν την ισχύ του νέου νόμου, μπορεί να συνταξιοδοτηθεί άμεσα με πλήρη σύνταξη με τις διατάξεις του ανήλικου. 2. Μητέρες ανηλίκων που συνταξιοδοτούνται με τα παλαιά (πριν την 18/8/2015) όρια ηλικίας με μειωμένη σύνταξη και με τα νέα όρια ηλικίας με πλήρη. Πρόκειται για τις μητέρες ανηλίκων ασφαλισμένων του ΙΚΑ που έχουν συμπληρώσει πριν την ισχύ του νέου νόμου, δηλαδή πριν την18/8/2015, το κατά περίπτωση όριο ηλικίας που απαιτούταν βάσει του προγενέστερου καθεστώτος για τη λήψη της μειωμένης σύνταξης, αλλά δεν έχουν συμπληρώσει το κατά περίπτωση όριο ηλικίας για τη λήψη πλήρους σύνταξης. Οι μητέρες αυτές μπορούν να συνταξιοδοτηθούν με βάση τα παλαιά όρια ηλικίας με μειωμένη σύνταξη, αλλά το όριο ηλικίας για συνταξιοδότηση με πλήρη σύνταξη αυξάνεται. Οι μητέρες στην περίπτωση που θα επιλέξουν να συνταξιοδοτηθούν με μειωμένη σύνταξη θα πρέπει να γνωρίζουν ότι αυξάνεται και το ποσοστό της μείωσης του ποσού της σύνταξης που θα λάβουν έως και 30% Παραδείγματα: - Μητέρα ανηλίκου ασφαλισμένη του ΙΚΑ, γεννημένη το 1963,που έχει συμπληρώσει τις απαιτούμενες 5.500 ημέρες ασφάλισης μέχρι το 2010. Πότε θα συνταξιοδοτηθεί με μειωμένη σύνταξη και πότε με πλήρη; Στην περίπτωση της μειωμένης τι μείωση θα έχει; Η ασφαλισμένη μπορεί να συνταξιοδοτηθεί με μειωμένη σύνταξη όποτε θελήσει καθώς το 50ο έτος το έχει συμπληρώσει πριν τον νέο νόμο ήδη από το 2013. Επειδή όμως, το 55 έτος το συμπληρώνει μετά τον νέο νόμο, το συμπληρώνει το 2018, θα συνταξιοδοτηθεί με πλήρη σύνταξη με νέο αυξημένο όριο ηλικίας δηλ. σε ηλικία 61 ετών. Η μείωση πλέον, θα υπολογίζεται με βάση το 61 έτος της ηλικίας που είναι το νέο όριο χορήγησης πλήρους σύνταξης και θα είναι 30%. (αντί για 12%). 3. Μητέρες ανηλίκων που συνταξιοδοτούνται με τα νέα όρια ηλικίας (όπως ισχύουν μετά την 18/8/2015). Πρόκειται για τις μητέρες με ανήλικο, που ενώ έχουν συμπληρώσει πριν την ισχύ του νέου νόμου, δηλαδή πριν τις 18/8/2015, τις απαιτούμενες κατά περίπτωση ημέρες ασφάλισης βάσει του προγενέστερου καθεστώτος δεν έχουν συμπληρώσει όμως το κατά περίπτωση απαιτούμενο όριο ηλικίας. Το μεγαλύτερο μέρος των υποψήφιων συνταξιούχων των μητέρων με ανήλικο ανήκει στην κατηγορία αυτήν. Πρόκειται για ασφαλισμένες που ακολουθώντας τις ευκαιρίες του προγενέστερου νομοθετικού πλαισίου είχαν κατοχυρώσει (ΙΚΑ) ή θεμελιώσει (δημόσιο) συνταξιοδοτικό δικαίωμα για να συνταξιοδοτηθούν σε χαμηλότερα των 67 όρια ηλικίας. Μάλιστα, πολλές από αυτές είχαν αναγνωρίσει πλασματικά έτη ασφάλισης προκειμένου να συμπληρώσουν τον απαιτούμενο για κατοχύρωση ή θεμελίωση χρόνο ασφάλισης. Οι ασφαλισμένες της κατηγορίας αυτής, δηλαδή οι ασφαλισμένες που έχουν τον απαιτούμενο χρόνο ασφάλισης, άλλα συμπληρώνουν την ηλικία για συνταξιοδότηση μετά τις 18/8/2015, επιβαρύνονται από τα νέα αυξημένα όρια ηλικίας. Η επιβάρυνση εξαρτάται από το πόσο κοντά είναι ηλικιακά με το προβλεπόμενο πριν τον νέο νόμο απαιτούμενο για συνταξιοδότηση όριο ηλικίας. Ανάλογα με τη σημερινή τους ηλικία οι ασφαλισμένες αυτής της κατηγορίας μπορούν να συνταξιοδοτηθούν στα επόμενα χρόνια ακολουθώντας τις νέες αυξήσεις των ορίων ηλικίας και να συνταξιοδοτηθούν νωρίτερα από τα 67. Οι μητέρες ανηλίκων που συμπληρώνουν το κατά περίπτωση απαιτούμενο όριο ηλικίας μετά την έναρξη ισχύος του νέου νόμου είτε για τη λήψη μειωμένης σύνταξης, είτε για τη λήψη πλήρους σύνταξης θα συνταξιοδοτηθούν με τα νέα αυξημένα όρια ηλικίας με ελάχιστο θεσμοθετούμενο όριο ηλικίας το 55ο έτος. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ - Υπάλληλος μητέρα ανηλίκου διορισμένη το 1984 και γεννημένη το 1966 πότε θα συνταξιοδοτηθεί; Η ασφαλισμένη μητέρα ανηλίκου παρ’ όλο που έχει συμπληρώσει την απαιτούμενη 25ετία μέχρι το 2010 δεν μπορεί να συνταξιοδοτηθεί ως μητέρα ανηλίκου σε ηλικία 50 ετών. Το 50ο έτος της ηλικίας της το συμπληρώνει μετά την ψήφιση του νέου νόμου το 2016. Συνεπώς, θα συνταξιοδοτηθεί σε ηλικία 56 ετών και 9 μηνών. - Μητέρα ασφαλισμένη του ΙΚΑ γεννημένη το 1965 είχε μέχρι το 2011 συμπληρώσει 5.500 ημέρες ασφάλισης και είχε και ανήλικο παιδί. Πότε θα συνταξιοδοτηθεί με μειωμένη και πότε με πλήρη; Η μητέρα ασφαλισμένη συμπληρώνει το 52ο έτος το 2017 άρα θα συνταξιοδοτηθεί με μειωμένη σύνταξη σε ηλικία 58 ετών και 5 μηνών με μείωση 30% και με πλήρη σε ηλικία 67ο ετών (το 57ο το συμπληρώνει το 2022). - Μητέρα ασφαλισμένη του ΙΚΑ γεννημένη το 1967 έχει συμπληρώσει μέχρι το 2011 τις απαιτούμενες 5.500 ημέρες και έχει ανήλικο παιδί. Πότε θα συνταξιοδοτηθεί με μειωμένη σύνταξη και πότε με πλήρη; Η ασφαλισμένη έχει δυνατότητα να συνταξιοδοτηθεί με μειωμένη σε ηλικία 61 ετών και 10 μηνών καθώς το 52ο έτος της ηλικίας της το συμπληρώνει το 2019 ενώ το 57ο το συμπληρώνει μετά το 2022 και με πλήρη θα συνταξιοδοτηθεί σε ηλικία 67 ετών. 4. Μητέρες ανηλίκων που δεν έχουν δυνατότητα συνταξιοδότησης λόγω του ανήλικου. Στην κατηγορία αυτήν ανήκουν οι μητέρες ανηλίκων, που σύμφωνα με το προγενέστερο καθεστώς συμπλήρωναν τις χρονικές προϋποθέσεις συνταξιοδότησης μετά την 1/1/2013 και συνεπώς, δεν μπορούσαν να συνταξιοδοτηθούν με τις διατάξεις ανηλίκου σε χαμηλά όρια ηλικίας. Παραδείγματα: - Ασφαλισμένη του ΙΚΑ μητέρα ανηλίκου γεννημένη το 1964 συμπληρώνει τις απαιτούμενες 5.500 ημέρες ασφάλισης το 2014. Εάν και έχει ανήλικο θα συνταξιοδοτηθεί σε ηλικία 67 ετών, καθώς δεν μπόρεσε να συμπληρώσει τον απαιτούμενο χρόνο ασφάλισης μέχρι το 2012. Στην κατηγορία όμως αυτήν, δηλαδή των μητέρων που δεν θα μπορέσουν να συνταξιοδοτηθούν ως μητέρες ανηλίκων ανήκουν μετά τον νέο νόμο και μητέρες που είχαν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα σύμφωνα με το προγενέστερο καθεστώς, δηλ. είχαν συμπληρώσει μέχρι το 2012 τις απαιτούμενες χρονικές προϋποθέσεις, αλλά συμπληρώνουν το απαιτούμενο ηλικιακό όριο εκτός της μεταβατικής περιόδου που ορίζει ο νέος νόμος δηλαδή μετά το 2021. - Ασφαλισμένη του ΙΚΑ μητέρα ανηλίκου γεννημένη το 1972 συμπλήρωσε τις απαιτούμενες 5.500 ημέρες ασφάλισης το 2010 και ανέμενε σύμφωνα με το προγενέστερο καθεστώς να συνταξιοδοτηθεί σε ηλικία 50 ετών με μειωμένη ή σε ηλικία 55 ετών με πλήρη. Επειδή το 50ο έτος το συμπληρώνει το 2022, ενώ το 55ο το 2027 δεν θα μπορέσει να συνταξιοδοτηθεί ως μητέρα ανηλίκου και θα συνταξιοδοτηθεί με τις γενικές διατάξεις σε ηλικία 67 ετών με πλήρη ή 62 ετών με μειωμένη. - Υπάλληλος δημοσίου μητέρα ανηλίκου γεννημένη το 1966 συμπλήρωσε την απαιτούμενη 25ετία το 2012 και ανέμενε σύμφωνα με το προγενέστερο καθεστώς να συνταξιοδοτηθεί σε ηλικία 57 ετών. Επειδή το 57ο έτος το συμπληρώνει το 2023 δεν θα μπορέσει να συνταξιοδοτηθεί ως μητέρα ανηλίκου. Θα συνταξιοδοτηθεί πολλά χρόνια αργότερα με τις γενικές διατάξεις. 5. Χρήση των πλασματικών ετών για συνταξιοδότηση από τις μητέρες ανηλίκων. Ο νόμος 3996/2011 και 3856/2010 προβλέπουν ως γνωστόν, ότι για τη συμπλήρωση του κατά περίπτωση απαιτούμενου χρόνου ασφάλισης, μπορεί να αναγνωρισθούν πλασματικά έτη ασφάλισης κυρίως για τις μητέρες που κατοχυρώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα τη διετία 2011-2012. Η αναγνώριση πλασματικών μπορεί να οδηγήσει τις μητέρες ανηλίκων πολλά χρόνια νωρίτερα στη σύνταξη. Οι ασφαλισμένες θα πρέπει να γνωρίζουν ότι το κόστος εξαγοράς αυξήθηκε για όσες δεν είχαν υποβάλει σχετικό αίτημα αναγνώρισης πριν την 12/5/2016, δηλαδή πριν την έναρξη ισχύος του ν 4387/2016 και θα υποβάλουν από εδώ και πέρα. 6. Συνταξιοδότηση με συνέχιση της εργασίας από τις μητέρες ανηλίκων. Οι ασφαλισμένες του ΙΚΑ μητέρες ανηλίκων θα πρέπει να γνωρίζουν ότι εφόσον συμπληρώσουν το 55ο έτος της ηλικίας τους και έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα μπορούν να υποβάλουν αίτηση συνταξιοδότησης και να συνεχίσουν να εργάζονται. Ωστόσο, μετά τον νέο νόμο και για όσες υποβάλουν αίτηση μετά την ισχύ του, δηλαδή μετά την 12/5/2016, η μείωση της σύνταξης λόγω της εργασίας τους είναι υψηλή δηλαδή (το 60%) της σύνταξης. Αναμένεται διευκρινιστική εγκύκλιος για το θέμα αυτό. Οι ασφαλισμένες του ΙΚΑ επίσης, θα πρέπει να γνωρίζουν ότι εάν είναι κάτω των 55 ετών και εξακολουθούν να εργάζονται μετά την αίτηση της σύνταξης, η σύνταξή τους θα τεθεί σε αναστολή μέχρι την συμπλήρωση του 55ου έτους εφόσον συνεχίσουν την εργασία. Αντίθετα με τις μητέρες ασφαλισμένες του ΙΚΑ, οι μητέρες ασφαλισμένες του δημοσίου δεν έχουν τη δυνατότητα να υποβάλουν αίτηση συνταξιοδότησης χωρίς διακοπή της εργασίας και παραίτηση. 7. Συνταξιοδότηση με νέο ποσό σύνταξης για τις μητέρες ανηλίκων. Οι ασφαλισμένες μητέρες που θα υποβάλουν αίτημα συνταξιοδότησης από εδώ και πέρα, και του ΙΚΑ και του δημοσίου, θα πρέπει να γνωρίζουν ότι ο υπολογισμός της σύνταξής τους θα γίνει με τον νέο νόμο 4387/2016, δηλαδή με ποσό σύνταξης που θα προκύπτει από το άθροισμα της αναλογικής και της εθνικής σύνταξης. Ειδικότερα, η δυνατότητα λήψης της εθνικής σύνταξης ανεβάζει το συνολικό ποσό της σύνταξής τους, ειδικότερα μετά την κατάργηση του κατωτάτου ορίου, ενώ καθιστά αρκετά συμφέρουσα επιλογή τη λήψη μειωμένης σύνταξης σε πολλές περιπτώσεις.

---

Δημοσιεύτηκε στη «Μακεδονία της Κυριακής που κυκλοφόρησε εκτάκτως το Σάββατο 25 Μαρτίου