Η ιστορία του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με έτος ίδρυσης το 1925 αλλά και ο ρόλος του ακαδημαϊκού ιδρύματος στην ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης καθώς και η σπουδαιότητα της ίδιας της πόλης στην ιστορία του ΑΠΘ, ήταν μία από τις πολλές και ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες στρογγυλές τράπεζες που παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο του 14ου Επιστημονικού Συνεδρίου του Τμήματος Ιατρικής ΑΠΘ, οι εργασίες του οποίου ξεκίνησαν εχθές και ολοκληρώνονται αύριο, στο Κέντρο Διάδοσης Ερευνητικών Αποτελεσμάτων (ΚΕ.Δ.Ε.Α) του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και στα Αμφιθέατρα της Ιατρικής Σχολής.
Ο Βασίλης Φούκας, καθηγητής ιστορίας της νεοελληνικής εκπαίδευσης του τμήματος φιλοσοφίας και παιδαγωγικής της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ προχώρησε σε μία ιστορική αναδρομή της ίδρυσης του ακαδημαϊκού ιδρύματος. Περιέγραψε πως την προσπάθεια για ίδρυση πανεπιστημίου στη Θεσσαλονίκη είχε ξεκινήσει ο Ελευθέριος Bενιζέλος, σε μία εποχή που η Βόρεια Ελλάδα μόλις είχε απελευθερωθεί και η τόνωση των «Νέων Χωρών», όπως αποκαλούνταν τότε οι νεοαπελευθερωθείσες περιοχές, προέβαλλε ως εθνική ανάγκη. Μάλιστα, παράλληλα με το πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης προβλεπόταν και η ίδρυση ενός ακόμη πανεπιστημίου στη Σμύρνη. H Μικρασιατική καταστροφή, όμως, ανέτρεψε εκείνα τα σχέδια. Το 1924, ο πρωθυπουργός Αλέξανδρος Παπαναστασίου αποφάσισε την ίδρυση του πανεπιστημίου και ξεκίνησε τις διαδικασίες που ευδοκίμησαν το καλοκαίρι του 1925. Ο ιδρυτικός νόμος του πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ν. 3341/14-6-25) ψηφίστηκε στις 5 Ιουνίου 1925. Το πανεπιστήμιο ξεκίνησε να λειτουργεί από το 1926 με πρώτο πρόεδρο τον Γεώργιο Xατζηδάκι και κατόπιν τον Χρίστο Tσούντα.
Ο ομότιμος καθηγητής και πρώην Κοσμήτορας της Σχολής Επιστημών Υγείας Θεόδωρος Δαρδαβέσης περιέγραψε πως «Οι προσπάθειες ίδρυσης Ιατρικής στο πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης είχαν ξεκινήσει προ δεκαετιών, ωστόσο δύο ήταν οι μεγάλοι αντιδρώντες, ήταν οι καθηγητές της ιατρικής του πανεπιστημίου Αθηνών που δεν ήθελαν με τίποτα να υπάρχει δεύτερο ίδρυμα Ιατρικής στην Ελλάδα αλλά και ο ιατρικός κόσμος της πόλης που άσκησε βέτο θεωρώντας πως η υπερπαραγωγή γιατρών θα δημιουργούσε πρόβλημα στη δουλειά τους. Ήρθε όμως, η τριπλή Βουλγαρική, Γερμανική, Ιταλική κατοχή της Μακεδονίας και ειδικά της Θεσσαλονίκης. Τότε εμφανίζεται στην πόλη μας η λέσχη Βουλγάρων με χρηματοδότηση από τη Βουλγαρία και αναπτύσσει μία έντονη προπαγάνδα - κυρίως προς τους σλαβόφωνους της Μακεδονίας- με απώτερο σκοπό τη δημιουργία προϋποθέσεων να ενσωματωθεί η Μακεδονία στη Βουλγαρία. Ιδρύει συσσίτια, εκκλησίες, σχολεία, οργανώνει νοσοκομείο και ετοιμάζεται για ίδρυση βουλγαρικού πανεπιστημίου στη Θεσσαλονίκη. Αυτό τάραξε τους ιθύνοντες της Αθήνας και πράγματι ο τότε υπουργός παιδείας και Πρύτανης του πανεπιστημίου Αθηνών Κωνσταντίνος Λογοθετόπουλος, προχώρησαν στην ίδρυση Ιατρικής στο ΑΠΘ με έτος ίδρυσης το 1942. Μία αρχή που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί τραγική. Δεν υπήρχαν καθηγητές γιατί η πλειοψηφία έμενε στην Αθήνα μη μπορώντας να έρθει στη Θεσσαλονίκη, δεν υπήρχαν αίθουσες διδασκαλίας, ήταν επιταγμένοι κάποιοι κινηματογράφοι, ένα δυο εβραϊκά σχολεία, οι φοιτητές έπρεπε να μετακινούνται με τα πόδια από τη μία άκρη της πόλης στην άλλη ωστόσο, αυτός ο μηδενισμός στην αρχική πορεία του πανεπιστημίου, μέσα σε λίγα χρόνια ανετράπη και έγινε θαύμα. Στις αρχές της δεκαετίας του 50 ιδρύθηκε το ΑΧΕΠΑ με επιχορήγηση των ΑΧΕΠΑΝΣ όπου εκλέγεται μία νέα σειρά καθηγητών που έδωσαν το έναυσμα για μία ανοδική πορεία που σήμερα έχει κάνει την Ιατρική του ΑΠΘ πανελλήνιου και διεθνούς κύρους και αναγνώρισης».
Ο πρόεδρος της Ιατρικής Στέφανος Τριαρίδης έκανε λόγο για μία σχέση αλληλεπίδρασης του ΑΠΘ με τη Θεσσαλονίκη, συμπλήρωσης και προοπτικής για το αύριο.
Ο Αναστάσιος Μάνθος, ομότιμος καθηγητής και πρώην Πρύτανης του ΑΠΘ σημείωσε πως «φέτος και η ιατρική του ΑΠΘ γιορτάζει τα 100 της χρόνια. Η ίδρυση της ήταν η χειρότερη στιγμή, ήταν θνησιγενής. Από τα 84 χρόνια της τα πρώτα 40 έπρεπε να πατήσει γερά στα πόδια της, τα επόμενα 20 εφαρμόστηκαν νέες πολιτικές τεχνικές στην ακαδημαϊκή διοίκηση όπου έφυγε η έδρα και το πανεπιστήμιο άνοιξε στους ανθρώπους του με πολύ πιο άμεσο τρόπο και από το 2000 μέχρι σήμερα είχαμε την έκρηξη της Ιατρικής με πυροτεχνική αντιστοιξη της θνησιγένειας με την οποία ξεκίνησε και αυτό που είναι σήμερα».
Τη στρογγυλή τράπεζα με τίτλο: Ραντεβού με την ιστορία του ΑΠΘ συντόνισε ο δημοσιογράφος Κώστας Μπλιάτκας που όπως ανάφερε χαρακτηριστικά «Το ΑΠΘ αποτελεί καταλυτικό θεσμός για τη Θεσσαλονίκη».
