Ελεγχόμενη ανησυχία και εντεινόμενος προβληματισμός επικρατούν στο οικονομικό επιτελείο και τον εξαγωγικό κόσμο για τον αντίκτυπο των δασμών που έχει δεσμευτεί πως θα επιβάλλει ο απρόβλεπτος Ντόναλντ Τραμπ σε προϊόντα που εισάγουν οι ΗΠΑ από την ΕΕ (και την Ελλάδα). Πάντως για την ώρα δεν τίθεται θέμα αναθεωρήσεων προς τα κάτω για τον φετινό στόχο αύξησης του ΑΕΠ κατά 2,3-2,5%.
Τα επικρατέστερα σενάρια κάνουν λόγο για δασμούς από 10% έως και 25%, χωρίς, ωστόσο, ουδείς να είναι σίγουρος πως θα επικρατήσουν. Ο δασμός είναι φόρος επί των εισαγωγών ή των εξαγωγών αγαθών μεταξύ χωρών. Οι δασμοί είναι μία μορφή ρύθμισης του εξωτερικού εμπορίου και μία πολιτική που φορολογεί τα ξένα προϊόντα, για να ενθαρρύνει ή να διαφυλάξει την εγχώρια βιομηχανία.
Ακόμα και αν τα ελληνικά προϊόντα (κατά βάση τρόφιμα) που εξάγουμε στις ΗΠΑ εξαιρεθούν των δασμών (κάτι το οποίο δεν είναι δεδομένο με τον Τραμπ να αρέσκεται στις απρόβλεπτες κινήσεις), εφόσον οι μεγάλοι πελάτες των εξαγωγών της Ελλάδας (Γερμανία, Ιταλία) επηρεαστούν από τις δασμολογικές πολιτικές που θα εφαρμόσει ο αμερικανός Πρόεδρος, τότε αναπόφευκτα θα διαχυθούν οι συνέπειες στην ευάλωτη σε διεθνείς κρίσεις ελληνική οικονομία, σε έναν στενά διασυνδεδεμένο κόσμο. Ως γνωστόν, η οικονομία είναι κλίμα, αν ο Τραμπ ταράξει τις εύθραυστες ισορροπίες, η Ελλάδα δεν θα μείνει ανεπηρέαστη.
Αστάθεια σε σκηνικό κινούμενης άμμου
Πέρα όμως από τους δασμούς, εφόσον ξεσπάσει ένας εμπορικός πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ-ΕΕ, ο αντίκτυπος θα διαχυθεί με αστραπιαίες ταχύτητες και στους μικρότερους παίκτες, όπως είναι η Ελλάδα, επηρεάζοντας ενδεχομένως ακόμα και την ζήτηση για τουριστικά πακέτα ενόψει της καλοκαιρινής σεζόν. Γερμανία (η οικονομία βιώνει έντονους τριγμούς), Ιταλία, Γαλλία, εφόσον εμπλακούν σε εμπορικό πόλεμο, θα επιχειρήσουν να «θωρακίσουν» τις επιχειρήσεις τους, ενώ, αν πυκνώσουν τα σύννεφα της ύφεσης, αναπόφευκτα και οι ελληνικές εξαγωγές προς αυτές τις κομβικές αγορές… θα τραμπαλιστούν.
Στο πλαίσιο αυτό, άμεσες αλλά και έμμεσες -λόγω ΕΕ- μπορεί να είναι οι πιθανές επιπτώσεις στις ελληνικές εξαγωγές, από ενδεχόμενες πολιτικές προστατευτισμού από την πλευρά των ΗΠΑ, σύμφωνα με σχετική ανάλυση της Εurobank.
Τι εξάγουμε στις ΗΠΑ-Θα κόψουν οι δασμοί… την όρεξη των τροφίμων;
Tο 11μηνο από τον Ιανουάριο μέχρι τον Νοέμβριο του 2024 η βαρύτητα των Ηνωμένων Πολιτειών επί του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών εμπορευμάτων ήταν της τάξης του 4,8% ή 2,1 δισ. ευρώ σε τρέχουσες τιμές.
Την ίδια περίοδο, η αξία των ελληνικών εισαγωγών εμπορευμάτων από τις ΗΠΑ ανήλθε στα 1,9 δισ. ευρώ. Ως εκ τούτου, το ισοζύγιο εμπορευμάτων ανάμεσα στην Ελλάδα και τις ΗΠΑ ήταν πλεονασματικό στα 203,5 εκατ. ευρώ.
Στις επί μέρους κατηγορίες εμπορευμάτων τα τρόφιμα κατέγραψαν το μεγαλύτερο πλεόνασμα (521,6 εκατ. ευρώ) και τα ορυκτά καύσιμα, λιπαντικά κλπ. το μεγαλύτερο έλλειμμα (-399,0 εκατ. ευρώ).
Το μερίδιο των ΗΠΑ στις συνολικές εξαγωγές εμπορευμάτων της Ελλάδας διαμορφώθηκε στο 4,8% το 11μηνο, ελαφρώς υψηλότερα σε σύγκριση με τον μακροχρόνιο μέσο όρο (4,5%). Για το σύνολο του 2024 οι εξαγωγές εμπορευμάτων της Ελλάδας προς τις ΗΠΑ αναμένεται να διαμορφωθούν στο 1% του ΑΕΠ.
Σε ό,τι αφορά τις επί μέρους κατηγορίες εμπορευμάτων, το μερίδιο των ΗΠΑ στις ελληνικές εξαγωγές των τροφίμων ήταν 7,7% το 11μηνο και ακολούθησαν: Λάδια και λίπη ζωικής ή φυτικής προέλευσης (7,2%), μηχανήματα και υλικό μεταφορών (6,5%), βιομηχανικά είδη ταξινομημένα κυρίως κατά πρώτη ύλη (5,1%), διάφορα βιομηχανικά είδη (3,9%), ορυκτά καύσιμα, λιπαντικά κλπ. (3,8%), ποτά και καπνός (2,6%), χημικά προϊόντα και συναφή (2,1%), πρώτες ύλες μη εδώδιμες, εκτός από καύσιμα (1,5%).
Συνεπώς, μία πιθανή αύξηση των δασμών στα προϊόντα που εισάγουν οι ΗΠΑ από την ΕΕ των 27 δύναται να επηρεάσει αρνητικά ένα μέρος των ελληνικών εξαγωγών εμπορευμάτων προς τις ΗΠΑ. Για το 2024, οι ελληνικές εξαγωγές εμπορευμάτων προς τις ΗΠΑ εκτιμώνται στο 1% του ΑΕΠ της Ελλάδας ή στα 2,4 δισ. ευρώ.
Το πόσο τελικά θα επηρεαστούν οι εξαγωγές εμπορευμάτων της Ελλάδας προς τις ΗΠΑ θα εξαρτηθεί από το ύψος της πιθανής ανόδου των δασμών και από τον βαθμό ευαισθησίας των ελληνικών εξαγωγών εμπορευμάτων προς τις ΗΠΑ στην άνοδο των δασμών.
Έμμεσες συνέπειες
Ωστόσο, πέρα από άμεσες, οι επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία μπορεί να είναι και έμμεσες, καθώς μπορεί να προέλθουν από τους εμπορικούς δεσμούς της Ελλάδας με την Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 κρατών μελών, καθότι περί το 20% των εξαγωγών εμπορευμάτων της ΕΕ αγοράζεται από φορείς των ΗΠΑ.
Η εφαρμογή πολιτικών προστατευτισμού εκ μέρους των ΗΠΑ δύναται να έχει και έμμεσες επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία. Οι εν λόγω επιπτώσεις πηγάζουν από τον συνδυασμό των εμπορικών δεσμών ανάμεσα στην Ελλάδα και την ΕΕ και ανάμεσα στην ΕΕ και τις ΗΠΑ. Συγκεκριμένα, το 11μηνο το μερίδιο της ΕΕ επί του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών εμπορευμάτων ήταν της τάξης του 55,3% ή 25,4 δισ. ευρώ και το αντίστοιχο μερίδιο των ΗΠΑ επί του συνόλου των εξαγωγών εμπορευμάτων της ΕΕ (μη περιλαμβανομένων των εξαγωγών μεταξύ των 27 κρατών μελών) ήταν της τάξης του 20,6% ή 490,1 δισ. ευρώ.
Σε αυτήν την περίπτωση μία πιθανή άνοδος των δασμών στα προϊόντα που εισάγουν οι ΗΠΑ από την ΕΕ δύναται να επηρεάσει αρνητικά τις εξαγωγές εμπορευμάτων της ΕΕ προς τις ΗΠΑ αλλά και τις ελληνικές εξαγωγές εμπορευμάτων αλλά και υπηρεσιών προς τη ΕΕ.
Μαχαίρι Τραμπ στις μειώσεις φόρων;
Πέρα από τους δασμούς, αν η Ουάσινγκτον επιμείνει στην αύξηση στο 5% του ΑΕΠ, από το 2% του ΑΕΠ που είναι σήμερα, των ελάχιστων αμυντικών δαπανών, για να συνεχίσουν να συμμετέχουν οι ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ, τότε ανοίγουν νέα θέματα.
Αν χρειαστεί να εφαρμοστεί το όριο του 5% του ΑΕΠ, θα πρέπει η Ελλάδα να δαπανήσει συνολικά πάνω από 12 δισ. ευρώ για αμυντικούς εξοπλισμούς, κάτι που, αν και μακρινό για την ώρα, σημαίνει πως οι σχεδιασμοί για μειώσεις φόρων στη μεσαία τάξη… αναβάλλονται μέχρι νεωτέρας.
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 02.02.2025
