Μην αρχίσουμε πάλι τα ίδια. Λένε -και κάνουν εκκωφαντικά λάθος- πως οι ταινίες είναι για να περνάς δύο ευχάριστες ώρες. Τα βαθύτερα νοήματα και ο προβληματισμός, προσθέτουν, ας μείνουν έξω από τις αίθουσες και τις πλατφόρμες.
Πού χωράει όμως σ’ αυτό το στενόχωρο, απολίτικο πλαίσιο, θα τολμούσα να πω και χαζοχαρούμενο, το «A Complete Unknown», η πολυσυζητημένη ταινία για τα πρώτα χρόνια της εκτυφλωτικής καριέρας του Μπομπ Ντύλαν;
Είναι μία ταινία που, αν μη τι άλλο μας, αποκαλύπτει και έναν σπουδαίο ηθοποιό που μοιάζει -εν κινήσει παρακαλώ- στον Ντύλαν, τραγουδάει σαν και αυτόν και δείχνει πειστικά στο πανί πως σκέφτεται ή έστω, αντιδρά στα κοινωνική ερωτήματα σαν και αυτόν.
Ο πολυδιάστατος και ανήσυχος ηθοποιός Τιμοτέ Σαλαμέ πιστεύω ότι τα κατάφερε, ερμηνεύοντας τον Μπομπ Ντίλαν και αυτό θα έχετε την ευκαιρία είτε να το διαπιστώσετε είτε να το απορρίψετε από κοντά τις επόμενες μέρες στις αίθουσες.
«A Complete Unknown», στίχος βέβαια από το αγαπημένο «Like a rolling stone», που το έλιωσα στο βινύλιο, παίζοντάς το ατέλειωτες ώρες στο πρώτο μου φοιτητικό πικάπ. Τότε με νικοτίνη δυνατή αλλά όχι τώρα πια, καθώς από το 2003 παραμένω σταθερά, έστω και ξενέρωτα, άκαπνος.
Για να σέβεστε παραπάνω θα πω ότι το εμβληματικό αυτό τραγούδι των sixties το απολαύσαμε και από τους Rolling Stones στο ΟΑΚΑ, τον Οκτώβριο του 1998, στη μικρή σκηνή που στήθηκε σε κλάσματα του δευτερολέπτου στο κέντρο του αγωνιστικού χώρου, για να μπορούν μέχρι και να... αγγίξουν οι οπαδοί τον Μικ και τον Κιθ.
Αυτήν την περιαυτολογία τη χρησιμοποιώ για να στηρίξω μία πρόβλεψη. Την ταινία θα τη δουν με την ίδια αδημονία και αθωότητα τόσο οι παλιοί οπαδοί του Ντύλαν, τα «πετσιά» που λέγαμε, όσο και οι νέοι που θα τον ανακαλύψουν σίγουρα λόγω των υποκριτικών, μουσικών και σκηνοθετικών αρετών της ταινίας, όπως και του περισσεύματος έμπνευσης που ξεδίπλωσαν μαζί πολλοί συντελεστές.
Από πού αρχίζει η ταινία; Οι καιροί ήταν ενδιαφέροντες ήδη στις αρχές του ’60 με πρωταγωνιστές τους νέους που έφτιαχναν νέους ήχους, στίχους, πολιτισμικές συγκρούσεις και «δημόσια πιστεύω» σε μία μουσική σκηνή που ερχοόταν, για να μείνει.
Ο 19χρονος Μπομπ Ντύλαν από τη Μινεσότα καταφτάνει στη Νέα Υόρκη με χίλιες ιδέες, με μία κιθάρα και μία φλόγα μέσα του που εύκολα τη μάντευαν όσοι είχαν τη θεϊκή τύχη να τον ακούσουν σ’ εκείνα τα πρώτα χρόνια. Οι εξελίξεις ήταν πυκνές. Ο νεαρός μουσικός-ποιητής γνωρίζει ιερά τέρατα της μουσικής στο Γκρίνουιτς Βίλατζ και κάνει παρέα, συνεργαζόμενος με κάποιους από αυτούς. Γρήγορα η καριέρα του εκτοξεύεται.
Όλα αυτά τα απολαμβάνει ο θεατής στην οθόνη, που γοητεύεται από τους στίχους και θέλει να τους ψιθυρίσει. Η κινηματογραφική μουσική βιογραφία στα καλύτερά της, λένε ήδη κάποιοι κριτικοί. Άλλοι κρατούν αποστάσεις.
Ο νέος αυτός επρόκειτο να αλλάξει τη μοίρα όχι μόνο του American folk song αλλά και της αμερικανικής μουσικής γενικότερα, εισάγοντας στα τραγούδια ποιητικές και λογοτεχνικές εκφράσεις που του χάρισαν, μισό αιώνα αργότερα, το βραβείο Νόμπελ.
Tο καπέλο, τα γιλέκα και τα ατίθασα μαλλιά
Ο Σαλαμέ έχει στην ταινία τον ενθουσιασμό, τον επαγγελματισμό που απαιτείται για τόσο δύσκολη αποστολή αλλά και τη λεπτομέρεια: Το καπέλο, τα γιλέκα και τα ατίθασα μαλλιά του Μπομπ και κυρίως το copy -ας το πούμε έτσι, αδικώντας τον- της φωνής που γίνεται υπέροχα πειστικό και όχι στερεότυπο, όπως θα το έφτιαχνε μία tribute μπάντα.
Επίσης, ο Τιμοτέ Σαλαμέ δεν είναι ένας καλλιτέχνης εγκλωβισμένος στα στενά όρια του «κλάδου» του. Έχει κινητοποιηθεί για κοινωνικά δικαιώματα αλλά και κατά της κλιματικής αλλαγής και εκφράστηκε ανοιχτά κατά αυτού που αντιπροσωπεύει ο Ντόναλντ Τραμπ.
Είναι χαρακτηριστική περίπτωση δημιουργού που δικαιώνει την παλιά εκπεφρασμένη πεποίθηση πως για την επιτυχία παίζει σημαντικότερο -και από το ταλέντο- ρόλο, η σκληρή και μεθοδική δουλειά. Αν είναι και πολυετής ακόμα καλύτερα.
Δέχτηκε τον ρόλο για την ταινία πριν από την πανδημία. Δούλεψε στη φωνή, έμαθε φυσαρμόνικα. Πήρε δασκάλους κιθάρας, κίνησης και διαλέκτου για τους ιδιωματισμούς, τις λέξεις και τον λόγου που προτιμά ο Μπομπ Ντίλαν και έμαθε να μιλάει και να κοιτάει όπως ο Ντύλαν στις συναναστροφές. Τον ακούς σε αγαπημένα τραγούδια του Ντύλαν και νιώθεις πως ακούς τον ίδιο τον διάσημο τροβαδούρο.
Τελικά αξίζει όμως να ακούς ένα «πιστό αντίγραφο»;
Ίσως όχι σε πρώτη ανάγνωση. Αν όμως η ταινία είναι το κατάλληλο όχημα για να ακούσει άλλη μία νέα γενιά τον Ντύλαν, αξίζει και με το παραπάνω.
Για τους οπαδούς της θεωρίας πως οι κινηματογραφικές βιογραφίες πρέπει να είναι αυστηρά προσηλωμένες στα ιστορικά γεγονότα θα πρέπει να πούμε πως η ταινία κάποιες φορές απομακρύνεται από το ιστορικό αρχείο. (Τα ίδια άλλωστε έχουν ειπωθεί για ταινίες όπως για τους Queen, Elton John, Amy Winehouse και τους Sex Pistols.)
Μία άλλη λεπτομέρεια:
Στα μέσα της ταινίας ο Ντύλαν Dylan έχει μία θυμωμένη αντιπαράθεση με την κοπέλα του, Σίλβια Ρούσο, για το γνωστό θέμα των πολλών αντιπαραθέσεών του, γιατί δεν κάνει ποτέ καμία αναφορά στο παρελθόν του...
«Οι άνθρωποι φτιάχνουν το παρελθόν τους, Sylvie!» βρυχάται. «Θυμούνται ό,τι θέλουν. Ξεχνούν τα υπόλοιπα».
Θα είναι ο Σαλαμέ υποψήφιος για Όσκαρ; Πολύ πιθανόν.
Αξίζει όμως να προσέξουμε και τους Elle Fanning, Edward Norton και Monica Barbaro στους άλλους ρόλους, όπου προσφέρουν σημαντικές ερμηνείες, ανεβάζοντας την αξία του «A complete unknown».
Ο ίδιος ο Dylan έχει υποστηρίξει την ταινία, αν και στην πραγματικότητα δεν την είχε δει τη στιγμή που δημοσίευσε τα εξής:
«Ο Timmy είναι ένας λαμπρός ηθοποιός, οπότε είμαι σίγουρος ότι θα είναι απόλυτα πιστευτός όπως εγώ. Ή ένας νεότερος εγώ. Ή κάποιος άλλος», είπε ο Dylan.
Τροφή για σκέψη: Η διάσημη κριτικός κινηματογράφου, συγγραφέας και δημοσιογράφος Caryn James έγραψε: «Ο Timothée Chalamet είναι «λαμπρός και πιστευτός» στη «συμβατική» αυτή βιογραφική ταινία».
* Σκηνοθεσία: Τζέιμς Μάνγκολντ
Πρωταγωνιστούν: Τιμοτέ Σαλαμέ, Μόνικα Μπάρμπαρο, Έντουαρντ Νόρτον, Ελ Φάνινγκ
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 02.02.2025