Γράφει
Νίκος Ηλιάδης
Στην τελική ευθεία φαίνεται πως εισέρχεται το πολυσυζητημένο θέμα του σχεδίου ανάπλασης του χώρου της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης. Σύμφωνα με τα λεγόμενα από πλευράς Υπερταμείου και διοίκησης της ΔΕΘ-Helexpo, μέσα στις προσεχείς εβδομάδες πρόκειται να παρουσιαστεί η τελική μορφή του σχεδίου, καθώς και το μοντέλο χρηματοδότησης αυτού του φιλόδοξου project. Σχεδόν δεκατρία χρόνια αφότου ξεκίνησε αυτή η προσπάθεια είναι καιρός να μάθει η πόλη όλες τις παραμέτρους αυτού του σχεδιασμού, ώστε με βάση αυτές να διατυπώσει την τελική θέση της. Γιατί, τα στοιχεία τα οποία έχουν δημοσιοποιηθεί έως τώρα προκαλούν συγχύσεις και δεν επιτρέπουν μια ψύχραιμη και ακριβή αξιολόγηση ενός σχεδίου το οποίο πρόκειται να επηρεάσει πολύπλευρα το παρόν και το μέλλον της Θεσσαλονίκης. Την αναπτυξιακή προοπτική της, την οικονομία της, το περιβάλλον, την καθημερινότητά της.
Τι γνωρίζουμε...
Τι γνωρίζουμε μέχρι σήμερα για το προωθούμενο σχέδιο;
- Γνωρίζουμε ότι στόχος είναι η Έκθεση να παραμείνει στο χώρο στον οποίο βρίσκεται από το 1939 μετά τη μετεγκατάστασή της από το γειτονικό Γ’ Σώμα Στρατού όπου λειτούργησε τα πρώτα χρόνια.
- Γνωρίζουμε, επίσης, κάποιες κατασκευαστικές παραμέτρους, καθώς και την αρχιτεκτονική εικόνα που θα έχουν οι νέες εγκαταστάσεις, όπως προέκυψε από τον διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό ο οποίος προκηρύχθηκε το 2019. Πρόκειται για πέντε κτιριακά συγκροτήματα εκ των οποίων, τα τρία θα φιλοξενούν εκθεσιακές δραστηριότητες, το τέταρτο θα λειτουργεί ως συνεδριακό κέντρο και το πέμπτο, το οποίο θα βρίσκεται στη βόρεια είσοδο της ΔΕΘ, θα περιλαμβάνει ξενοδοχείο και επιχειρηματικό-εμπορικό κέντρο. Θα υπάρχουν, επίσης και κάποια υπόγεια πάρκινγκ.
- Γνωρίζουμε, ακόμη, ότι το έργο θα κατασκευαστεί με τη μέθοδο της Σύμπραξης Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ).
...τι περιμένουμε
Τι περιμένουμε να μάθουμε από την παρουσίαση η οποία θα γίνει τις προσεχείς εβδομάδες;
- Περιμένουμε να δούμε την τελική μορφή του σχεδίου, σε όλες τις λεπτομέρειές του. Καταρχάς σε ό,τι αφορά το κατασκευαστικό μέρος, να δούμε πόσες χιλιάδες τ.μ. θα είναι οι δομημένες επιφάνειες και πως αυτά κατανέμονται ανά κτηριακό συγκρότημα. Πόσο θα είναι το ποσοστό κάλυψης του οικοπέδου, άρα και πόσοι οι εναπομείναντες ελεύθεροι χώροι, αλλά και πως αυτοί διατάσσονται στο οικόπεδο. Έτσι, μόνο, θα φανεί, πόση θα είναι η πραγματική έκταση του περίφημου «ενιαίου πάρκου πρασίνου». Διότι, άλλο είναι οι αδόμητοι χώροι, γενικώς και αορίστως και άλλο το «ενιαίο πάρκο πρασίνου».
- Περιμένουμε να μάθουμε τον τελικό λογαριασμό και ποιος θα κληθεί να τον πληρώσει. Οι κατά καιρούς εκτιμήσεις για τον προϋπολογισμό του έργου, όπως διατυπώθηκαν από επίσημα χείλη (Υπερταμείο, ΔΕΘ-Helexpo) θυμίζουν ακορντεόν. Η πρώτη, όπως την είχε παρουσιάσει το 2013 ο τότε διευθύνων σύμβουλος και νυν πρόεδρος της ΔΕΘ-HELEXPO, Τάσος Τζήκας ήταν 124.850.000. Στη συνέχεια το ποσό αυτό διαρκώς αυξανόταν, χωρίς να δίνεται κάποια πειστική εξήγηση. Ανέβηκε αρχικά στα 180 εκατ., μετά πήγε στα 200, ανέβηκε κι άλλο, στα 280, έφτασε στα 300, εκτινάχθηκε πριν από μερικές εβδομάδες στα 370, για να γίνει στη συνέχεια «διόρθωση» ξανά στα 300 εκατ.
- Περιμένουμε, επίσης, να δούμε ποιος θα είναι ο επιμερισμός αυτού του τελικού(;) λογαριασμού. Δηλαδή, ποιο θα είναι το κόστος του εκθεσιακού και συνεδριακού κέντρου, ποιο το κόστος κατασκευής του ξενοδοχείου και του επιχειρηματικού-εμπορικού κέντρου, πόσο θα κοστίσουν τα πάρκινγκ, πόσες θα είναι οι δαπάνες για την κατασκευή και τη συντήρηση του πάρκου.
- Περιμένουμε να πληροφορηθούμε ποιο θα είναι το μείγμα της χρηματοδότησης. Δηλαδή, πόσα από τα 300(;) εκατ. θα εισφέρει το κράτος, υπό οποιαδήποτε μορφή του (Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, κονδύλια ΕΣΠΑ μέσω της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, δάνειο εκ μέρους της ΔΕΘ-Helexpo), και πόσα ο ιδιώτης.
- Περιμένουμε, παράλληλα, να μάθουμε ποια θα είναι τα ανταλλάγματα τα οποία θα πάρει ο ιδιώτης για να συμμετάσχει στο project. Τι θα του παραχωρηθεί και για πόσο χρονικό διάστημα.
- Περιμένουμε, επίσης, να δούμε ποια θα είναι η τύχη της ΔΕΘ-Helexpo. Θα παραμείνει υπό δημόσιο έλεγχο και για πόσο; Ή, μήπως, θα περιληφθεί κι αυτή, αν όχι εξ αρχής, ίσως στη συνέχεια, στα ανταλλάγματα προς τον ιδιώτη;
Η Σίνδος και το δημοψήφισμα
Στο μεταξύ, στο δημόσιο διάλογο εξακολουθεί να υπάρχει η πρόταση για μεταφορά της ΔΕΘ στη Σίνδο και τη μετατροπή του χώρου που κατέχει σήμερα, σε μητροπολιτικό πάρκο. Η πρόταση αυτή ήταν κυρίαρχη την περίοδο 1999 έως 2010. Είχε υιοθετηθεί από τις κυβερνήσεις του Κώστα Σημίτη και του Κώστα Καραμανλή, με αφορμή τη διεκδίκηση της παγκόσμιας έκθεσης ΕΧΡΟ 2008 η οποία όμως κατέληξε τελικά στη Σαραγόσα. Παρά και τις μετέπειτα δεσμεύσεις της κυβέρνησης Καραμανλή το σχέδιο αυτό εγκαταλείφθηκε. Επανήλθε στο προσκήνιο πριν από περίπου τέσσερα, πέντε χρόνια, ενώ στο μεταξύ είχε προχωρήσει ο σχεδιασμός για την ανάπλαση του υπάρχοντος χώρου της ΔΕΘ.
Τη μετεγκατάσταση στη Σίνδο υποστήριξαν δυναμικά οι δήμαρχοι της Δυτικής Θεσσαλονίκης, μαζί και ο μητροπολίτης Νεαπόλεως Σταυρουπόλεως. Τον τελευταίο καιρό, ωστόσο, τηρούν μια στάση αποστασιοποίησης. Αντιθέτως, τη λύση της Σίνδου εξακολουθούν να την υπερασπίζονται δύο δημοτικές παρατάξεις, «Θεσσαλονίκη για Όλους» και «Πόλη Ανάποδα», καθώς και η Κίνηση για το Μητροπολιτικό Πάρκο στη ΔΕΘ.
Οι δύο παρατάξεις ζητούν να γίνει δημοψήφισμα για το συγκεκριμένο θέμα. Το ερώτημα το οποίο προτείνουν να τεθεί στο δημοψήφισμα είναι: «Συμφωνείτε το εκθεσιακό κέντρο της ΔΕΘ να μετατραπεί με αποκλειστικά δημόσια χρηματοδότηση σε Μητροπολιτικό Πάρκο υψηλού πρασίνου, πολιτισμού και άθλησης, χωρίς νέες κατασκευές, και ταυτόχρονα (α) να διατηρηθούν μόνο τα περίπτερα με θεσμικά αποδεδειγμένη ιστορική αξία και μνήμη, ώστε να αποκατασταθούν και να φιλοξενούν ήπιες εκθεσιακές και πολιτιστικές δραστηριότητες, και (β) οι μεγάλες εκθέσεις να μεταφερθούν σε νέες εγκαταστάσεις σε δημόσια έκταση στη Σίνδο;». Επειδή η διοίκηση του δήμου δεν συμφωνεί στη διεξαγωγή δημοψηφίσματος με αυτό το ερώτημα οι παρατάξεις ανακοίνωσαν ότι προχωρούν στη συγκέντρωση υπογραφών, απαιτούνται τουλάχιστον 23.000 με 25.000, ώστε να αναγκαστεί ο δήμος να το υιοθετήσει.
Η ιδέα του δημοψηφίσματος παρουσιάζει πολλά οργανωτικά και πολιτικά προβλήματα. Καταρχάς το ερώτημα: όταν υπάρχουν τουλάχιστον τρεις διαφορετικές προτάσεις στο δημόσιο διάλογο σχετικά με την τύχη του χώρου που σήμερα καταλαμβάνει η ΔΕΘ, ποια ακριβώς θα τεθεί ως ερώτημα διότι στα δημοψηφίσματα ένα είναι το ερώτημα, δεν είναι δύο ή τρία, ώστε να μπορεί να διαλέξει ο πολίτης την πρόταση της αρεσκείας του. Επίσης, το δημοψήφισμα απαιτεί σοβαρή οργανωτική προετοιμασία και συμμετοχή τουλάχιστον του 40% των εγγεγραμμένων στους εκλογικούς καταλόγους για να θεωρηθεί έγκυρο.
Το πολιτικό πρόβλημα συμπυκνώνεται στο ερώτημα «και ποιοι θα ψηφίσουν στο δημοψήφισμα;». Η τύχη της ΔΕΘ είναι ένα θέμα υπερτοπικό, αφορά ολόκληρο το πολεοδομικό συγκρότημα και όχι μόνο τα στενά όρια του κεντρικού δήμου. Συνεπώς, θα αποφασίσει μόνο το 1/4 του πληθυσμού της πόλης για την τύχη της ΔΕΘ; Και οι υπόλοιποι;
Το Γ’ Σώμα Στρατού
Στην τελευταία συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου ο δήμαρχος Στέλιος Αγγελούδης επανέφερε την ιδέα της διεκδίκησης έκτασης εκατό στρεμμάτων από το Γ' Σώμα Στρατού με σκοπό, όπως είπε, η έκταση αυτή να προστεθεί στα 110 στρέμματα πάρκου που θα υπάρχει στο χώρο της ΔΕΘ, ώστε να γίνει ένα μεγάλο, ενιαίο πάρκο 200 στρεμμάτων. Δεν είναι η πρώτη φορά που υποβάλλεται ένα τέτοιο αίτημα.
Είναι γνωστό σε όλους ότι το υπουργείο Εθνικής Άμυνας πολύ δύσκολα παραχωρεί, έστω και ένα στρέμμα, από τις εκτάσεις που έχει στην κατοχή του. Υπάρχει άραγε κάποια προεργασία από την πλευρά του δημάρχου, ενδεχομένως κάποιες διαβεβαιώσεις από κυβερνητικής πλευράς ότι αυτή τη φορά το αίτημα μπορεί να ικανοποιηθεί; Επιπλέον, ακόμη και στην ευκταία περίπτωση που η κυβέρνηση θα φερόταν με γενναιοδωρία σε αυτό το ζήτημα, οι χώροι πρασίνου στο οικόπεδο του Γ’ ΣΣ είναι λίγες δεκάδες στρέμματα. Τα υπόλοιπα καταλαμβάνονται από κτίρια, τα περισσότερα από τα οποία είναι χαρακτηρισμένα ως διατηρητέα. Και στο μεταξύ, ανάμεσα σε ΔΕΘ και Γ’ ΣΣ μεσολαβεί η οδός Γ’ Σεπτεμβρίου. Άρα δεν μπορούμε να μιλάμε για «ενιαίο χώρο πρασίνου», τουλάχιστον προς ώρας, εκτός εάν στο μέλλον υπογειοποιηθεί ο συγκεκριμένος δρόμος.
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 13.04.2025