Γράφει
Σταύρος Κουμεντάκης
Σε προηγούμενη αρθρογραφία μας, μας απασχόλησαν τα συλλογικά δικαιώματα της μικρής και της μεγάλης μειοψηφίας των μετόχων της ΑΕ. Στο πλαίσιο της ίδιας θεματικής θα αναφερθούμε, εδώ, στα ατομικά δικαιώματα των μετόχων μειοψηφίας. Συγκεκριμένα, στο δικαίωμα παροχής πληροφοριών σχετικών με τα θέματα της ημερήσιας διάταξης της Γενικής Συνέλευσης.
Γενικά
Τα δικαιώματα πληροφόρησης, ως μετοχικά δικαιώματα μειοψηφίας, συνιστούν ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία που παρέχονται στον μέτοχο της ΑΕ. Στην ενότητα των δικαιωμάτων πληροφόρησης μας έχουν απασχολήσει, ήδη, το δικαίωμα πληροφόρησης για καταβολές και παροχές προς μέλη ΔΣ και διευθυντές καθώς και το δικαίωμα πληροφόρησης για την πορεία των εταιρικών υποθέσεων. Με την άσκηση των συγκεκριμένων δικαιωμάτων, εξασφαλίζεται η πρόσβαση σε πληροφορίες χρήσιμες για την εξασφάλιση της διαφάνειας στη διαχείριση της εταιρείας. Επίσης για την προετοιμασία όσον αφορά την άσκηση του δικαιώματος ψήφου στη ΓΣ. Ο τελευταίος, αυτός, σκοπός επιδιώκεται, κυρίως, και με το δικαίωμα παροχής πληροφοριών που συνδέονται με τα θέματα της ημερήσιας διάταξης.
Προϋποθέσεις
Οι προϋποθέσεις γέννησης του συγκεκριμένου δικαιώματος πληροφόρησης είναι οι εξής:
(α) Δικαιούχοι
Για την άσκηση του συγκεκριμένου δικαιώματος νομιμοποιούνται όλοι οι μέτοχοι, με την κτήση, και μόνον, της ιδιότητας του μετόχου.
(β) Απόδειξη Μετοχικής Ιδιότητας
Η άσκηση του συγκεκριμένου δικαιώματος προϋποθέτει την απόδειξη της μετοχικής ιδιότητας με κάθε πρόσφορο τρόπο. Τα σχετικά αποδεικτικά έγγραφα πρέπει να συνοδεύουν την αίτηση του μετόχου.
(γ) Τρόπος Άσκησης του Δικαιώματος
Η αίτηση πρέπει να απευθύνεται προς την ΑΕ-νομίμως εκπροσωπούμενη από το ΔΣ και παραλαμβάνεται από το αρμόδιο πρόσωπο. Επισημαίνεται ότι η παραλαβή του μόνο από αυτόν δεν οδηγεί σε αποκλεισμό της ευθύνης των υπολοίπων.
(δ) Χρόνος Άσκησης Του Δικαιώματος
Η άσκηση του δικαιώματος πρέπει να γίνει πέντε (5) πλήρεις ημέρες πριν τη συνεδρίαση της ΓΣ. Η εκπρόθεσμη αίτηση μόνον ευχέρεια γεννά του ΔΣ να παράσχει πληροφόρηση και όχι υποχρέωση.
Αντικείμενο Πληροφόρησης
Η αιτούμενη πληροφόρηση δεν τίθεται υπό διπλό περιορισμό:
Ο πρώτος περιορισμός αναφέρεται στο είδος των πληροφοριών: θα πρέπει να είναι σχετικές, αποκλειστικά, με τα θέματα της ημερήσιας διάταξης. Οι πληροφορίες, την χορήγηση των οποίων αιτείται, θα πρέπει όχι μόνον να συνδέονται με κάποιο από τα θέματα που αναγράφονται στην ημερήσια διάταξη αλλά απαιτείται και ρητή αναφορά του μετόχου στο ειδικό θέμα με το οποίο συνδέονται.
Ο δεύτερος, προβλεπόμενος, περιορισμός αφορά την έκταση της πληροφορίας. Δεν πρόκειται για γενικό δικαίωμα πληροφόρησης: οι πληροφορίες θα πρέπει να είναι συγκεκριμένες και εξατομικευμένες. Δεν κρίνεται, βέβαια, ως συγκεκριμένη η αίτηση για έκθεση του ΔΣ για τα όσα συμβαίνουν γενικά στην εταιρεία ή για ορισμένο κλάδο της δράσης της. Μια τέτοια αίτηση μόνο στο πλαίσιο του δικαιώματος για την πορεία των εταιρικών υποθέσεων θα μπορούσε να νοηθεί και μόνο υπό τις εκεί διαλαμβανόμενες προϋποθέσεις να υποβληθεί.
Αποτελέσματα Νομότυπης Άσκησης
Η νομότυπη άσκηση του ανωτέρω δικαιώματος γεννά υποχρέωση του ΔΣ να παράσχει τις αιτούμενες πληροφορίες. Η πληροφόρηση παρέχεται από τον πρόεδρο του ΔΣ προς τη ΓΣ. Σε περίπτωση που θα σωρευθούν περισσοτέρα αιτήματα πληροφόρησης με το ίδιο περιεχόμενο αρκεί η απάντηση κατά ενιαίο τρόπο.
Το σχετικό αίτημα είναι δυνατό να υποβληθεί εγγράφως ή προφορικά. Νομολογιακά έχει κριθεί ότι, παρά το γεγονός ότι το γράμμα του νόμου δεν απαιτεί ρητά έγγραφη ικανοποίηση του αιτήματος, η πληρέστερη και σαφέστερη ενημέρωση του μετόχου επιτυγχάνεται με τη χορήγηση εγγράφου, το οποίο περιλαμβάνει αναλυτική ενημέρωση για τις αιτηθείσες πληροφορίες.
Η χορήγηση των πληροφοριών είναι υποχρεωτικό να παρασχεθεί ακόμα κι αν ο αιτών απουσιάζει από τη συνεδρίαση. Επίσης: η χορήγησή τους θα πρέπει να λάβει χώρα εντός της συνεδρίασης της ΓΣ.
Το ΔΣ απαλλάσσεται από την υποχρέωση παροχής πληροφοριών, στην περίπτωση που ο αιτών παραιτηθεί από το υποβληθέν αίτημά του, πριν την χορήγησή τους ενώπιον της ΓΣ. Στην περίπτωση, επίσης, που οι πληροφορίες είναι ήδη δημοσιευμένες στο διαδικτυακό τόπο της εταιρείας. Ωστόσο, ακόμα κι αν η αιτούμενη πληροφορία περιλαμβάνεται σε έκθεση ΔΣ ή ελεγκτών ή χρηματοοικονομικές καταστάσεις ή σε άλλο έγγραφο, στο οποίο έχει πρόσβαση ο μέτοχος, το ΔΣ εξακολουθεί να οφείλει την χορήγηση τους.
Επισημαίνεται ότι η αρμοδιότητα λήψης απόφασης για χορήγηση ή μη των πληροφοριών ανήκει αποκλειστικά στο ΔΣ˙ η ΓΣ δεν νομιμοποιείται να αποφανθεί περί της μη χορήγησής της. Σχετική απόφαση της ΓΣ θα είναι άκυρη ως μη νόμιμη και, φυσικά, δεν απαλλάσσει το ΔΣ από τις ευθύνες του.
Αποχρών Ουσιώδης Λόγος Άρνησης
Το ΔΣ απαλλάσσεται από την υποχρέωση παροχής των πληροφοριών που ζητούνται όταν, κυρίως, υφίσταται αποχρών ουσιώδης λόγος. Ένας τέτοιος λόγος, πάντως, πρέπει να ανακοινωθεί στη ΓΣ και, φυσικά, να αναγραφεί στα πρακτικά της. Η βασιμότητα του λόγου άρνησης μπορεί να αμφισβητηθεί με αίτησή του ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου. Ο αιτών μέτοχος νομιμοποιείται να υποβάλει την αίτηση από το χρονικό σημείο άρνησης του ΔΣ ενώπιον της ΓΣ και μετέπειτα. Το βάρος απόδειξης της ύπαρξης αποχρώντος σπουδαίου λόγου άρνησης βαραίνει την ΑΕ.
Συνέπειες Παράνομης Άρνησης
Με την αναγνώριση από το δικαστήριο της υποβληθείσας αίτησης αναφορικά με τη μη νόμιμη άρνηση του ΔΣ, η ΑΕ καταδικάζεται στην παροχή τους.
Πάντως, η παράλειψη χορήγησης των αιτηθεισών πληροφοριών καθιστά την απόφαση ακυρώσιμη. Ο μέτοχος, συνεπώς, έχει το δικαίωμα στην περίπτωση αυτή, είτε να ασκήσει αγωγή ακύρωσης της απόφασης της ΓΣ είτε/και (σωρευτικά) την αίτηση για τη διαπίστωση της συνδρομής ή μη του αποχρώντος ουσιώδους λόγου άρνησης (του οποίου έγινε η επίκληση).
Τα μέλη του ΔΣ καθίστανται τόσο αστικά όσο και ποινικά υπεύθυνοι για τη μη (προσήκουσα) εκπλήρωση της υποχρέωσής τους.
Το δικαίωμα παροχής πληροφόρησης ενός εκάστου μετόχου ενόψει επικείμενης ΓΣ-αναφορικά με τα θέματα της ημερήσιας είναι κρίσιμο για την βέλτιστη άσκηση των δικαιωμάτων του. Προάγει, όμως, και τη διαφάνεια στη λειτουργία της ΑΕ, την πάντοτε επιθυμητή από τους μετόχους μειοψηφίας (τουλάχιστον). Η άρνηση παροχής των αιτούμενων πληροφοριών μπορεί να έχει νόμιμα ερείσματα μπορεί και όχι. Οι συνέπειες για την ΑΕ και τα μέλη του ΔΣ σε περίπτωση αδικαιολόγητης άρνησής τους, δεν είναι χωρίς αστικές και ποινικές συνέπειες.-
Σημ.1: Το παρόν άρθρο με τίτλο «Ατομικά Δικαιώματα Μειοψηφίας: Δικαίωμα Παροχής Πληροφοριών Για Θέματα Ημερήσιας Διάταξης» σε πλήρη μορφή.
Σημ.2: Το παρόν άρθρο αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Στην ενότητα αυτή επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο, του νόμου για τις ΑΕ (:ν. 4548/2018)-με business view, πάντα, προσέγγιση.