Αρχιτεκτογραφία: Κακομαθημένη σημειωτική

Στο παρόν κείμενο θα προσπαθήσω να αναλύσω την αρχιτεκτονική των ελληνικών πολυκατοικιών, αυτό που ονομάζω «το αρχιτεκτονικό πρόβλημα της Ελλάδας», με γνώμονα τη σημειολογία τους, και πιο συγκεκριμένα, μία, ίσως, λανθάνουσα εξισωτικά ταξική οπτική.

Κάποτε είχα μία διαδικτυακή συζήτηση με μία ομάδα ανθρώπων, κυρίως αρχιτεκτόνων, που υποστήριζαν την «επανόρθωση» (revival) της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής σε παγκόσμιο επίπεδο. Η συζήτηση έφτασε στη Θεσσαλονίκη και τότε κάποιος από αυτούς, κοιτώντας μία φωτογραφία της πόλης μας, έγραψε: «α ναι... τα ατελείωτα μπαλκόνια που συναντάει κανείς και στη Βηρυτό».

Τι εκφράζουν, όμως, αυτά τα «ατελείωτα μπαλκόνια»; Πώς ερμηνεύονται ως οπτικό ερέθισμα μέσα στο μυαλό ενός περιπατητή, πέρα από το ότι δεν θυμίζουν ελλαδικό χώρο, είτε αρχαίο, είτε οθωμανικό, είτε μοντέρνο, είτε σύγχρονο;

Εγώ λέω ότι ερμηνεύονται ως κακομαθημένη συμπεριφορά. Μία σημειωτική ανάλυση με ταξικό γνώμονα μας φανερώνει ότι συνιστά μία απεγνωσμένη προσπάθεια της μεσαίας και της εργατικής τάξης να «αποδείξουν» ότι μπορούν να διαθέτουν μπαλκόνι, μπαλκονάρα, βεράντα, ίσως και πισίνα(;).

Αυτό σημαίνει ότι δεν θα έπρεπε να κτίζουμε μπαλκόνια; Όχι, δεν σημαίνει αυτό. Σημαίνει ότι η αστική τάξη έχει το μονοπώλιο στους προβόλους; Όχι, δεν σημαίνει αυτό. Σημαίνει, όμως, ότι κάπου αστόχησε η μοντέρνα και η σύγχρονη αρχιτεκτονική της νεοελληνικής κοινωνίας.

*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 19-20.04.2025