Αρχιτεκτογραφία: Παραθεριστικό Όρος

Το περασμένο Σαββατοκύριακο πέρασα δύο νύχτες στο Άγιο Όρος στη χερσόνησο του Άθω, στη Χαλκιδική. Έμεινα στην ιερά μονή Καρακάλου με τον αδερφό μου και τον πατέρα μου.

Η διαμονή μου, μου έφερε στο μυαλό μία συζήτηση που είχα κάνει πριν χρόνια με κάποιον φίλο ο οποίος υποστήριζε ότι το Άγιο Όρος θα ήταν καλό να τουριστικοποιηθεί, όπως τα άλλα δύο «πόδια» της Χαλκιδικής. Εγώ διαφώνησα τότε και διαφωνώ και τώρα. Στο άρθρο αυτό θα προσπαθήσω να αναλύσω αυτήν τη σκέψη.

Ας ξεκινήσουμε, αφήνοντας εκτός συζήτησης το άβατο και τη θρησκευτική διάσταση του θέματος, καθώς ζητήματα πίστης είναι τρομερά δύσκολο να τεκμηριωθούν με αντικειμενικά επιχειρήματα. Ας εστιάσουμε για αρχή στο θέμα της αρχιτεκτονικής. Το Άγιο Όρος αυτήν τη στιγμή είναι ίσως η πλέον πλούσια σε παραδοσιακή αρχιτεκτονική περιοχή, όχι μόνο στη Βόρεια αλλά και σε ολόκληρη την Ελλάδα. Αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμα και σύγχρονα κτίσματα της περιοχής αυτής διαθέτουν την τοπική παραδοσιακή αισθητική και αρχιτεκτονική. Δεν υπάρχουν πολυκατοικίες εκεί. Το γεγονός αυτό ρίχνει πάνω από το Άγιο Όρος το αφήγημα ενός εκτεταμένου υπαίθριου μουσείου. Κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συγκριθεί σημειολογικά με τα άλλα δύο «πόδια» της Χαλκιδικής. Το Άγιο Όρος παίρνει το προβάδισμα έναντι των άλλων δύο εδώ και αιώνες.

Εν συνεχεία, θα προσπαθήσω να κάνω μία πολύ απλοϊκή ανάλυση υπέρ του υφιστάμενου «brand» του Αγίου Όρους και του αντίστοιχου τουριστικού «brand», πέρα από το ζήτημα της αρχιτεκτονικής. Ας αναλογιστούμε πόση τύχη θα είχε στον τουριστικό και διεθνή χάρτη το κρατίδιο του Μπουτάν, αν δεν είχε το υφιστάμενο βουδιστικό «brand». Αντίστοιχα, ας σκεφτούμε τώρα πόσο θα μπορούσε να ξεχωρίσει για αιώνες ολόκληρους η χερσόνησος του Άθω απέναντι στη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα, τη Σμύρνη, την Κωνσταντινούπολη, το Ντουμπρόβνικ και τη Βενετία.

Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να εφαρμοστεί το άβατο ευρύτερα και να δημιουργήσουμε περισσότερες μοναστικές κοινότητες; Και πάλι αναφέρω ότι στο κείμενο αυτό στέκομαι μακριά από θέματα πίστης. Στέκομαι όμως κοντά στη δημιουργία ταυτοτήτων, αρκεί να είναι υγιείς και ανεκτικές στη συμπερίληψη.

*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 06.04.2025