Τέμπη: Τι λέει το πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ για τα έλαια σιλικόνης και την πυρόσφαιρα

Ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ καταλήγει ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι ο τεχνικός εξοπλισμός του τροχαίου υλικού, δηλαδή οι μετασχηματιστές των μηχανών και τα έλαια στο εσωτερικό τους, προκάλεσαν τον σχηματισμό και την επέκταση της πυρόσφαιρας, που είχε ως αποτέλεσμα τις δευτερεύουσες φωτιές στο δυστύχημα των Τεμπών.  «Με τις υπάρχουσες ενδείξεις είναι αδύνατον να προσδιοριστεί τι ακριβώς την προκάλεσε, αλλά προσομοιώσεις και εκθέσεις ειδικών υποδεικνύουν την πιθανή παρουσία ενός άγνωστου καυσίμου» αναφέρει στο πόρισμα του, που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα. 

Στις προσομοιώσεις (τα μοντέλα αξιολογήθηκαν από τα πανεπιστήμια Πίζας και Γάνδης) δοκιμάστηκαν διαφορετικοί τύποι υδρογονανθράκων, που έδιναν παρόμοια αποτελέσματα, με την πιο σημαντική παράμετρο να είναι η ποσότητα του καυσίμου. Υπολογίστηκε ότι 2,5 τόνοι καυσίμου είναι απαραίτητοι για τροφοδοτήσουν τα τρία διακριτά στάδια της έκρηξης, της φωτιάς, και των δευτερευουσών εστιών στο έδαφος, όπως εμφανίζονται στα βίντεο. Μπορούσαν 2,5 τόνοι ελαίων σιλικόνης να δώσουν αυτό το αποτέλεσμα; Ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ απηύθυνε το ερώτημα προς τον καθηγητή του ΑΠΘ Αθ. Κωνσταντόπουλο, ο οποίος υπολόγισε ότι αν είχαν καεί 2,4 μετρικοί τόνοι ελαίων σιλικόνης θα είχαν παραχθεί 1,94 μετρικοί τόνοι λευκής σκόνης (SiO2), η οποία σαφώς δεν υπήρχε στο χώρο του δυστυχήματος. Εξάλλου, αν και τα έλαια σιλικόνης μπορούν να διασπαστούν σε μικροσταγονίδια διαμέρτου 0.5 - 4mm και να δημιουργήσουν αερόλυμα «δεν υπάρχει ρεαλιστικός τρόπος» να έχει συμβεί τέτοια μεταφορά ενέργειας, ανάφλεξη και καύση του ελαίου μέσα σε 0,4 δευτερόλεπτα (μέχρι την ανάφλεξη)και με το συγκεκριμένο ρυθμό ανάπτυξης της πυρόσφαιρας.

Τα τρία στάδια της φωτιάς

Σύμφωνα με το πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ, που εξέτασε τα βίντεο εκείνης της βραδιάς, προκύπτει ότι η φωτιά δεν ήταν ένα ενιαίο γεγονός αλλά τρία:

1. Ανάφλεξη: Το ρεύμα κόβεται στα 0,2-0,3 δευτερόλεπτα, άλλα 0,3 δευτερόλεπτα διαρκούν οι αστραπές του ηλεκτρικού τόξου. Στα 0,6 μετά τη σύγκρουση έχουμε ανάφλεξη και δημιουργία πυρόσφαιρας από το έδαφος. Καίει για 2 δευτερόλεπτα, έχει διάμετρο 42 μέτρα. 
2. Ανάπτυξη της πυρόσφαιρας: Ακολούθως ένα δεύτερο τόξο φωτιάς μέσα σε 4 δευτερόλεπτα φτάνει τα 80 μέτρα διάμετρο και "ταΐζει" την αρχική πυρόσφαιρα. Στα 6,5 δευτερόλεπτα από την έναρξη η αρχική πυρόσφαιρα φθίνει και στα 12 έχει σβήσει. 
3. Διαδοχικές φωτιές: Η φωτιά συνεχίζεται με τη μορφή δύο pool fires (καύση λιμνάζοντος καυσίμου στο έδαφος). 

• Η πρώτη καίει κοντά στις μηχανές της εμπορικής αμαξοστοιχίας περίπου 30 δευτερόλεπτα και σε κάποια φάση θερμαίνει τα έλαια σιλικόνης εντός του μετασχηματιστή της πρώτης μηχανής. Μικρές ποσότητες ελαίου έχουν ήδη χυθεί στην περιοχή και μια πρόσθετη ποσότητα στάζει από τις ρωγμές του μετασχηματιστή. Αυτό δημιουργεί μια δευτερογενή φωτιά, 20-30 λεπτά μετά την σύγκρουση. Τα ίχνη της εντοπίζονται από τη λευκή σκόνη που ειναι υπόλειμμα της καύσης της σιλικόνης. 
• Η δεύτερη καίει στο κυλικείο της επιβατικής αμαξοστοιχίας. Καίει με δυνατή φλόγα για 60 δευτερόλεπτα, πριν προστεθούν και άλλες καύσιμες ύλες και αλλάξει το χρώμα της φλόγας, κάνοντας τη φωτιά να καίει για 60 λεπτά μετά τη σύγκρουση. Ήταν δε τόσο δυνατή τα πρώτα 30 λεπτά που οι προσπάθειες των πυροσβεστών είχαν αμελητέο αποτέλεσμα. Στις 02:09 η φωτιά έχει χαμηλώσει και στις 03:28 έχει σχεδόν σβήσει. Μικρές εστίες μέσα στο κυλικείο σιγόκαιγαν για 12 ώρες, μέχρι τις 11:33 της 1ης Μαρτίου.
• Μια τρίτη φωτιά άρχισε από μια απροσδιόριστη μικρή εστία ανάφλεξης στο έδαφος, στο μπροστινό μέρος του βαγονιού Β2, το οποίο έκαψε από άκρου εις άκρο σε 40 λεπτά. 

Με τις προσομοιώσεις υπολογίστηκε ότι θα χρειαζόταν 1.000 καυσίμου για την πρώτη ανάφλεξη και 1.200 κιλά καυσίμου στο στάδιο 2. Εάν ισχύει αυτό αποκλείει την πιθανότητα υγρού καυσίμου (ελαίου μετασχηματιστή ή άλλου υγρού καυσίμου) να περιλούζει το κυλικείο, γιατί αυτό  δεν θα μπορούσε να συμβεί σε 4 δευτερόλεπτα. Η μόνη πιθανότητα είναι το υγρό καύσιμο να μπήκε στο κυλικείο μέσα από σπασμένα παράθυρα, αλλά σύμφωνα με το πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ οι έξι επιζώντες δεν αναφέρουν κάτι τέτοιο. 

 
Στη δεύτερη φωτιά τύπου pool fire υπολογίζεται ότι χρειάστηκαν περίπου 300 κιλά υδρογονανθράκων, σε μια φωτιά που έκαιγε 2 ώρες, και "ταϊστηκε" από ελαια σιλικόνης και τα υλικά από το εσωτερικό του βαγονιού. Η ποσόστηα καυσίμου δεν μπορεί να προσδιοριστεί με ακρίβεια. 

Χωρίς να μπορεί να επιβεβαιωθεί, ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ δέχεται ως πιθανότερο ότι και στα τρία στάδια του φαινομένου καίγεται καύσιμο από την ίδια πηγή. 

Στο πόρισμα επισημαίνεται ότι τα έλαια σιλικόνης που χρησιμοποιούνται στις ηλεκτράμαξες δεν εκρήγνυνται και δεν δημιουργούν μια μεγάλη πυρόσφαιρα (could not be made to explode and create a large fireball in any way at all). Ακόμα και αν υπήρχαν μεγάλες πηγές θερμότητας και φλόγες ως πιθανή πηγή ανάφλεξης και ακόμα και αν τα έλαια σιλικόνης είχαν καλύψει με τη μορφή σπρέι σε έναν τοίχο για να δημιουργηθεί διασπορά και μικρά σταγονίδια, «το μόνο πιθανό αποτέλεσμα ήταν μια πολύ σύντομη ανάφλεξη 0.3-0.4 δευτερολέπτων που δεν διαδόθηκε στην υπόλοιπη ποσότητα ελαίου». Η ποσότητα του ελαίου που θα μπορούσε να διαφύγει από τις μηχανές σε αυτό το χρονικό διάστημα «δεν θα ήταν αρκετή για να δημιουργήσει τη μεγάλη πυρόσφαιρα που παρατηρήθηκε».