Προς «επιθετικές» μειώσεις φόρων… μέσω αμυντικών δαπανών

Τη δημοσιονομική χαλάρωση που θα εφαρμόσει η Κομισιόν για τις αμυντικές δαπάνες θέλει να εκμεταλλευτεί… λελογισμένα η Ελλάδα, αξιοποιώντας τον όποιο δημοσιονομικό χώρο προκύψει για μειώσεις άμεσων φόρων, με τα, μέχρι στιγμής, σχέδια να προβλέπουν ανακοινώσεις στη ΔΕΘ.

Βέβαια, μένει να καθοριστεί ο ακριβής τρόπος που θα εφαρμοστεί η εξαίρεση των αμυντικών δαπανών από τον υπολογισμό του ελλείμματος (ο διάβολος κρύβεται, ως γνωστόν, στις λεπτομέρειες), για να αποτιμηθούν τα οφέλη για την Ελλάδα, εφόσον υπάρξουν.

Η υιοθέτηση της πρότασης της προέδρου της Κομισιόν, Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν για τις αμυντικές δαπάνες, σε καμία περίπτωση, όπως καθιστά σαφές το οικονομικό επιτελείο, δεν σημαίνει άφρονα δημοσιονομική πολιτική με επιδόματα και έκτακτες παροχές. Ναι μεν διευκολύνει τη χώρα μας αλλά… με σύνεση.

Mε την Ευρώπη να οδεύει προς μία νέα κούρσα επανεξοπλισμού με τις δαπάνες για την άμυνα να αγγίζουν το αστρονομικό ποσό των 800 δισ. ευρώ τα επόμενα χρόνια, ελέω και του νέου δόγματος Τραμπ που αφήνει «μόνη» την ΕΕ να υπερασπίζεται την άμυνά της, η δημοσιονομική ευελιξία της Κομισιόν αναμφίβολα θα δώσει ανάσες στα δημόσια οικονομικά.

Το δύσκολο δημοσιονομικό παζλ

Αξίζει να σημειωθεί πως η Ελλάδα δαπανά, ήδη, περίπου 3% του ΑΕΠ της για την άμυνα. Αν εξαιρούνται οι αμυντικές δαπάνες από το όριο δαπανών του νέου Συμφώνου Σταθερότητας, έως ότου αυτές φτάσουν τουλάχιστον το 2% του ΑΕΠ που ορίζει το ΝΑΤΟ ή υψηλότερα, το 3%, επί της ουσίας είναι δώρο άδωρον για την Ελλάδα, η οποία ήδη δαπανά μεγάλο ποσοστό του ΑΕΠ της για εξοπλισμούς.

Η χώρα μας στοχεύει σε μία ειδική ρύθμιση για τα κράτη με υψηλές αμυντικές δαπάνες, που θα της δίνει τη δυνατότητα να εξαιρεί ένα μέρος, τουλάχιστον, των αμυντικών επενδύσεων από το όριο αύξησης δαπανών.

Σήμερα, οι δημοσιονομικοί κανόνες επικεντρώνονται στον ανά έτος ρυθμό αύξησης των καθαρών (μετά την αφαίρεση των εσόδων και των δαπανών για συγχρηματοδοτούμενα έργα αλλά και των έκτακτων δαπανών για φυσικές καταστροφές) πρωτογενών (εξαιρούνται οι δαπάνες για τους τόκους εξυπηρέτησης του χρέους) δαπανών.

Ειδικά για την Ελλάδα, ο ρυθμός αύξησης των καθαρών πρωτογενών δαπανών είναι 3,7% για το 2025 (περίπου 3,5 δισ. ευρώ), 3,6% το 2026, 3,1% το 2027 και 3% το 2028.

Προς φορο-μποναμά 1 δισ. ευρώ;

Με τα σημερινά δεδομένα, εάν η χώρα επιθυμεί να δαπανήσει επιπλέον π.χ. 1 δισ. ευρώ από το όριο των 3,5 δισ. ευρώ, τότε θα πρέπει το πρόσθετο ποσό να εξευρεθεί: Είτε από την επιβολή νέων φόρων ή αύξηση των υπαρχόντων, είτε από έσοδα σε μόνιμη βάση που θα έχουν την ίδια ισχύ.

Εκτιμάται πως ένα ποσοστό γύρω στα 500 εκατ. ευρώ αντιστοιχεί στην ετήσια αύξηση των αμυντικών επενδύσεων την προσεχή διετία (2025-2026). Μαζί με τα περίπου 400 εκατ. ευρώ που ήδη υπάρχουν ως περιθώριο αύξησης δαπανών για το 2026, «ανοίγει» χώρος 1 δισ. ευρώ περίπου για φορολογικές ελαφρύνσεις (αν εξαιρεθούν τα 500 εκατ. από τον υπολογισμό του ελλείμματος) με τις μειώσεις άμεσων φόρων (με στόχευση στη μεσαία τάξη) πρώτες στη λίστα του οικονομικού επιτελείου.

Οι κρίσιμες λεπτομέρειες

Μένει να διευκρινιστεί τι ακριβώς περιλαμβάνει η έννοια των αμυντικών επενδύσεων, αν οι δαπάνες που θα εξαιρούνται από υπολογισμό ελλείμματος και χρέους θα αφορούν μόνο νέες αγορές εξοπλισμών ή και τα έξοδα για συντήρηση υπαρχόντων, ποιο θα είναι το όριο δαπανών που πρέπει να επιτευχθεί, τι σημαίνει η αναφορά της Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν ότι η αύξηση των αμυντικών δαπανών πρέπει να γίνει «με τρόπο ελεγχόμενο και υπό προϋποθέσεις».

Υπερέσοδα και υπερπλεόνασμα ανοίγουν τον δρόμο για ελαφρύνσεις

Την ίδια στιγμή, μετά τη σημαντική υπέρβαση του πρωτογενούς πλεονάσματος το 2024, το οποίο αναμένεται να αγγίξει το 3% του ΑΕΠ, αισιοδοξία αποπνέουν και οι πρώτες ενδείξεις για το 2025 ότι η πορεία των θετικών υπερβάσεων των δημοσιονομικών στόχων θα συνεχιστεί, δημιουργώντας έναν… άνετο δημοσιονομικό διάδρομο, για να «τρέξουν» και να πάρουν μπρος οι νέες μειώσεις φόρων τις οποίες έχει προαναγγείλει η κυβέρνηση.

Στο πλαίσιο αυτό, πλεόνασμα ύψους 758 εκατ. ευρώ καταγράφεται στο ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού, σύμφωνα με τα οριστικά στοιχεία που ανακοίνωσε το υπουργείο Οικονομικών για τον Ιανουάριο του 2025.

Το πλεόνασμα ήταν αυξημένο έναντι του στόχου για πλεόνασμα 200 εκατ. ευρώ που έχει περιληφθεί για το αντίστοιχο διάστημα του 2025 στην εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού, και πλεονάσματος 1.093 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο διάστημα του 2024.

Το πρωτογενές αποτέλεσμα διαμορφώθηκε σε πλεόνασμα ύψους 1,9 δισ. ευρώ, έναντι στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 1,4 δισ. ευρώ. Τα φορολογικά έσοδα ανήλθαν σε 5,9 δισ. ευρώ και είναι αυξημένα κατά 314 εκατ. ευρώ ή 5,6% έναντι του στόχου που έχει περιληφθεί στην εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού 2025.

Οδεύοντας στη ΔΕΘ

Οι φορολογικές ανατροπές που θα ευνοήσουν τα μεσαία εισοδήματα αναμένεται να οριστικοποιηθούν τους αμέσως επόμενους μήνες (ορίζοντας ανακοινώσεων η ΔΕΘ) με βάση την πορεία εκτέλεσης του φετινού προϋπολογισμού, τις τελικές λεπτομέρειες για τον τρόπο εξαίρεσης των αμυντικών δαπανών από το έλλειμμα αλλά και τα πρόσθετα έσοδα από την περιστολή της φοροδιαφυγής.

Με βάση αυτά τα δύο δεδομένα θα οριστικοποιηθεί το εύρος του δημοσιονομικού χώρου ο οποίος θα αξιοποιηθεί για τις μειώσεις στη φορολογία. Το 2024 τα έσοδα από τον περιορισμό της φοροδιαφυγής ανήλθαν στα 2 δισ. ευρώ. Πρόκειται για επιπλέον έσοδα που προήλθαν, κυρίως, από την επέκταση των ηλεκτρονικών συναλλαγών και τη σύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα POS, τα οποία έφεραν στην επιφάνεια αδήλωτα εισοδήματα.

Για φέτος, ο στόχος είναι τα έσοδα από τη μείωση της φοροδιαφυγής να ξεπεράσουν τα 2,5 δισ. ευρώ.

*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 09.03.2025