- Newsroom
Μια ξεχωριστή πρωτοβουλία, που αποτυπώνει την ταυτότητα, τη μνήμη και την πορεία ενός ολόκληρου τόπου, παίρνει «σάρκα και οστά» μέσα από το επετειακό λεύκωμα «100 Χρόνια Καλαμπάκι - Συνομιλώντας με τις σιωπές της ιστορίας».
Το καλαίσθητο αυτό εκδοτικό έργο αποτελεί καρπό της αγάπης και της προσήλωσης στην τοπική ιστορία μια ομάδας δραστήριων ανθρώπων. Είναι το αποτέλεσμα μιας πολυετούς συλλογικής προσπάθειας του Μορφωτικού Πολιτιστικού Συλλόγου Καλαμπακίου Δράμας, με αφορμή την επέτειο των 100 χρόνων από την εγκατάσταση των πρώτων προσφύγων στην περιοχή.
Η ιδέα για τη δημιουργία του λευκώματος γεννήθηκε το 2020, μέσα σε ένα κλίμα συλλογικής αναστοχαστικότητας, αλλά και ανάγκης να διασωθούν οι μνήμες που κινδυνεύουν να χαθούν με το πέρασμα του χρόνου.
Την έρευνα, συγγραφή, σύνταξη και επιμέλεια του υλικού ανέλαβε συντακτική επιτροπή, που αποτελούνταν από τις Μαρίνα Σωφρονίδου (αρχαιολόγο, διδάκτορα προϊστορικής αρχαιολογίας), Κυράνθη Στράντζαλη (φιλόλογο), Τούλα Θωμαΐδου (φιλόλογο) και Αθανασία Θεοδωρίδου (πρόεδρο του ΜΠΣ Καλαμπακίου, οδοντίατρο και συγγραφέα). Οι τέσσερεις γυναίκες, που εργάστηκαν εθελοντικά, ανέλαβαν με σεβασμό και φροντίδα να συγκεντρώσουν, να μελετήσουν και να παρουσιάσουν πολύτιμα ντοκουμέντα, έγγραφα και σπάνιες φωτογραφίες που σκιαγραφούν την ιστορία του Καλαμπακίου.
«Σπίτι σπίτι περάσαμε για να συγκεντρώσουμε το υλικό, που για πάνω από εκατό χρόνια ήταν καλά φυλαγμένο σε συρτάρια και μπαούλα. Οι κάτοικοι μας τα εμπιστευτήκαν ώστε να καταγράψουμε τη μοναδική αυτή ιστορία των προγόνων τους, που ήρθαν από το Κρυόνερο και πολλές άλλες περιοχές, με τα λιγοστά τους υπάρχοντα, για να χτίσουν μια νέα πατρίδα εδώ στο Καλαμπάκι», τονίζει, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η Αθανασία Θεοδωρίδου.
«Είναι η πρώτη φορά που αναφέρεται ολοκληρωμένη η ιστορία του χωριού», σημειώνει η κ. Θεοδωρίδου και συνεχίζει: «μέχρι τώρα είχαμε κάποια αποσπάσματα της ιστορίας του. Για πρώτη φορά γίνεται μια τόσο ολοκληρωμένη δουλειά και παρουσιάζονται συγκεντρωμένα τόσα έγγραφα, που σχετίζονται με την ανταλλαγή και μας δίνουν πολύτιμες πληροφορίες για τη ζωή τους πριν και μετά τον ξεριζωμό, όπως -για παράδειγμα- η εκτίμηση των περιουσιών τους. Είναι και η πρώτη φορά που παρουσιάζονται τόσες πολλές φωτογραφίες από τη ζωή του χωριού από το 1922 και μετά, όπου διαφαίνεται η καθημερινότητα και ο τρόπος ζωής των προσφύγων της πρώτης γενιάς».
Η φωτογραφία, γέφυρα που ενώνει το χθες με το σήμερα
Η ΑμΚΕ ΚΥΚΛΩΨ, του επιχειρηματία και μεγάλου ευεργέτη της Δράμας Άρη Θεοδωρίδη, ανέλαβε το συνολικό κόστος τόσο της ψηφιοποίησης των αρχείων όσο και της έκδοσης του τόμου, που αριθμεί 360 σελίδες και θεωρείται συλλεκτικό έργο. Οι συντελεστές του λευκώματος το αφιέρωσαν στην πρώτη γενιά ανταλλάξιμων προσφύγων, οι οποίοι, όπως τονίζουν, «θεμελίωσαν τη ζωή όλων μας», αλλά και σε κάθε επόμενη γενιά μνήμης.
Περισσότερες από δύο χιλιάδες φωτογραφίες, έγγραφα, ιστορικά τεκμήρια συγκεντρώθηκαν με πολλή προσπάθεια. Ο διακεκριμένος Δραμινός φωτογράφος και συγγραφέας Κώστας Βιδάκης, με υπομονή και επιμονή ανέλαβε το μεγάλο έργο της ψηφιακής επεξεργασίας των φωτογραφιών και τον σχεδιασμό της έκδοσης, αναδεικνύοντας ακόμα περισσότερο το συλλογικό αυτό έργο.
«Το βιβλίο αυτό λειτουργεί ως μια στέρεη γέφυρα που ενώνει το χθες, από τις τελευταίες στιγμές πριν τον ξεριζωμό, μέχρι το σήμερα», τονίζει, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Βιδάκης. «Οι φωτογραφίες των οικογενειακών άλμπουμ», επισημαίνει, «που βρίσκονταν άλλοτε στα σαλόνια των σπιτιών, και σήμερα συνήθως βρίσκονται ξεχασμένα σε κάποιο ντουλάπι ή σε κάποια αποθήκη, ήταν το παράθυρο στον χρόνο, που έδωσε οπτική υπόσταση στην ιστορία. Οι φωτογραφίες, άλλοτε ανάμεσα σε σελίδες με όμορφο περιτύλιγμα ζελατίνας και άλλοτε κορνιζαρισμένες σε τοίχους, είχαν τεράστια συμβολή στην οικογενειακή μνήμη. Συμβολή η οποία διευρύνεται, μέσω έντυπων εκδόσεων, όπως αυτή του ΜΠΣ Καλαμπακίου, καλύπτοντας τον τόπο και τους ανθρώπους της τοπικής κοινωνίας».
«Η γνώση της τοπικής ιστορίας από παιδιά και ενηλίκους είναι πολύ σημαντική. Γιατί, νομίζω πως αγαπάμε περισσότερο τον τόπο μας, όταν γνωρίζουμε σε βάθος την ιστορία και τον πολιτισμό του. Και το Καλαμπάκι είναι ο τόπος όπου εγκαταστάθηκε ο πρόσφυγας παππούς του Άρη Θεοδωρίδη και της Μαίρης Θεοδωρίδου με την οικογένεια τους. Εξάλλου, ας μην ξεχνάμε, πως η φωτογραφία και συγκεκριμένα η προστασία, η διατήρηση και η ανάδειξη της ιστορίας, της τέχνης και της τεχνολογίας που σχετίζεται με αυτήν είναι ένας από τους βασικούς σκοπούς της ΑμΚΕ ΚΥΚΛΩΨ, που ανέλαβε τη χορηγία της έκδοσης», επισημαίνει ο Κώστας Βιδάκης.
Οι πρόσφυγες έφεραν μαζί τους πολιτισμό αιώνων
Το λεύκωμα «100 Χρόνια Καλαμπάκι - Συνομιλώντας με τις σιωπές της ιστορίας», δεν είναι απλώς μια συλλογή ιστορικών στοιχείων. Είναι μια ζωντανή καταγραφή της πολιτισμικής κληρονομιάς του τόπου, μια διαδρομή μνήμης από τη Μικρασιατική Καταστροφή και τον ξεριζωμό, μέχρι την εγκατάσταση και την άνθιση της κοινότητας στο νέο της σπίτι. Μέσα από τις σελίδες του, οι αναγνώστες έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν ανθρώπους, οικογένειες, τοπικά έθιμα και ιστορικά γεγονότα που καθόρισαν την πορεία του Καλαμπακίου. Η έκδοση αποτελεί πολύτιμο εργαλείο όχι μόνο για τους ερευνητές και τους ιστορικούς, αλλά και για κάθε νέο που θέλει να γνωρίσει τις ρίζες του. Παράλληλα, συμβάλλει στην ενίσχυση της συλλογικής ταυτότητας και στη διατήρηση της πολιτιστικής μνήμης.
Το λεύκωμα ολοκληρώνεται με ένα πολύ ενδιαφέρον κείμενο, αντί επιλόγου, από τη Δρ. Ιστορίας και ερευνήτρια Γεωργία Μπακάλη, η οποία -μεταξύ άλλων- τονίζει: «Οι οικιστές του Καλαμπακίου, οι πρόσφυγες της πρώτης γενιάς, επέδειξαν φιλοπονία και προκοπή ώστε σύντομα έγιναν παραγωγικοί αγρότες αναπτύσσοντας σημαντική γεωργοκτηνοτροφική οικονομία που συνεχίζει να αναπτύσσεται και να αναπροσαρμόζεται. Με την ενεργητικότητα της δεύτερης και τρίτης γενιάς ανασυγκροτήθηκε και μεταπλάστηκε σε δυναμική κωμόπολη. Όπως μαρτυρούν τα τεκμήρια του λευκώματος, οι πρόσφυγες έφεραν μαζί τους πολιτισμό αιώνων. Ήθη και έθιμα, δεξιότητες στη γεωργία, σε τέχνες και επαγγέλματα. Ένα πολυάριθμο κεφάλαιο για την εκκίνηση της νέας ζωής και ιερή παρακαταθήκη για τις γενιές που τους διαδέχθηκαν».
Το λεύκωμα έχει τέσσερα παραρτήματα. Στα τρία πρώτα γίνεται αναλυτική ονομαστική καταγραφή των προσφύγων από την Ανατολική Θράκη (όπως το Κρυόνερο, Μάλγαρα, Ραιδεστό, Σηλυβρία κ.α.), την Κάλφα, τη Μικρά Ασία και τον Πόντο. Στο τελευταίο παράστημα, η συγκίνηση είναι διάχυτη καθώς ο αναγνώστης διαβάζει μαρτυρίες προσφύγων από τη ζωή τους πριν και μετά, όταν οι συνθήκες του ανάγκασαν να ξεκινήσουν τη ζωή τους σε μια νέα πατρίδα, στο Καλαμπάκι της Δράμας.
