- Newsroom
Δομικές και διαχρονικές αδυναμίες, παράλληλα με ένα πολύ σημαντικό έργο σε κοινωνικό επίπεδο καταγράφει η μελέτη του Κέντρου Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΚΑΝΕΠ) της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας (ΓΣΕΕ) για τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, επιχειρώντας μία πρώτη αποτύπωση της εικόνας των σχολείων αυτών στην Ελλάδα.
Πιο συγκεκριμένα, από τη μελέτη καταδεικνύεται ότι οι σημαντικότερες ελλείψεις που εντοπίζονται αφορούν σε υποδομές και ανθρώπινο δυναμικό, ενώ οι βασικές αδυναμίες αφορούν σε θέματα επιμόρφωσης και παιδαγωγικής στήριξης.
Αναλυτικότερα, με έτος αναφοράς το 2021, ενώ η συντριπτική πλειονότητα (94,9%) των μονάδων διέθεταν αίθουσα εργαστηρίων, οι μισές (55,6%) διέθεταν αίθουσα πολλαπλών χρήσεων και μόλις το 24,2% εξ αυτών διέθεταν βιβλιοθήκη. Επιπλέον, στο σύνολο του διδακτικού προσωπικού που απασχολείται στα ΣΔΕ, το 72,1% των εκπαιδευτών είναι ωρομίσθιοι, ενώ το ποσοστό του προσωπικό που δεν είναι εκπαιδευτικοί, αγγίζει μεν το 12,7%, ωστόσο παρουσιάζει τάση μείωσης, κάτι που σύμφωνα με τους ερευνητές θα πρέπει να διερευνηθεί περαιτέρω το πώς επηρεάζει την καθημερινότητα των ΣΔΕ.
Αξιοσημείωτο είναι, επίσης, το ότι στη μελέτη καταγράφεται αυξητική τάση της αναλογίας αλλοδαπών στο σύνολο του μαθητικού πληθυσμού των ΣΔΕ: Συνολικά, το 20,9% του μαθητικού πληθυσμού είναι αλλοδαποί (σχολικό έτος 2020-21), με τα υψηλότερα ποσοστά να εμφανίζονται στο Νότιο Αιγαίο (53,3%) και τη Θεσσαλία (43%) και τα χαμηλότερα στη Δυτική Ελλάδα (8,7%) και την Ανατ. Μακεδονία και Θράκη (6,8%). Επιπλέον, σύμφωνα με τα στοιχεία της μελέτης, το 87,7% των αλλοδαπών που μαθητεύουν στα ΣΔΕ προέρχονται από χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της μελέτης αναφορικά με τα παραπάνω, είναι ότι «διαφαίνεται ότι ο θεσμός των ΣΔΕ λειτουργεί ως έναν βαθμό και ως μέσο ελληνομάθειας».
Όσον αφορά στη συμμετοχή των γυναικών στα ΣΔΕ, εκείνη παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις μεταξύ των περιφερειών της Ελλάδας, με το μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής των γυναικών εμφανίζεται στο Νότιο Αιγαίο (56,8%) και το μικρότερο στη Στερεά Ελλάδα (32,3%). Αξιοσημείωτη, επίσης, είναι η δέσμευση των γυναικών μαθητριών στον θεσμό, καθώς μόλις μία στις 10 εγκαταλείπει πρόωρα τη φοίτησή της.
Γενικότερα, σχετικά με την επίδοση του μαθητικού πληθυσμού των ΣΔΕ, στη μελέτη καταγράφονται υψηλά ποσοστά προαγωγής από τον Α' στον Β' κύκλο φοίτησης (77%), αλλά και απόλυσης (81%). Όπως επισημαίνεται στη μελέτη, τα ποσοστά ολοκλήρωσης «φανερώνουν ξεκάθαρα τη διάθεση των ατόμων που φοιτούν στα ΣΔΕ να αποκτήσουν το πολύτιμο απολυτήριο» και η διάθεση αυτή αποτελεί «έναν ακόμα σημαντικό λόγο ώστε να ανοίξει η συζήτηση για περαιτέρω επέκταση του θεσμού».
Αξίζει να αναφερθεί, ότι ο μέσος όρος ηλικίας του μαθητικού πληθυσμού των ΣΔΕ είναι τα 42 έτη (44 έτη για τις γυναίκες, 40 για τους άνδρες).
«Τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας στο γενικό εκπαιδευτικό σύστημα και στα καταστήματα κράτησης, παρέχουν για περισσότερο από δύο δεκαετίες σημαντικό εκπαιδευτικό και κοινωνικό έργο», σχολίασε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Χρήστος Γούλας, Γενικός Διευθυντής του Ινστιτούτου Εργασίας (ΙΝΕ) και του ΚΑΝΕΠ της ΓΣΕΕ. Όπως επεσήμανε, τα ΣΔΕ, μέσω της εκπαίδευσης ενηλίκων «καλλιεργούν το μήνυμα μιας ανθρωποκεντρικής κοινωνίας συμβάλλοντας στην αντιμετώπιση του εκπαιδευτικού και κοινωνικού αποκλεισμού».
«Αναμφίβολα, η πολύπλευρη στήριξη του θεσμού, οφείλει να συνδεθεί με τη διαρκή υποστήριξη του ανθρώπινου δυναμικού, την ενίσχυση των υποδομών και του εξοπλισμού, την επέκταση του δικτύου των ΣΔΕ και την προσέγγιση νέων πληθυσμών, τη λειτουργική διασύνδεσή τους με Επαγγελματικές Σχολές Κατάρτισης, την περαιτέρω ανάπτυξη των υπηρεσιών συμβουλευτικής και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης των εκπαιδευομένων», τόνισε.
«Η μελέτη επιχειρεί να συνδέσει την εκπαιδευτική και κοινωνική έρευνα με την εφαρμοσμένη εκπαιδευτική πολιτική. Η αποτύπωση της υπάρχουσας κατάστασης αλλά και η κριτική διερεύνηση των ορίων και δυνατοτήτων αυτού του - τόσο σημαντικού - θεσμού, συμβάλλουν ευθέως στη διαμόρφωση ορθολογικών στρατηγικών στο πεδίο των αποφάσεων, ενδυναμώνοντας και ενισχύοντας περαιτέρω τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας», δήλωσε από την πλευρά του ο Νίκος Φωτόπουλος, καθηγητής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και Επιστημονικός Διευθυντής του ΚΑΝΕΠ της ΓΣΕΕ.
Το μέλλον των πολιτικών για τα ΣΔΕ
Αξίζει να σημειωθεί, ότι η μελέτη, με τίτλο «Τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας στη σύγχρονη Ελλάδα / Αποτύπωση - Τάσεις - Προοπτικές», παρουσιάστηκε την περασμένη εβδομάδα στο υπουργείο Παιδείας, ενώπιον της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου και παρουσία των διευθυντών όλων των ΣΔΕ που είχαν μεταβεί εκεί από όλη την Ελλάδα, με αφορμή τη διοργάνωση ημερίδας, με θέμα τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν, αλλά και τις προοπτικές που έχουν μπροστά τους.
Τις εργασίες της ημερίδας «άνοιξε» ο Υπουργός Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, Κυριάκος Πιερρακάκης, ο οποίος επεσήμανε ότι τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας βρίσκονται στον πυρήνα της δια βίου μάθησης, η οποία πλέον αποκτά κεντρικό ρόλο στη λειτουργία της Εκπαίδευσης.
Στη συνέχεια, αναδείχθηκε η σημασία των συνεργειών για την ανάπτυξη των ΣΔΕ μεταξύ φορέων και υπουργείων, μέσα από συζήτηση σε πάνελ της Υφυπουργού Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, Ιωάννας Λυτρίβη, του Υφυπουργού Προστασίας του Πολίτη Ανδρέα Νικολακόπουλου, της Υφυπουργού Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Κατερίνας Παπακώστα - Παλιούρα και του βουλευτή Επικρατείας της ΝΔ και μέλους της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, Γιώργου Σταμάτη.
Η κα. Λυτρίβη αναφέρθηκε στην ανθεκτικότητα και τη δυναμική που έχει ο θεσμός των Σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας και παρουσίασε τον στρατηγικό σχεδιασμό του υπουργείου Παιδείας για την αναβάθμιση του θεσμού, που περιλαμβάνει εκτός από την επέκταση του δικτύου των σχολείων και προσέγγιση νέων πληθυσμών, την επιμόρφωση και ενίσχυση των στελεχών και των εκπαιδευτών, την αναμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού, καθώς επίσης τον απαραίτητο εξοπλισμό, με έμφαση στα ψηφιακά εργαλεία. Ιδιαιτέρως, τόνισε ότι θα υπάρξει μέριμνα για τη λειτουργική διασύνδεση των ΣΔΕ με τις Επαγγελματικές Σχολές Κατάρτισης σε στοχευμένες ειδικότητες, καθώς η ένταξη στην αγορά εργασίας παραμένει από τα πιο κρίσιμα επίδικα.
Ο κ. Νικολακόπουλος, από την πλευρά του, επεσήμανε ότι η Εκπαίδευση βρίσκεται στον πυρήνα της σωφρονιστικής πολιτικής και αποτελεί σημαντικό κρίκο στη σύνδεση με το κοινωνικό σύνολο και την ασφάλεια.
Η κα. Παπακώστα-Παλιούρα έδωσε έμφαση στο κομμάτι της απάλειψης των διακρίσεων μέσω της εκπαίδευσης και στάθηκε στο ότι τα ΣΔΕ, για κάποιους αποτελούν όχι δεύτερη, αλλά την τελευταία ευκαιρία για να ενδυναμωθούν, να ενταχθούν στην κοινωνία ή για να αποκτήσουν έναν δρόμο προς την αγορά εργασίας.
Στην καταπολέμηση των κοινωνικών αποκλεισμών και των κοινωνικών ανισοτήτων, αλλά και στη διασύνδεση με την επαγγελματική εκπαίδευση έκανε ιδιαίτερη αναφορά και ο κ. Σταμάτης, ο οποίος προσέθεσε ότι θα πρέπει να αρθεί ο στιγματισμός όσων μαθητεύουν στα ΣΔΕ, καθώς επίσης και να υπάρξει ειδικότερη μέριμνα για τη στήριξη της εργασίας, για όσους μαθητές είναι εργαζόμενοι.
Η ημερίδα περιελάμβανε επίσης ένα βιωματικό εργαστήριο με τους διευθυντές των ΣΔΕ, με στόχο να αναδειχθούν τα σημεία στα οποία πρέπει να εστιάσει η Πολιτεία σχετικά με τη λειτουργία των ΣΔΕ.
Στην ημερίδα συμμετείχαν, επίσης, η Γενική Γραμματέας Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης και Δια Βίου Μάθησης του υπουργείου Παιδείας, Όλια Καφετζοπούλου, ο Γενικός Γραμματέας Διαχείρισης Τομεακών Προγραμμάτων Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης, Ταμείου Συνοχής και Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Γιώργος Ζερβός, η Πρόεδρος του ΔΣ του Ινστιτούτου Εκπαίδευσης και Δια Βίου Μάθησης, 'Αννα Ροκοφύλλου.
Λίγα ακόμη λόγια για τα ΣΔΕ
Τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας (ΣΔΕ) Ιδρύθηκαν το 1997 (ν.2597/1997) και λειτούργησαν για πρώτη φορά το 2000. Είναι δημόσιοι φορείς γενικής τυπικής εκπαίδευσης ενηλίκων και χορηγούν τίτλο σπουδών ισότιμο με το απολυτήριο γυμνασίου. Υπάγονται στο Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, το οποίο, διά της Γενικής Γραμματείας Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης και Διά Βίου Μάθησης, διαμορφώνει το εκπαιδευτικό πλαίσιό τους και έχει την εποπτεία της λειτουργίας τους.
Απευθύνονται σε ενήλικους πολίτες (από 18 ετών και άνω), οι οποίοι δεν έχουν ολοκληρώσει την εννιάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση. Η διάρκεια φοίτησης είναι 2 σχολικά έτη και το πρόγραμμα σπουδών δεν είναι αυστηρά καθορισμένο αλλά ευέλικτο και αφορά μεταξύ άλλων, στην ελληνική γλώσσα, τα μαθηματικά, την κοινωνική εκπαίδευση, την πληροφορική, τον προσανατολισμό σε θέματα επαγγελματικής σταδιοδρομίας κ.α..
Στόχος των ΣΔΕ είναι μεταξύ άλλων η απόκτηση σύγχρονων γνώσεων που θα συμβάλλουν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη των εκπαιδευομένων, την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης τους και η ένταξη και βελτίωση της θέσης τους στην εργασία.
Στην Ελλάδα, σε όλη την επικράτεια, λειτουργούν 80 Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, τα 12 εκ των οποίων σε καταστήματα κράτησης.
