6 παρεμβάσεις, με λογοκριτική διάθεση, γνώρισε ο χώρος του κινηματογράφου


46 ετών έφυγε από τη ζωή η Φρίντα Λιάππα, από καρκίνο. Είχε προηγηθεί η σύγκρουσή της με τον τότε σύμβουλο κινηματογραφίας Απόστολο Δοξιάδη

19 53

Στις λογοκριτικές επεμβάσεις, είτε προέρχονται από κρατικούς φορείς είτε από επιθυμίες και «αυθόρμητες» αντιδράσεις πολιτών, δεν υπάρχουν διακρίσεις. Ούτε η καταξίωση ενός καλλιτέχνη ούτε η υπαινικτικότατα ενός έργου τέχνης αποτελούν εμπόδια στη διάθεση κάποιων να βάλουν φίμωτρο στο στόμα μίας τέχνης, που έχει για καταγωγική αποστολή της… να δαγκώνει. Τι και αν προσπάθησε ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου, με νόμο, από το 1927 ακόμη, να κατοχυρώσει την ελευθερία της τέχνης. Ακόμη και ο Μεταξάς, με υπουργό Πολιτισμού τον αμφιλεγόμενο, πλην φιλότεχνο Μπαστιά, θα ντρεπόταν μπροστά στα όσα ακολούθησαν μετά τον πόλεμο, και κυρίως με την «ατομική πρωτοβουλία» για λογοκρισία. Είναι πολλές οι φορές που μερικοί πολίτες αποδεικνύονται βασιλικότεροι του βασιλέως, όταν πρόκειται για υπεράσπιση συμβόλων και ιερών. Όπως, τουλάχιστον, αυτοί τα θεωρούν. Από το 1953 ήδη, η Ναυτική Αστυνομία παρεμβαίνει για να αποκαθηλώσει εξαιρετικό πίνακα του Γιάννη Τσαρούχη, σε ομαδική έκθεση, με τίτλο «Γυμνός ναύτης». Τελικά, έμεινε γυμνός ο τοίχος, όπου ήταν αναρτημένος.

Γράφτηκαν πολλά αυτές τις ημέρες για τα φαινόμενα λογοκρισίας στην Ελλάδα, τα οποία βέβαια αθροιστικά θα ήταν μικρό υποσύνολο των όσων συνέβησαν στην επταετία της χούντας.

Ωστόσο, κάποτε ο ιός μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο. Πρώτα το 1988, στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας, όταν οι καθολικοί αντέδρασαν στην προβολή της ταινίας του Μάρτιν Σκορσέζε «Τελευταίος πειρασμός», βασισμένης στο ομότιτλο βιβλίο του Νίκου Καζαντζάκη. Η αίθουσα προστατεύτηκε από αστυνομικούς, αλλά και στην Ελλάδα κάτι παρόμοιο συνέβη. Οι φανατικοί χριστιανοί απαιτούσαν απαγόρευση της προβολής και η αστυνομία περιφρουρούσε την αίθουσα. Στη Θεσσαλονίκη «κατέβασαν» την τζαμαρία του κινηματογράφου Αριστοτέλειον και φθάσανε στα δικαστήρια, προκειμένου να μην προβληθεί το φιλμ. Έχοντας την τύχη να είμαι και ο μόνος στη συμπρωτεύουσα ο οποίος είχε δει το έργο στη Μόστρα της Βενετίας, ήμουν και ο αποκλειστικός μάρτυρας υπεράσπισης της προβολής, χωρίς να έχει προσωπική άποψη κανένας από τους πολλούς μάρτυρες κατηγορίας οι οποίοι κατέθεσαν. Μέσα σε βρισιές και κατάρες, σε μία πλημμυρισμένη από μαύρα ράσα δικαστική αίθουσα, προσπάθησα να αναλύσω τη βαθιά θρησκευτικότητα του φιλμ, σκηνοθετημένο από τον φανατικά καθολικό Σκορσέζε, αλλά πού… Ο πρόεδρος δικαίωσε με ασφαλιστικά μέτρα την απαγόρευση. Το αστείο είναι ότι ο διανομέας της ταινίας ήταν και αυτός ενθέρμως θρησκευόμενος. Και λίγο μετά, στην ακριτική Φλώρινα, στα γυρίσματα της ταινίας «Το μετέωρο βήμα του πελαργού» είχε κριτική άποψη, ο τότε Μητροπολίτης και θιασώτης της δικτατορίας, ο Αυγουστίνος Καντιώτης. Το πλατό στον ποταμό Σακουλέβα έβαλε λουκέτο, όσο να λυθεί το πρόβλημα, αλλά ο Αγγελόπουλος μεταφέρθηκε για λίγες μέρες σε νοσοκομείο των Αθηνών. Δεν ανακοινώθηκε επισήμως το πρόβλημα, αλλά κρυφίως μας πληροφόρησε ότι οι όρχεις του… είχαν πρηστεί. Είναι ο μόνος άνθρωπος που γνώρισα, με τη συγκεκριμένη, πολυδιαδεδομένη «υβριστικά» πάθηση.