Η Ελλάδα και το νέο οικονομικό μοντέλο

Οι τεχνολογικές εξελίξεις που βρίσκονται στον πυρήνα της 4^ης βιομηχανικής επανάστασης διαμορφώνουν ένα νέο οικονομικό περιβάλλον. Ένα νέο οικονομικό μοντέλο παραγωγής προϊόντων, παροχής υπηρεσιών και διοίκησης των επιχειρήσεων. Ο ρυθμός με τον οποίο οι καινοτομίες ενσωματώνονται στη βιομηχανία είναι ταχύς. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι αλλαγές να προχωρούν γρήγορα και να διαμορφώνουν νέες συνθήκες. Τα πάντα γύρω μας αλλάζουν ταχύτατα. Το οικονομικό και επιχειρηματικό πλαίσιο θα είναι σημαντικά διαφορετικό από αυτό που είναι τώρα την επόμενη δεκαετία. Η κατάσταση, αυτή, δημιουργεί προοπτική αλλά ταυτόχρονα και απαιτήσεις. Αποτελεί μία πολυδιάστατη πρόκληση ο βαθμός ανταπόκρισης του εργατικού δυναμικού, των στελεχών, των επιχειρηματιών και του κράτους στη νέα πραγματικότητα. Είναι κρίσιμο να μπορέσουμε να δούμε τη «μεγάλη εικόνα».

Το νέο οικονομικό μοντέλο συνιστά ένα οικονομικό υπόδειγμα όπου η φθηνή, ανειδίκευτη εργασία θα είναι περιορισμένη. Θα αποτελείται, θα δημιουργεί και θα αναζητά στελέχη υψηλής εξειδίκευσης και ως εκ τούτου υψηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας.. Βέβαια, αυτό έρχεται σε αντίθεση με την υφιστάμενη κατάσταση όπου ένα τμήμα της οικονομικής δραστηριότητας στηρίζεται στη φθηνή εργασία της οποίας η προστιθέμενη αξία στο παραγόμενο προϊόν είναι χαμηλή. Πρόκειται για ένα σημείο που θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη γιατί δεν συμβαδίζει με την υφιστάμενη κατάσταση. Θα μπορούσε, πάντως, κάποιος να ισχυριστεί ότι είμαστε σε πλεονεκτική θέση γιατί γνωρίζουμε τι θα συμβεί στο κοντινό μέλλον. Ωστόσο, η μη έγκαιρη διαμόρφωση και εφαρμογή κατάλληλων πολιτικών θα μπορούσε να μας βρει απροετοίμαστους μπροστά σε αυτή την πρόκληση.

Είναι λογικό και εύλογο το νέο οικονομικό μοντέλο που διαμορφώνεται να είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Αυτό συνεπάγεται ότι θα πρέπει να ληφθούν αποφάσεις στρατηγικού χαρακτήρα για τα παραγωγικό μοντέλο της χώρας. Πώς θα πρέπει να αλλάξει η ελληνική οικονομία; Ποιες μεταρρυθμίσεις πρέπει να προχωρήσουν για να υποστηρίξουν τη μετάβαση στα νέα πρότυπα; Πώς θα μπορούσε να περιοριστεί η υψηλή εξάρτηση (και ως εκ τούτου με μεγάλο ρίσκο) από τον τουρισμό; Και παράλληλα θα πρέπει να προνοήσουμε έτσι ώστε να έχουμε τους ανθρώπινους πόρους με τις απαιτούμενες δεξιότητες και τα χαρακτηριστικά για να «τρέξουν» τη μετάβαση που επιδιώκουμε. Είναι αναμφισβήτητα ένα εθνικό ζήτημα με πολλαπλές προεκτάσεις που απαιτεί συνολική εμπροσθοβαρή διαχείριση.

Παρά τις επισημάνσεις κατά τη μνημονιακή περίοδο για αλλαγή του παραγωγικού υποδείγματος της ελληνικής οικονομίας, δεν πραγματοποιήθηκαν σημαντικές αλλαγές. Ενδεχομένως γιατί το περιβάλλον -οικονομικό και πολιτικό, εγχώριο και διεθνές- ήταν αρκετά αρνητικό και δεν υπήρχαν περιθώρια για τέτοιους είδους δομικές αλλαγές. Ενδεχομένως γιατί οι προσαρμογές που έλαβαν χώρα ήταν αρκετά βίαιες και με αρνητικό κοινωνικό πρόσημο. Είναι κοινός τόπος ότι παρά τις μεγάλες συνέπειες που υπέστη η οικονομία και η κοινωνία, τώρα προχωράμε μπροστά με περισσότερη ασφάλεια και βεβαιότητα. Μπορούμε τώρα με περισσότερη ηρεμία να ανοίξουμε έναν ευρύ διάλογο για τις νέες οικονομικές συνθήκες που διαμορφώνονται, για τη βιομηχανική πολιτική και το ανθρώπινο δυναμικό. Να αξιοποιήσουμε το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που αναφέρθηκε παραπάνω: γνωρίζουμε τι θα συμβεί στο μέλλον. Δεν υπάρχουν περιθώρια και δικαιολογίες για ολιγωρίες και αδράνεια. Είναι μία ευκαιρία να αποκτήσουμε το ίδιο βήμα με τις εξελίξεις που επιφέρει η τεχνολογία και οι οποίες γεννούν ένα νέο, διαφορετικό κόσμο.