Υπάρχει λύση για τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο;

Άρθρο του Ιωάννη Μεν. Παπαγιάννη στη «Μακεδονία της Κυριακής»

Τρίτη 18 Μαρτίου 2025, 08:00

Υπάρχει λύση για τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο;

- Newsroom

Στη χώρα μας, ιδίως κατά το διάστημα 2006- 2009, συνήφθη μεγάλος αριθμός δανειακών συμβάσεων σε ελβετικό φράγκο. Υπολογίζεται πως περίπου 65.000-70.000 φυσικά και νομικά πρόσωπα έχουν συνάψει δάνεια σε ελβετικό νόμισμα αξίας γύρω στα 7 δις. ευρώ. Το φαινόμενο αυτό οφείλεται στις παροτρύνσεις των τραπεζών προς τους δανειολήπτες, οι οποίες ως κύρια επιχειρήματα είχαν το χαμηλότερο διατραπεζικό επιτόκιο αναφοράς Libor εν συγκρίσει με το ευρωπαϊκό Euribor κι την τότε ευνοϊκή ισοτιμία του ελβετικού φράγκου σε σχέση με το ευρώ.

Ωστόσο, λόγω της ανακύπτουσας από το 2007 διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης το ελβετικό φράγκο ανατιμήθηκε έναντι του ευρώ, με αποτέλεσμα την επιβάρυνση των δανειοληπτών, καθώς οι μηνιαίες δόσεις και αντίστοιχα το άληκτο κεφάλαιό τους αυξήθηκαν αιφνιδίως κατά περίπου 30%.

Πολλοί δανειολήπτες αναζήτησαν δικαστική προστασία. Έτσι, εκδόθηκαν δικαστικές αποφάσεις πρωτοβάθμιων και δευτεροβάθμιων δικαστηρίων, αλλά και αρεοπαγιτικές, που, όμως, δεν επιλύουν οριστικά το ζήτημα. Σημείο αναφοράς αποτελεί η απόφαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου (4/2019), κατά την πλειοψηφική κρίση της οποίας αποκλείεται ο έλεγχος της καταχρηστικότητας του εμπεριεχομένου στο κείμενο των επίμαχων δανειακών συμβάσεων, γενικού όρου συναλλαγών (ΓΟΣ), βάσει της ερμηνείας της Οδηγίας 93/13. Στην εν λόγω απόφαση υπήρξε σημαντική μειοψηφία, που καταλήγει στο επιτρεπτό του ελέγχου του παραπάνω όρου των συμβάσεων για καταχρηστικότητα, η άποψη της οποίας οδηγεί στην προστασία των δανειοληπτών, την οποία και υιοθέτησαν αρκετά δικαστήρια της ουσίας της χώρας μας. Μάλιστα το Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών απηύθυνε προδικαστικά ερωτήματα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) σχετικά με την ερμηνεία των επίμαχων διατάξεων της Οδηγίας 93/13.

Επιπλέον, δύο πρόσφατες αποφάσεις του ΔΕΕ, τον Ιούνιο του 2021, έπειτα από προδικαστικά ερωτήματα γαλλικών δικαστηρίων, θέτουν σε νέα θεμέλια το ζήτημα. Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφάνθηκε ότι η λειτουργία του μηχανισμού μετατροπής και η μετακύλιση του συναλλαγματικού κινδύνου στον δανειολήπτη θα πρέπει να εκτίθεται εναργώς στη σύμβαση και να διευκρινίζεται με σαφήνεια ο κίνδυνος, τον οποίο διατρέχει ο δανειολήπτης σε περίπτωση υποτίμησης του νομίσματος της χώρας του.

Σε πολλές από τις χώρες όπου οι καταναλωτές έλαβαν μεγάλου ύψους δάνεια σε ελβετικό φράγκο καταβλήθηκαν προσπάθειες επίλυσης του ζητήματος με νομοθετικές παρεμβάσεις.

Ενδεικτικά, στην Ουγγαρία τέθηκε σε ισχύ νόμος το 2014 με τον οποίο προβλέφθηκε υποχρεωτική μετατροπή των δανείων ελβετικού φράγκου στο εθνικό νόμισμα με βάση το «πάγωμα» της ισοτιμίας σε αυτή που ίσχυε κατά τον χρόνο ψήφισης του νόμου. Με αυτό τον τρόπο επήλθε έμμεσο κούρεμα των δανείων ύψους σχεδόν 75%.

Την Ουγγαρία ακολούθησαν και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Κύπρος, το Μαυροβούνιο, η Ρουμανία και η Σερβία, ψηφίζοντας νόμους για τη μετατροπή των δανείων στο εθνικό τους νόμισμα.

Στην Κροατία, ο αντίστοιχος νόμος επέτρεψε στους καταναλωτές να επιλέγουν μετατροπή όχι μόνο στο εγχώριο νόμισμα αλλά και σε ευρώ, υπό την προϋπόθεση πως ο δανειολήπτης δεν θα κατέβαλε μεγαλύτερο ποσό από εκείνο που θα κατέβαλε αν το δάνειο είχε συναφθεί εξαρχής σε ευρώ ή σε εθνικό νόμισμα, ευνοώντας περίπου 55.000 δανειολήπτες, καθώς το 40% των στεγαστικών δανείων είχαν χορηγηθεί σε ελβετικό φράγκο.

Οι δανειολήπτες σε ελβετικό φράγκο στην Ελλάδα, οι οποίοι στις περισσότερες περιπτώσεις αδυνατούν να ανταποκριθούν στις υπέρογκες δόσεις, καλούνται να πληρώσουν πολύ μεγαλύτερα χρηματικά ποσά από εκείνα που αρχικώς έλαβαν και οδηγούνται είτε στο να διαπραγματευτούν την εξωδικαστική ρύθμιση της οφειλής τους είτε να επιδιώξουν τη δικαστική ακύρωση και τροποποίηση των σχετικών όρων των δανειακών συμβάσεων ως καταχρηστικών, με σκοπό να αποπληρώσουν τις δόσεις τους βάσει της ευνοϊκότερης ισοτιμίας που ίσχυε κατά την περίοδο που έλαβαν τα δάνεια τους.

Η πολιτεία δέον να παρέμβει νομοθετικά, κατά τρόπο που να διασφαλίζει ότι η αποπληρωμή των δανειακών οφειλών θα γίνει βάσει ισοτιμίας ευρώ και ελβετικού φράγκου, που δεν θα αποκλίνει σημαντικά από την ισοτιμία που ίσχυε κατά το χρόνο που υπεγράφησαν οι δανειακές συμβάσεις ή που σε κάθε περίπτωση δεν θα ανατρέπει πλήρως τον οικονομικό προγραμματισμό στον οποίον είχαν προβεί εξαρχής οι δανειολήπτες, επιχειρήσεις ή ιδιώτες.

*Ο Διδάκτωρ Νομικής του Πανεπιστημίου Münster Ιωάννης Μεν. Παπαγιάννης εξελέγη Επίκ. Καθηγητής Εμπορικού Δικαίου, είναι Δικηγόρος στον Άρειο Πάγο, μέλος των Δικηγορικών Συλλόγων Θεσσαλονίκης και Μονάχου και συγγραφέας δεκάδων νομικών έργων.