Καμπανάκι κινδύνου για τη διεύρυνση των περιφερειακών ανισοτήτων, αλλά και την επιδείνωση του δημογραφικού προβλήματος της χώρας, χτύπησε ο καθηγητής και πρόεδρος του Ινστιτούτου Περιφερειακής Ανάπτυξης του Πάντειου Πανεπιστημίου, Ιωάννης Ψυχάρης, ενημερώνοντας τα μέλη της Επιτροπής Περιφερειών της Βουλής, για το ρόλο και το έργο του Ινστιτούτου, στην προαγωγή της τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης της Ελλάδας.
Ένας από τους μακροβιότερους θεσμούς, με σημαντικό έργο, -όπως ομόφωνα αναγνώρισαν και τόνισαν όλα τα κόμματα- με ιστορία 50 ετών, από την ίδρυση του το 1975 μέχρι το 2025, το οποίο συμβάλει σημαντικά, με τα προγράμματα, τις μελέτες και τις προτάσεις του, στην περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας.
Οι περιφερειακές ανισότητες και το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας ήταν τα δύο βασικά ζητήματα στα οποία στάθηκε ιδιαίτερα ο κ. Ψυχάρης, -παρουσιάζοντας ειδικές μελέτες του Ινστιτούτου- κάνοντας λόγο για ανησυχητικά στοιχεία και τονίζοντας την ανάγκη λήψης άμεσων στοχευμένων μέτρων στις εγκαταλελειμμένες περιοχές, που είναι φθίνουσες.
«Επειδή υπάρχει μία συζήτηση για την κοινωνική συνοχή, εμείς θεωρούμε ότι, όχι απλώς δεν μπορεί να συζητηθεί θέμα περικοπής πολύ περισσότερο ακύρωσης της κοινωνικής συνοχής, αντίθετα χρειάζεται ενίσχυση της.
Η ΕΕ χωρίς κοινωνική συνοχή δεν μπορεί να υπάρξει. Χάνει και την νομιμοποίηση της στα μάτια των πολιτών.
Εμείς υποστηρίζουμε την τοποκεντρική ανάπτυξη, με κοινωνική εστίαση. Θέλουμε μία πολιτική γεωγραφικά και τοπικά συμπεριληπτική», ανέφερε αρχικά ο κ. Ψυχάρης.
Παρουσιάζοντας στη συνέχεια τους δείκτες ανάπτυξης της Ελλάδας, σημείωσε ότι «ενώ το 2008 είχε φτάσει να έχει επίπεδο ανάπτυξης στον ευρωπαϊκό μέσο όρο, που είναι το 100%, σήμερα η χώρα έχει επίπεδο ανάπτυξης στο 67% του ευρωπαϊκού μέσου όρου.
«Αν πάμε στις περιφέρειες, θα δούμε ότι καμία περιφέρεια της χώρας δεν έχει επίπεδο ανάπτυξης πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Αυτό είναι ένα στοιχείο συγκλονιστικό. Γιατί και στις πρώην ανατολικές χώρες, έχουν επίπεδο πάνω από τον μέσο όρο», τόνισε και πρόσθεσε:
«Ενώ η Αττική και το Νότιο Αιγαίο, που παραδοσιακά και για διαφορετικούς λόγους είχαν επίπεδο ανάπτυξης πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, τώρα έχει μειωθεί και το επίπεδο ανάπτυξης τους.
Με δύο λόγια, σήμερα μετά το 2000, η θέση των περιφερειών στον αναπτυξιακό χάρτη της Ευρώπης έχει χειροτερέψει.
Αυτό σημαίνει ότι προφανώς χρειάζεται άλλου είδους προσέγγιση».
Έμφαση έδωσε ο κ. Ψυχάρης στα στοιχεία για τους δείκτες γήρανσης της χώρας μας κάνοντας λόγο για ενδεχόμενη ανέφικτη αναστροφή της τάσης.
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση γερνάει, αλλά η Ελλάδα γερνάει πολύ περισσότερο με μεγαλύτερους ρυθμούς. Από τη μελέτη που έχουμε κάνει, το 2010 και μετά είχαμε αύξηση της γήρανσης. Δεν θέλω να προδικάσω αλλά φαίνεται ότι ίσως η αναστροφή της δημογραφικής πορείας είναι ανέφικτη, γιατί δεν υπάρχει το δυναμικό στις παραγωγικές ηλικίες για να ανατρέψει αυτή τη τάση.
Δεν επαρκεί. Θα πρέπει να αυξηθεί πολύ η αναλογία γεννήσεων προς τον πληθυσμό που είναι σε αναπαραγωγική ηλικία», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Όπως είπε, «από την ανάλυση που κάναμε προκύπτει ότι η μεγαλύτερη οξύτητα του προβλήματος εμφανίζεται -με βάσει τον Κλεισθένη- στους Ηπειρωτικούς, στους μικρού και μεσαίους ηπειρωτικούς δήμους, και στους μικρούς νησιωτικούς δήμους».
«Τα μικρά νησιά, οι μεσαίοι και μικροί ηπειρωτικοί δήμοι είναι οι δήμοι που βρίσκονται πλέον σε συνθήκες όχι απλώς μείωσης, αλλά αποστέρησης από πληθυσμό», σημείωσε.
Παράλληλα, τόνισε «την ανάγκη εστιασμένης πολιτικής για την αντιμετώπιση του προβλήματος».
«Το δημογραφικό πρόβλημα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με δημογραφικά μέτρα. Ότι κίνητρο και να δώσεις, σε ορισμένες περιπτώσεις, δεν είναι εφικτό να μετατρέψεις τη βάση του. Το δημογραφικό πρόβλημα είναι το σύμπτωμα. Το αίτιο είναι άλλο. Και για αυτό αν δεν κάνεις τη σωστή διάγνωση δεν μπορείς να κάνεις και την κατάλληλη θεραπεία.
Για μένα το πρόβλημα είναι η οικονομική, ως ένα βαθμό, απαξίωση της υπαίθρου. Από εκεί προκύπτει και το χαμηλό ποσοστό γεννήσεων αλλά και της μείωσης του πληθυσμού.
Κάτι πρέπει να γίνει στις εγκαταλελειμμένες περιοχές που είναι συνεχώς φθίνουσες. Πρέπει να αυξηθεί το οικιστικό απόθεμα, το οποίο σε πολλές περιπτώσεις είναι μεγάλης ιστορικής αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής σημασίας.
Αυτό που χρειάζεται κάποιος για να γυρίσει στο χωριό του, είναι δουλειά και σπίτι. Χρειάζεται να έχει συνθήκες αξιοπρεπούς διαβίωσης. Πρέπει να καταστήσουμε αυτές τις περιοχές όσο γίνεται, πιο ελκυστικές. Γίνεται αυτό από τη μια μέρα στην άλλη; Όχι. Αλλά από το ότι δεν γίνεται από τη μια μέρα στην άλλη μέχρι το δεν κάνουμε τίποτα έχει μεγάλη διαφορά», επεσήμανε ο κ. Ψυχάρης.
Διευκρίνισε ακόμα ότι το Ινστιτούτο δεν έχει μόνιμο προσωπικό και δεν επιχορηγείται από το 2010.
Ο κ. Ψυχάρης αναφέρθηκε και στο πρόγραμμα που υλοποιεί το Ινστιτούτο στο δήμο Αιγάλεω, στο πλαίσιο αστικών παρεμβάσεων, με τη συμμετοχή του Δημόκριτου και του πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Όπως είπε, «σκοπό έχει επεμβάσεις που μπορούμε να κάνουμε για να καταστήσουμε την πρόσβαση στην κατοικία πιο εύκολη και τις συνθήκες διαβίωσης πιο αναβαθμισμένες».
«Είναι ένα πρόγραμμα που πυλωτικά θα πάρει 20 πολυκατοικίες, θα ανασκευάσει τους κοινόχρηστου χώρους, από το ασανσέρ μέχρι τις προσόψεις», εξήγησε.
Τέλος, ο κ. Ψυχάρης κάλεσε όλα τα μέλη της Επιτροπής -και έγινε ομόφωνα αποδεκτή η πρόσκληση- να συμμετέχουν στο διεθνές συνέδριο που διοργανώνει το Ινστιτούτο Περιφερειακής Ανάπτυξης τον ερχόμενο Αύγουστο στο πάντειο Πανεπιστήμιο, στο οποίο θα συμμετέχουν 60 χώρες κυρίως ευρωπαϊκές ενώ ήδη έχουν υποβληθεί 1500 εργασίες.
Από την πλευρά του, ο Ηλίας Αποστολόπουλος, Πρόεδρος του Ινστιτούτου Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Δήμαρχος Παπάγου - Χολαργού, ανέφερε ότι είναι ευρεία η συνεργασία του Ινστιτούτου με τη ΚΕΔΕ με την τελευταία τους να είναι η μελέτη για το δημογραφικό πρόβλημα, στην οποία εμφανίζονται ανησυχητικά στοιχεία.
«Είναι ανησυχητικό ότι από το 2011 και μετά οι θάνατοι είναι πολλοί περισσότεροι από τις γεννήσεις. Το 2022 ήταν διπλάσιοι, και βέβαια η διάρθρωση πλέον του πληθυσμού δεν επιτρέπει την αντιστροφή του μέχρι το 2040. Ότι και να κάνουμε, θα συνεχίσουμε να μειωνόμαστε», τόνισε χαρακτηριστικά.
«Το ΙΠΑ, έχει συμβάλει στον σχεδιασμό των κοινοτικών πλαισίων στήριξης, στην αξιολόγηση των ευρωπαϊκών και των εθνικών προγραμμάτων και στην διοργάνωση επιστημονικών συνεδρίων με σκοπό την ενίσχυση της τοπικής ανάπτυξης», σημείωσε ο κ. Αποστολόπουλος και κατέληξε:
«Το Ινστιτούτο Περιφερειακής Ανάπτυξης αποτελεί καταλύτη για την ισόρροπη ανάπτυξη της χώρας με την επιστημονική του τεκμηρίωση, με την στήριξη της πολιτικής διαδικασίας και την εκπαίδευση των στελεχών που κάνει, ενισχύει την χωρική συνοχή, τη βιωσιμότητα, την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών περιφερειών. Αποτελεί ένα βασικό πυλώνα της υποστήριξης των τοπικών και περιφερειακών αρχών και χρειάζεται την στήριξη όλων μας».
Τόσο ο πρόεδρος της Μόνιμης Επιτροπής Περιφερειών της Βουλής, Μάνος Κόνσολας, όσο και τα μέλη της, ομόφωνα αναγνώρισαν, «το σημαντικό έργο του Ινστιτούτου σε συγκεκριμένους άξονες, τη δουλειά που κάνει σε επίπεδο μελέτης και προτάσεων και τη σημαντική συμβολή του στην προσπάθεια μείωσης των περιφερειακών ανισοτήτων».
