«Ομπρέλα» στους δασμούς (φόροι που επιβάλλονται στα εισαγόμενα αγαθά) τους οποίους μοιράζει… ασύστολα ο Ντόναλντ Τραμπ (για την ώρα σε Κίνα, Μεξικό Καναδά) με την Ευρώπη να έπεται, ψάχνουν οι εξαγωγείς, με τις επιχειρήσεις της Βόρειας Ελλάδας να πορεύονται μέσα σε ναρκοπέδιο.
Οι διαταραχές που προκαλεί η πολιτική των ΗΠΑ στις εφοδιαστικές αλυσίδες, η αβεβαιότητα που ριζώνει στην παγκόσμια οικονομία και οι πιθανές νέες ανατιμήσεις σε πρώτες ύλες που χρησιμοποιούν οι εξαγωγικές επιχειρήσεις, θέτουν τους εξαγωγείς ενώπιον πολλαπλών εμποδίων.
Αν τελικά επιβληθούν δασμοί και στη χώρα μας, η σχετικά περιορισμένη παρουσία των εξαγωγικών της επιχειρήσεων στις ΗΠΑ θα λειάνουν τους κραδασμούς αν και οι δασμοί θα «φρενάρουν» τζίρους και κέρδη σε δυναμικούς κλάδους (τρόφιμα), στους οποίους το επιχειρείν της Βόρειας Ελλάδας κρατά τα ηνία.
To υπόλοιπο του 2025 επιφυλάσσει ιδιαίτερα απαιτητικές προκλήσεις για τον εξαγωγικό κόσμο που καλείται να επιδείξει προσαρμοστικότητα και αντοχές για να ανταπεξέλθει επιτυχώς αφενός στη διεθνή αβεβαιότητα και τον παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο που κηρύσσει ο Τραμπ, αφετέρου στο αυξημένο λειτουργικό κόστος των επιχειρήσεων, απόρροια της εκτόξευσης των ενεργειακών τιμών.
Η στροφή σε νέες αγορές επιβάλλεται για τις ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις, μέσα σε ένα τέτοιο σκηνικό, για να απορροφήσουν, στο μέτρο του δυνατού, τις επιπτώσεις της νέας εμπορικής πολιτικής των ΗΠΑ.
«Συγκρατημένη αισιοδοξία, κοιτάμε τον Καναδά, σημαντική ανάσα από τη λήξη του πολέμου»
«Είμαστε συγκρατημένα αισιόδοξοι πως, όπως και στην πρώτη θητεία Τραμπ και αυτή τη φορά θα αποφύγουμε τους δασμούς στα ελληνικά προϊόντα, ήδη είμαστε σε επαφές και με τη νέα πρέσβη των ΗΠΑ στην Ελλάδα. Οι εξαγωγείς σε κάθε περίπτωση προετοιμάζονται για όλα τα ενδεχόμενα, σε αυτό το πλαίσιο ήδη κοιτάμε προς την αγορά του Καναδά για να αυξήσουμε τις εξαγωγές μας σε αυτή την αγορά, αντισταθμίζοντας εν μέρει τις συνέπειες από την πολιτική των ΗΠΑ. Εφόσον τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία εκτιμώ πως θα μειωθεί το κόστος ενέργειας αλλά και το μεταφορικό κόστος οπότε η κατάσταση θα ισορροπήσει, ακόμα κι αν επιβληθούν δασμοί», σημειώνει στη «ΜτΚ» ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εξαγωγέων (ΣΕΒΕ), Σίμος Διαμαντίδης.
Φαύλος κύκλος – Βάζεις εσύ δασμούς, βάζω κι εγώ, χάνουμε όλοι
Αν πιστέψουμε τα λεγόμενα Τραμπ, που μέχρι τώρα τηρεί τις υποσχέσεις του και στην Ευρώπη θα επιβληθούν το επόμενο διάστημα δασμοί 25%, χωρίς όμως να διευκρινίζεται ακόμα ποια προϊόντα θα επιβαρυνθούν.
Η επιβολή δασμών από τις ΗΠΑ θα έχει ως αντίδραση και η ΕΕ να επιβάλλει με τη σειρά της δασμούς, στα προϊόντα από τις ΗΠΑ. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα οι εξαγωγές της ΕΕ -και άρα και της Ελλάδας- προς τις ΗΠΑ να μειωθούν.
Πρόκειται για έναν φαύλο κύκλο στον οποίο εγκλωβίζονται οι χώρες με συνέπεια να ανοίξουν οι πύλες της ύφεσης για την παγκόσμια οικονομία την ώρα που και οι πληθωριστικές πιέσεις θα επανακάμψουν.
Οι δασμοί «προκαλούν» ανατιμήσεις, πχ αν ένα προϊόν κόστιζε 100 ευρώ πριν τους δασμούς, αν επιβληθούν δασμοί 25%, θα κοστίζει 125 ευρώ τα οποία θα χρεωθούν οι Αμερικανοί καταναλωτές. Οι μεγάλες επιχειρήσεις που εξάγουν στις ΗΠΑ ενδεχομένως να απορροφήσουν μέρος του κόστους, οι μικρότερες είναι σχεδόν αδύνατο να το πράξουν.
Για την Ελλάδα οι ΗΠΑ είναι ο τέταρτος μεγαλύτερος εξαγωγικός προορισμός. Η απώλεια για την Ελλάδα δεν περιορίζεται στις απευθείας εξαγωγές στις ΗΠΑ. Η μείωση των εξαγωγών της ΕΕ θα συντείνει στην επιβράδυνση της οικονομίας της και αυτό θα σημάνει και τη μείωση των εξαγωγών και από την Ελλάδα προς την ΕΕ.
Πάντως, ακόμα κι αν τα ελληνικά προϊόντα που εξάγουμε στις ΗΠΑ εξαιρεθούν των δασμών, εφόσον οι μεγάλοι πελάτες των εξαγωγών της Ελλάδας (Γερμανία, Ιταλία) επηρεαστούν από τις δασμολογικές πολιτικές που θα εφαρμόσει ο Τραμπ, τότε αναπόφευκτα θα διαχυθούν οι συνέπειες στην ευάλωτη σε διεθνείς κρίσεις ελληνική οικονομία σε έναν στενά διασυνδεδεμένο κόσμο.
Ως γνωστόν, η οικονομία είναι κλίμα, αν ο Τραμπ ανατρέψει και κλονίσει τις εύθραυστες ισορροπίες και η Ελλάδα θα «βραχεί» από την οικονομική καταιγίδα.
Θα τη γλιτώσουμε;
Οι εξαγωγείς της Βόρειας Ελλάδας θεωρούν πως τα τρόφιμα που εξάγονται στις ΗΠΑ -αν δεν είναι οριζόντια η επιβολή δασμών- θα τύχουν ευνοϊκής αντιμετώπισης, όπως στην πρώτη θητεία του Αμερικανού προέδρου, όταν είχαν εξαιρεθεί το ελαιόλαδο και η φέτα, το βαρύ πυροβολικό δηλαδή των εξαγωγών μας.
Δεδομένου του γεγονότος πως ο πρόεδρος των ΗΠΑ είναι δύσκολο αν όχι αδύνατο να προβλέψει κάποιος πως θα κινηθεί, δεν αποκλείεται αυτή τη φορά να μη… μας κάνει τη χάρη και να βάλει και τα ελληνικά προϊόντα στη λίστα των δασμών. Το επιχείρημα το έχει έτοιμο: «Στηρίξτε την αμερικανική αγροτική παραγωγή, μην αγοράζετε ελληνικά τρόφιμα».
Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας είναι πρώτη πανελλαδικά σε αγροτική παραγωγή, όπως και στις εξαγωγές τροφίμων και αγροτικών προϊόντων, με ένα από τα πιο πλούσια καλάθια αγροτικών προϊόντων στη χώρα και με το ποσοστό της αγροτικής οικονομίας στο ΑΕΠ της Κεντρικής Μακεδονίας να κινείται σταθερά σε επίπεδο άνω του 25%. Επίσης, ο πρωτογενής τομέας της Κεντρικής Μακεδονίας συμμετέχει κατά 26% στην Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία του πρωτογενούς τομέα σε επίπεδο χώρας.
Δασμοί: Και από Ουάσινγκτον… Κιλκίς
Η Βόρεια Ελλάδα, με αιχμή του δόρατος τη Βιομηχανική Περιοχή της Σίνδου στη Θεσσαλονίκη που διαθέτει πάνω από 700 επιχειρήσεις με εξαγωγικό προσανατολισμό κατά βάση αλλά και τις βιομηχανικές περιοχές Σερρών, Κιλκίς, Αλεξανδρούπολης, Κομοτηνής που φιλοξενούν επιχειρήσεις όπως γαλακτοβιομηχανίες που εξάγουν στις ΗΠΑ σημαντικές ποσότητες, θα «πονέσει» εφόσον ο Τραμπ χρησιμοποιήσει το όπλο των δασμών.
Εφόσον η… φρενίτιδα των δασμών ξεσπάσει κυρίως σε βιομηχανικά προϊόντα η Ελλάδα γλιτώνει τις άμεσες συνέπειες, όχι τις έμμεσες. Η χώρα μας εξάγει στις ΗΠΑ κυρίως φέτα, γαλακτοκομικά, ελαιόλαδο και καύσιμα (μικρό ποσοστό του τζίρου των εταιρειών).
Σε ρυθμούς δασμών «χορεύουν» οι εξαγωγές – Πιο σημαντικές οι έμμεσες επιπτώσεις
Η πιθανή επιβολή δασμών από την κυβέρνηση των ΗΠΑ στις εισαγωγές προϊόντων από την ΕΕ-27 εγκυμονεί τόσο άμεσους, όσο και έμμεσους κινδύνους για τον εξωτερικό τομέα της Ελλάδας, αναφέρει ανάλυση της Alpha Bank. Οι πρώτοι φαίνεται ότι είναι περιορισμένοι, ενώ οι δεύτεροι είναι σημαντικότεροι.
Αναφορικά με τις άμεσες επιδράσεις, μολονότι οι ελληνικές εξαγωγές αγαθών προς τις ΗΠΑ έχουν αυξηθεί την τελευταία τριετία, το ποσοστό τους επί των συνολικών εξαγωγών παραμένει σχετικά χαμηλό.
Συγκεκριμένα, οι εξαγωγές της χώρας μας προς τις ΗΠΑ ανήλθαν σε 2,4 δισ. το 2024, με το 23% αυτών να αφορούν εξαγωγές ορυκτών καυσίμων, ενώ ακολούθησαν τα τρόφιμα -κυρίως φρούτα και λαχανικά- και τα βιομηχανικά προϊόντα.
Ωστόσο, το ποσοστό τους επί των συνολικών εξαγωγών αγαθών της χώρας παραμένει σχετικά χαμηλό (4,8%), μολονότι και αυτό βρίσκεται σε ανοδική πορεία. Η Ελλάδα διατηρεί πλεονασματικό εμπορικό ισοζύγιο με τις ΗΠΑ, το οποίο το 2024 διαμορφώθηκε περίπου σε 0,25 δισ. ευρώ.
Οι έμμεσες επιδράσεις είναι σημαντικότερες και σχετίζονται με τον αντίκτυπο που θα έχει η πιθανή επιβολή δασμών σε ευρωπαϊκά κράτη με έντονη εξαγωγική δραστηριότητα στις ΗΠΑ (Γερμανία και Ιταλία), τα οποία, παράλληλα, αποτελούν και βασικούς εμπορικούς εταίρους της Ελλάδας και κύριες χώρες προέλευσης της εισερχόμενης τουριστικής κίνησης.
Πώς ο Τραμπ «χτυπά» τον ελληνικό τουρισμό
Επιπρόσθετα, το 10,5% των ελληνικών εξαγωγών αγαθών κατευθύνθηκε το 2024 στην Ιταλία και το 7,1% στη Γερμανία, με τις δύο χώρες να αποτελούν διαχρονικά από τις κυριότερες τουριστικές αγορές για τη χώρα μας. Κατά συνέπεια, ενδεχόμενη επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας στις χώρες αυτές αναμένεται να επηρεάσει αρνητικά τις ελληνικές εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών.
Μέσα λοιπόν σε κλίμα διεθνούς αναταραχής μέσα σε μία παγκοσμιοποιημένη (για πόσο ακόμα;) οικονομία, είναι αμφίβολο αν και ο τουρισμός για τον οποίο αναμένεται φέτος νέο ρεκόρ εισπράξεων θα πετύχει τον στόχο του.
Θα χάσουμε 1 δισ. ευρώ;
Ανάλογη μελέτη της Εθνικής Τράπεζας προσδιόρισε το κόστος των δασμών σε περίπου 1 δισ. ευρώ σε βάθος διετίας.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ΕΤΕ, «η οριζόντια αύξηση των δασμών κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες σε όλα τα εξαγόμενα μη ενεργειακά προϊόντα από την ΕΕ προς τις ΗΠΑ θα μείωνε τις συνολικές ελληνικές εξαγωγές κατά περίπου 1,7% και το ΑΕΠ έως και 0,4% σε σταθερές τιμές, τη διετία 2025-26, κυρίως λόγω έμμεσων επιδράσεων από τη σωρευτική αποδυνάμωση του ΑΕΠ στην ΕΕ (-0,8% σωρευτικά, χαμηλότερα από την αρχική εκτίμηση για την ίδια περίοδο)».
Δεδομένου ότι οι ελληνικές εξαγωγές σε αξία προσέγγισαν τα 50 δισ. ευρώ το 2024, μια μείωση της τάξης του 1,7% μεταφράζεται σε ένα πλήγμα της τάξης των 850 εκατ. ευρώ την διετία 2025 - 2026.
Αντίστοιχα, δεδομένου ότι το ελληνικό ΑΕΠ κυμαίνεται κοντά στα 230 δισ. ευρώ, μια μείωση 0,4% σημαίνει πως η χώρα μας θα χάσει από τον «πλούτο» της περίπου 900 εκατ. ευρώ σωρευτικά έως το 2026.
Τα 5 σημεία – κλειδιά
1)Σε αχαρτογράφητα ύδατα, για άλλη μία φορά, κινούνται οι εξαγωγικές επιχειρήσεις.
2)Πυκνώνουν τα σύννεφα για τις έμμεσες επιπτώσεις (πάνω από 1 δισ. ευρώ) των δασμών στην ελληνική οικονομία.
3)Η Κεντρική Μακεδονία, περιφέρεια – βαρόμετρο στις εξαγωγές τροφίμων στις ΗΠΑ, αναμένεται να βιώσει έντονους κραδασμούς, εφόσον επιβληθούν δασμοί και στα ελληνικά προϊόντα. Ο τερματισμός των συγκρούσεων στην Ουκρανία θα δώσει οξυγόνο στο επιχειρείν.
4)Οι επιχειρήσεις προσπαθούν να χαρτογραφήσουν τον αντίκτυπο της αβεβαιότητας και της πιθανής επιβολής δασμών και σε ελληνικά προϊόντα, επιδιώκοντας να θωρακιστούν, ρίχνοντας δίχτυα σε νέες αγορές.
5)Οι εξαγωγές, την χρονιά που διανύουμε, μέσα σε ένα περιοριστικό πλαίσιο, προσπαθούν να ανακτήσουν δυνάμεις και να κερδίσουν το στοίχημα της ανάπτυξης, μετά τα περσινά στραβοπατήματα.
ΣΕ ΣΥΜΠΛΗΓΑΔΕΣ ΟΙ ΕΞΑΓΩΓΕΣ
Με σκαμπανεβάσματα το 2024, θολό τοπίο για το 2025
Γεμάτο παγίδες και αβεβαιότητες είναι το 2025 για τις επιχειρήσεις κι ενώ την περασμένη χρονιά οι εξαγωγές πάτησαν φρένο, αποτυγχάνοντας, έστω και οριακά, να πιάσουν τον πήχη των 51 δισ. ευρώ του 2023 (στις εξαγωγές συνυπολογίζονται και τα τουριστικά έσοδα).
Την περίοδο Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου 2024, οι εξαγωγές ανήλθαν σε €49.902,2 εκατ., σημειώνοντας μείωση κατά €1.115,2 εκατ., ή -2,2% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2023. Κύρια εξαγωγική δύναμη πυρός ήταν τα τρόφιμα.
Οι εισαγωγές, αντιθέτως, αυξήθηκαν κατά €1.428,8 εκατ. ή 1,7%, φτάνοντας τα €84.517,1 εκατ.. Οι παραπάνω μεταβολές είχαν ως αποτέλεσμα, τη διόγκωση του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου κατά €2.544,0 εκατ., με ποσοστιαία αύξηση 7,9%.
Ακόμα κι έτσι όμως, οι εξαγωγές το… πάλεψαν καταγράφοντας ανάκαμψη της τάξης του 5% στο 2ο εξάμηνο του 2024, σχεδόν αντισταθμίζοντας τις απώλειες του 1ου εξαμήνου (-7%). Βάσει ανάλυσης της Εθνικής Τράπεζας, οι εξαγωγές του έτους διατηρήθηκαν κοντά στα επίπεδα του 2023 (-1%, σε αποπληθωρισμένους όρους).
Ανάπτυξη 4-5% αλλά…
Για το έτος που διανύουμε, η μελέτη εκτιμά πως ενισχύεται η προοπτική διατηρήσιμης ανάκαμψης για τις ελληνικές εξαγωγές, καθώς η ευρωπαϊκή οικονομία εκτιμάται ότι θα επιταχύνει με ρυθμό 1,4% το 2025 (από +0,8% το 2024). Ανοδικές τάσεις αναμένονται κυρίως σε 4 βασικές μας αγορές: Γερμανία, Ιταλία, Ρουμανία και Βουλγαρία (οι οποίες αθροιστικά καλύπτουν το ⅓ των ελληνικών εξαγωγών).
Παράλληλα, η διεθνής ζήτηση αναμένεται να παραμείνει υγιής, με εκτιμώμενη άνοδο της τάξης του 3% στον όγκο διεθνούς εμπορίου (έναντι 2,7% το 2024). Έτοιμα να αξιοποιήσουν τη διεθνή τάση εμφανίζονται τα ελληνικά προϊόντα, καθώς ο δείκτης εξαγωγικών παραγγελιών καταγράφει βελτίωση για 3ο συνεχόμενο μήνα ξεχωρίζοντας από την αναιμική εικόνα των ευρωπαίων ανταγωνιστών.
Η επαναφορά της παραγωγής ελαιόλαδου φέτος στα επίπεδα του 2023 (290 χιλ τόνοι, έναντι 175 το 2024 και 345 το 2023) αναμένεται να ενισχύσει με 1 ποσοστιαία μονάδα τις εξαγωγές του 2025 (αναπληρώνοντας την αντίστοιχη απώλεια του 2024).
Υπό αυτά τα δεδομένα, οι ελληνικές εξαγωγές το 2025 μπορούν να επιτύχουν ανάπτυξη της τάξης του 3%-4% (σε αποπληθωρισμένους όρους).
…Καραδοκεί εμπορικός πόλεμος
Ωστόσο, η διεθνής ρευστότητα αυξάνει σημαντικά την αβεβαιότητα στις εκτιμήσεις, δημιουργώντας σημαντικό κίνδυνο υποχώρησης σε χαμηλότερα επίπεδα. Πέρα από την επιβάρυνση στις υψηλές επιδόσεις των ελληνικών εξαγωγών προς τις ΗΠΑ, κύριο ζήτημα είναι ότι η ΕΕ βρίσκεται στο κέντρο του «εμπορικού τυφώνα», καθώς διατηρεί υψηλό εμπορικό πλεόνασμα έναντι των ΗΠΑ (κυρίως οι σημαντικές για τις ελληνικές εξαγωγές αγορές της Γερμανίας και της Ιταλίας).
Επιπλέον, ένας διαφαινόμενος εμπορικός πόλεμος μπορεί δυνητικά να οδηγήσει το διεθνές εμπόριο σε ευρεία επιβράδυνση, καθώς και σε σημαντικές ανακατατάξεις στα μερίδια των μεγάλων παικτών στο σύνολο των αγορών.
* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 09.03.2025
