Τι καθυστερεί την ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης; Του Φάνη Ουγγρίνη

Από την αρχή της μνημονιακής περιόδου, ο Τύπος προσπαθεί να τηρεί ισορροπίες, ως απόρροια της οικονομικής κατάρρευσης και της συνεπαγόμενης ανάγκης για κοινωνική γαλήνη. Υπό τέτοιες αντίξοες συνθήκες, ο λόγος του περιστασιακά έγινε λιγότερο αιχμηρός, ώστε να αποφεύγονται αδιέξοδες αντιπαραθέσεις με τις εξουσίες κράτους και χρήματος. Δυστυχώς, η παραπάνω υπεύθυνη στάση έτυχε εκμετάλλευσης από πολιτικούς και επιχειρηματίες σε όλη τη χώρα, άρα και εδώ. Αξιοποιώντας μία ιδιότυπη… ομερτά, ξεκίνησαν να απαιτούν όλο και περισσότερα από το κεντρικό κράτος και τις τοπικές κοινωνίες, χωρίς να συνεισφέρουν κάτι καινούργιο στην οικονομική ανάπτυξη, με αποτέλεσμα στασιμότητα για όλη την Κεντρική Μακεδονία. Εξυπακούεται ότι ακόμη δεν έχουμε συνέλθει από τα μνημόνια, όπως άλλωστε πιστοποιούν οι επίσημοι δείκτες καταγραφής της ανεργίας, του μικρού επιχειρείν, της δημογραφικής εξέλιξης, μα και η ίδια η εικόνα της Θεσσαλονίκης.

Στις 9/10/2024 έγραφα τα εξής: «Όσα κατά καιρούς διατυπώνονται για συνεπαγόμενη διοχέτευση ποταμών εκατομμυρίων (στην πραγματική οικονομία) δυστυχώς αποτελούν αυθαίρετες, ως τώρα, μεγαλοστομίες, άγνωστης αξιοπιστίας. Η Κεντρική Μακεδονία δεν μπορεί να επιτρέπει εξέλιξη δίχως στρατηγικό σχεδιασμό και κοινωνική λογοδοσία». Με άλλα λόγια, δεν επιτρέπεται η παρατηρούμενη ασάφεια ως προς τα διαχεόμενα οφέλη από κομβικές παραχωρήσεις και ΣΔΙΤ, όπως αυτές του ΟΛΘ, της ΔΕΘ, του «Μακεδονία», της Εγνατίας Οδού, του Αερίου και του ThessInTec • δεν επιτρέπεται περαιτέρω αδικαιολόγητη αδράνεια όσον αφορά τα στρατόπεδα, τις παραθαλάσσιες εκτάσεις της ΕΤΑΔ σε Θεσσαλονίκη-Χαλκιδική-Πιερία, το Παραλιακό Μέτωπο, τις άτυπες βιομηχανικές συγκεντρώσεις, τα κληροδοτήματα των πανεπιστημίων, τον υπόλοιπο Παλιό Σιδηροδρομικό Σταθμό, γενικά τα φιλέτα του δημοσίου και της εκκλησίας σε αστικές και περιαστικές ζώνες • δεν επιτρέπονται νέες καθυστερήσεις στο ΦΙΞ, τους αλευρόμυλους και τα κεραμεία Αλλατίνη, τη ΦΙΛΚΕΡΑΜ, την ΥΦΑΝΕΤ, την Αλυσίδα, τις ιταλικές καπναποθήκες, το Αγνό, σε όλες τις εγκαταλελειμμένες πρώην βιομηχανικές μονάδες.

Σήμερα, καλούνται να δώσουν εξηγήσεις υπουργοί, αντιπεριφερειάρχες, δήμαρχοι, υπηρεσιακά στελέχη κάθε βαθμίδας και αντικειμένου, τραπεζίτες, και -κυρίως- οι επιχειρηματίες εκείνοι που συνηθίζουν να συμπεριφέρονται ως κοτζαμπάσηδες και να κριτικάρουν αφ’ υψηλού τους πάντες και τα πάντα, δίχως να κάνουν τη δική τους αυτοκριτική. Ειδικά οι τελευταίοι οφείλουν να σεβαστούν τις προσδοκίες τόσων πολιτών και να μην τους εμπαίζουν, επιδεικνύοντας έτσι έμπρακτη εταιρική κοινωνική ευθύνη.

Δήμαρχοι και επενδύσεις

Μιλώντας για παραχωρήσεις και στρατόπεδα, χαρακτηριστικά μεγάλη καθυστέρηση παρουσιάζει η διαδικασία διάθεσης του Γκόνου στα Διαβατά (αφιέρωμα στο τελευταίο φύλλο), για χρήση σαν κέντρο συνδυασμένων μεταφορών. Τα πλεονεκτήματα του σημείου είναι αναμφισβήτητα: βρίσκεται σε κοντινή απόσταση και στρατηγικά τοποθετημένο μεταξύ της ΒΙΠΕΘ, της άτυπης βιομηχανικής συγκέντρωσης Καλοχωρίου, των δύο κυριότερων εθνικών οδικών αξόνων, του λιμανιού, του Πολεοδομικού Συγκροτήματος, και εφάπτεται του σιδηροδρομικού δικτύου. Με απλά λόγια, είναι μάλλον αδύνατο να βρεθεί τόσο κατάλληλη τοποθεσία, στην οποία, μάλιστα, θα μπορούσε να αναπτυχθεί και μικρή μεταποιητική δραστηριότητα εισαγόμενων στην ΕΕ αγαθών (ο ΟΛΘ στερήθηκε την αντίστοιχη δυνατότητα από το ΣτΕ).

Αν και είναι αυτονόητη η απασχόληση και η υψηλή προστιθέμενη αξία που θα προσφέρει η επένδυση στην περιοχή, εάν υλοποιηθεί, η υπόθεση σέρνεται από το 2007, όταν είχε δοθεί στη ΓΑΙΟΣΕ το ακίνητο έκτασης 672 στρεμμάτων, ο δε διαγωνισμός θα έπρεπε να είχε πραγματοποιηθεί το 2016, ως μέρος του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Μεταφορών (ΕΣΣΜ). Αντί, λοιπόν, να πιέζουν οι τοπικοί άρχοντες -με τις πολύ μεγαλύτερες δυνάμεις τους- για την ταχεία υλοποίηση του πρότζεκτ προς όφελος των δημοτών τους, τον ρόλο αυτό ανέλαβε αναγκαστικά ο ΣΕΒΕ. Δυστυχώς, οι τοπικοί δήμαρχοι σπάνια αντιλαμβάνονται ότι η δουλειά τους δεν περιορίζεται στην αποκομιδή απορριμμάτων και στα ΚΑΠΗ. Στη δουλειά τους περιλαμβάνεται και ο μακροπρόθεσμος αναπτυξιακός σχεδιασμός των δήμων, διότι πολύ απλά το κεντρικό κράτος τους έχει εκχωρήσει αυτήν την αρμοδιότητα. Στην πιο κοντινή περιοχή, οι μεγαλύτερες δυνατότητες εντοπίζονται σε Δέλτα, Θεσσαλονίκη, Καλαμαριά και Πυλαία-Χορτιάτη, όμως οι τωρινές διοικήσεις δεν προβάλλουν οποιοδήποτε άξιο αναφοράς όραμα. Μεγαλύτερος…ασθενής είναι, ίσως, ο τέταρτος από τους παραπάνω δήμους, καθώς κατέχει το πλέον αξιοποιήσιμο κομμάτι του Παραλιακού Μετώπου και τη ζώνη υπηρεσιών από τον Φοίνικα ως τη Γεωργική Σχολή • μία περιοχή τόσο υποσχόμενη και συνάμα τόσο υποβαθμισμένη, που η εικόνα της θυμίζει περισσότερο Νότια Αμερική ή Ασία παρά Ευρώπη.

Δασμοί παντού;

Οι απειλές Τραμπ για υψηλούς δασμούς επί ενωσιακών προϊόντων έχουν σίγουρα αναστατώσει αρκετούς βιομηχάνους στις ανατολικές ακτές του Ατλαντικού, δεδομένου ότι οι ΗΠΑ αποτελούν τον κορυφαίο εξαγωγικό προορισμό της Ευρώπης. Η επιστροφή παλαιών μερκαντιλιστικών πρακτικών προοιωνίζεται αποσυντονισμό του παγκόσμιου εμπορίου, με κυρίως θιγόμενες τις πιο εξωστρεφείς βιομηχανικές χώρες. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι η εξάρτηση της ΕΕ από αμερικανικό σχιστολιθικό αέριο (απόρροια του ρωσοουκρανικού πολέμου) δεν της επιτρέπει να απειλήσει εύκολα με αντίποινα, άρα προκύπτει σοβαρός κίνδυνος για νέο υφεσιακό κύμα στη Γηραιά Ήπειρο. Κι όταν υπάρχει ύφεση στη “Μπλε Μπανάνα”, τότε αυτή διαχέεται και στην ευρωπαϊκή περιφέρεια.

Αν και οι αγορές από την Ελλάδα ισούνται με 0,1% του αμερικανικού συνόλου εισαγωγών και με 1% των ελληνικών εξαγωγών, εξυπακούεται πως και η δική μας οικονομία απειλείται άμεσα από τις συνέπειες ενός γενικευμένου εμπορικού πολέμου • πουλάμε αγαθά χαμηλής προστιθέμενης αξίας (τρόφιμα και πετροχημικά) τα οποία δεν μπορούν να παραχθούν εκεί, ενώ εισάγουμε πληροφορική, φάρμακα, οπλισμό και αεροδιαστημική τεχνολογία. Τουλάχιστον σε πρώτη φάση, λογικά, δεν θα απειληθεί ο τουρισμός: πέρσι και πρόπερσι μας ήρθαν σχεδόν 1,5 εκατ. αμερικανοί τουρίστες, των οποίων οι κατά κεφαλήν δαπάνες ήταν ~60% υψηλότερες από εκείνες των υπόλοιπων επισκεπτών.

Το λαθρεμπόριο σκοτώνει

Κι επειδή πιάσαμε τους δασμούς, καλό θα είναι να αναλογιστούμε πώς οι έμμεσοι φόροι θα μπορούσαν να σχετίζονται με τους 57 νεκρούς στα Τέμπη . Από το 2023, ως ερμηνεία της πυρόσφαιρας που απανθράκωσε τους περισσότερους νεκρούς, συζητείται έντονα η παρουσία παράνομου εύφλεκτου φορτίου στην εμπορική αμαξοστοιχία. Σύμφωνα με τη λογική αυτή, πλέον, συνεξετάζεται το ενδεχόμενο μεταφοράς ποσότητας διαλυτών (ξυλολίου ή τολουόλης) οι οποίοι χρησιμοποιούνται ευρέως κατά τη νοθεία βενζίνης, σε μίγματα με καύσιμα που έχουν επιβαρυνθεί με την προβλεπόμενη φορολόγηση. Η τελική τιμή στο βενζινάδικο περιλαμβάνει φόρους και τέλη σε ύψος ~50%, οπότε τυχόν νόθευση με διαλύτη προσφέρει σοβαρά περιθώρια υπερκέρδους, εφόσον οι ποσότητες είναι σοβαρές.

Είναι από πολλά χρόνια γνωστό (έχουν συμβεί και ατυχήματα) ότι υπάρχει κύκλωμα στις σιδηροδρομικές εμπορευματικές μεταφορές, το οποίο μεταφέρει έναντι…λογικού αντιτίμου «μαύρα» φορτία. Το παρασιτικό αυτό κύκλωμα (ένα από τα πολλά του Δημοσίου) είναι τόσο ικανό, ώστε κατά καιρούς να δρομολογεί έξτρα βαγόνια που δεν εμφανίζονται στις φορτωτικές. Εντούτοις είναι μάλλον αβάσιμος ο συσχετισμός της τραγωδίας με τους μεγάλους της αγοράς καυσίμων • εάν οι εν λόγω επιχειρηματίες αποφάσιζαν να μπουν στη δουλειά αυτή, θα προμηθεύονταν πρώτες ύλες σε πραγματικά μεγάλες ποσότητες, κι όχι σε βαρέλια ή δεξαμενές του κυβικού, όπως εικάζεται ότι, ίσως, συνέβη πριν δύο χρόνια στα Τέμπη.

Το λαθρεμπόριο καυσίμων και οινοπνεύματος βλάπτει χοντρά την τσέπη μας, το περιβάλλον και τελικά την ίδια τη ζωή μας. Είναι παρήγορο ότι έστω την περασμένη εβδομάδα ανακοινώθηκε η εντός διμήνου τοποθέτηση λογισμικού εισροών-εκροών στις λάντζες, ώστε κατόπιν να ακολουθήσουν τα βυτιοφόρα.

*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 02.02.205