Θεσσαλονίκη: Πρόγραμμα δράσεων-Finissage στο MOMus
Αναλυτικά το πρόγραμμα
Κόκκινα τριαντάφυλλα, τα οποία αργότερα μπερδεύονται με γεωμετρικά μοτίβα… Αφηρημένα σχέδια και θέματα εμπνευσμένα από τον ηλεκτρισμό, το διάστημα και την πρώιμη ψηφιακή τεχνολογία (cyber)... Σχέδια που έγιναν κατόπιν παραγγελίας με αφορμή σημαντικά ιστορικά γεγονότα και άλλα που παραλλάχθηκαν προκειμένου να …ξεφύγουν από τη λογοκρισία.
Όλα τα παραπάνω, αποτυπώνονται σε υφάσματα της Σοβιετικής σχεδιάστριας κλωστοϋφαντουργίας Anna Andreeva (1917-2008) και συνθέτουν το περιεχόμενο της νέας έκθεσης που εγκαινιάζεται την ερχόμενη Κυριακή στο MOMus- Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη, με τίτλο «Συλλογικά νήματα: Η Anna Andreeva στο εργοστάσιο μεταξιού “Κόκκινη Ρόζα”».
Η Άννα Αντρέεβα εργάστηκε από τη δεκαετία του 1940 και για σαράντα ολόκληρα χρόνια στο Red Rose Silk Factory στη Μόσχα, ένα εργοστάσιο μεταξιού, που στα ρωσικά διαβάζεται και ως «Κόκκινο Τριαντάφυλλο», όμως στην πραγματικότητα φέρει το όνομα της Γερμανίδας κομμουνίστριας επαναστάτριας Ρόζας Λούξεμπουργκ. Η «Κόκκινη Ρόζα» λοιπόν, υπήρξε ένας χώρος συλλογικής γυναικείας σχεδίασης που διαμόρφωσε τη μόδα και την υλική κουλτούρα στα χρόνια του υπαρκτού σοσιαλισμού.
«Η Άννα Αντρέεβα δεν είναι καλλιτέχνης με την παραδοσιακή έννοια, μια εικαστική δημιουργός, κάνει εφαρμοσμένη τέχνη, όλη της τη ζωή ασχολήθηκε με το σχεδιασμό υφάσματος», διευκρινίζει η επιμελήτρια της έκθεσης Christina Kiaer, καθηγήτρια ιστορίας της τέχνης στο Northwestern University του Σικάγο. Ωστόσο, περίπου δέκα χρόνια μετά τον θάνατό της, η Αντρέεβα αποκτά φήμη και αναγνώριση. «Το 2018 το MoMA -Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, αγόρασε δώδεκα έργα της. Αυτή η αγορά έδωσε μία ώθηση στην καλλιτέχνιδα να την αναζητήσουν κι αυτή τη στιγμή, υπάρχουν μουσεία που δείχνουν τα έργα της σε θεματικές εκθέσεις και τη βάζουν στην ίδια σειρά με πολύ σπουδαίες καλλιτέχνιδες του μοντερνισμού και της πρωτοπορίας», εξηγεί η Καλλιτεχνική Διευθύντρια του MOMus-Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης Μαρία Τσαντσάνογλου.
Έτσι λοιπόν το MOMus έπιασε αυτό το …μομέντουμ για την καλλιτέχνιδα και παρουσιάζει την πρώτη διεθνώς αναδρομική έκθεση της Αντρέεβα. «Αυτό που κάνουμε είναι μια πάρα πολύ ουσιαστική και πρωτογενής έρευνα στο αρχειακό υλικό, για να μπορέσουμε να ανασυγκροτήσουμε την ιστορία της και τη δουλειά της, γιατί δεν υπάρχει κάτι έτοιμο. Τα έργα της δεν ήταν ποτέ σε μουσεία ή γκαλερί, αλλά στη μαζική παραγωγή κι έτσι η έκθεση θέτει τις βάσεις για τη μελέτη και την ιστορία της», τονίζει η Christina Kiaer.
Η ίδια, μαζί με τη Μαρία Τσαντσάνογλου, ξενάγησαν το πρωί τους δημοσιογράφους στην έκθεση, δύο ημέρες πριν ανοίξει για το κοινό και μία ημέρα πριν την αυριανή ημερίδα, όπου διεθνείς μελετητές, επιμελητές και κριτικοί, θα συνομιλήσουν με αφορμή τη ζωή και το έργο της Anna Andreeva, με ιδιαίτερη έμφαση στις διαδικασίες της εργοστασιακής παραγωγής υφασμάτων από κολεκτίβες.
«Διαβατήριο» για σχέδια, υφάσματα διαθέσιμα για πρόβα και «διάλογος» με τη Ρωσική Πρωτοπορία
Σε δύο ορόφους του MOMus - Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης - Συλλογή Κωστάκη, ο επισκέπτης θα «μπει» στο «σύμπαν» της Αντρέεβα και θα δει σχέδιά της -τα οποία κράτησε η ίδια και τα περισσότερα ανήκουν στο αρχείο της οικογένειάς της, και θα ακολουθήσει μία πορεία που εξελίσσεται και χρονολογικά, αλλά είναι χωρισμένη και σε θεματικές ενότητες.
Κομμάτια υφάσματος με απλά, «αθώα» σχέδια με λουλούδια της δεκαετίας του ‘40, εμφανίζονται κολλημένα σε ένα χαρτί, που λεγόταν «διαβατήριο» και αποτελούσε το …διαβατήριό τους για να βγουν στην παραγωγή, αφού σήμαινε ότι πήραν την απαραίτητη έγκριση.
Μετά το θάνατο του Στάλιν και το …«λιώσιμο των πάγων», την εποχή του Χρουστσόφ, οι καλλιτέχνες αποφάσισαν να ξεφύγουν από τα φλοράλ σχέδια και να αρχίσουν να πειραματίζονται. Την εποχή εκείνη η Αντρέεβα δημιούργησε μεταξύ άλλων αφαιρετικά σχέδια εμπνευσμένα από τη Μόσχα.
Μία άλλη θεματική της έκθεσης είναι αφιερωμένη στα καράβια, καθώς η Αντρέεβα μετέφερε στα σχέδιά της την αγάπη του ιστιοπλόου συζύγου της για τη θάλασσα. Στα λαϊκά θέματα κυριαρχούν σχέδιά της με μοτίβα με άγρια ζώα.
Στις κρατικές αναθέσεις προς την Αντρέεβα για δώρα κυρίως σε διπλωματικές αποστολές, ξεχωρίζει το ιστορικό μαντίλι που αναφέρεται στην πρώτη επανδρωμένη πτήση στο διάστημα του κοσμοναύτη Γιούρι Γκαγκάριν το 1961, αλλά και τα θέματα για τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Μόσχας το καλοκαίρι του 1980.
Σχέδια με θέματα εμπνευσμένα από τη φύση αλλά και από το σύμπαν, με πλανήτες, φεγγάρια και εκλείψεις, καθώς και από την ηλεκτρική ενέργεια, στα οποία κυριαρχούν πυλώνες ηλεκτρισμού, τραβούν το ενδιαφέρον των επισκεπτών, καθώς πολλά από αυτά βρίσκονται σε «διάλογο» με τη Ρωσική Πρωτοπορία από τη συλλογή Κωστάκη του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης του MOMus.
Ανάμεσα στα έργα της Αντρέεβα παρουσιάζονται αποσπάσματα από εφημερίδες αλλά και βίντεο της εποχής, ενώ μία αίσθηση διάδρασης δίνεται με τις μεγάλης κλίμακας σύγχρονες αναπαραγωγές των υφασμάτων της σε κομμάτια από μετάξι, που είναι τοποθετημένα μπροστά από καθρέφτες και τα οποία ο επισκέπτης ενθαρρύνεται όχι μόνο να αγγίξει, αλλά και να …προβάρει, βλέποντας πόσο θα του πήγαινε ένα σχέδιο της Αντρέεβα.
Η έκθεση «Συλλογικά νήματα: Η Anna Andreeva στο εργοστάσιο μεταξιού “Κόκκινη Ρόζα”» θα παρουσιάζεται στο MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη (Μονή Λαζαριστών) από τις 8 Δεκεμβρίου έως τις 27 Απριλίου του 2025.
