Θεσσαλονίκη: Ένα βήμα μπροστά, για συνεχίσουν το σχολείο τα παιδιά ρομά

Η φτώχεια είναι ίσως ο βασικότερος παράγοντας που εξηγεί τη μαθητική διαρροή, δηλαδή την συστηματική απουσία ή το σταμάτημα του σχολείου πριν την ολοκλήρωση της βασικής εκπαίδευσης. Το φαινόμενο είναι πιο έντονο σε παιδιά οικογενειών ρομά που συχνά αντιμετωπίζουν στεγαστικό πρόβλημα, ζουν σε πολύ δύσκολες συνθήκες και στερούνται βασικών αγαθών, οι οικογένειες αλλάζουν συχνά τόπο κατοικίας και τα παιδιά εργάζονται εξ ανάγκης. Όμως η παραμονή των παιδιών στο σχολικό περιβάλλον έχει προφανή οφέλη τόσο για τα ίδια και για τις κοινότητες των ρομά, όσο και συνολικά για την κοινωνία.

Προκειμένου να υποστηριχθούν τα παιδιά και να εμπεδωθεί στους γονείς η σημασία της εκπαίδευσης υλοποιήθηκε το έργο «Τζαφ Ανγκλάλ»- που σημαίνει «Πάμε Μπροστά» στα ρομανί. Στο έργο που υλοποίησε το SolidarityNow, με εταίρο την ΑΜΚΕ REVMA συμμετείχαν περισσότερα από 180 άτομα (γονείς, εκπαιδευτικοί, παιδιά) που ζουν στους δήμους Αμπελοκήπων Μενεμένης (Δενδροπόταμος), Παύλου Μελά (Μετέωρα-Εφεδρούπολη) και Κατερίνης (Πέλεκας) όπου έχει παρατηρηθεί ότι το δικαίωμα στην εκπαίδευση περιορίζεται εξαιτίας μιας σειράς προκλήσεων που αντιμετωπίζουν σήμερα οι εκπαιδευτικοί καθώς και οι Ρομά γονείς και τα παιδιά. Κύριος στόχος του έργου ήταν η ενίσχυση του ρόλου των γονέων και των εκπαιδευτικών η υποστήριξη των παιδιών, ώστε να εξασφαλιστεί η παραμονή τους στο σχολείο και η ολοκλήρωση της βασικής (υποχρεωτικής) εκπαίδευσης.

Η δύσκολη καθημερινότητα

Σε κάθε κοινότητα οι προκλήσεις είναι διαφορετικές, όπως προέκυψε από τις συνολικά 36 συναντήσεις με γονείς που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του έργου. Στον Πέλεκα το βασικότερο πρόβλημα είναι ο αναλφαβητισμός των γονιών και οι πρώιμοι γάμοι των παιδιών που εξακολουθούν να είναι μια πραγματικόττηα. Στα Μετέωρα-Εφεδρούπολη οι γονείς ανέφεραν ως βασικότερο πρόβλημα που σχετίζεται με την πρόωρη διακοπή του σχολείου τις μετακινήσεις της οικογένειας για λόγους εργασίας και βιοπορισμο

«Οι προκλήσεις για κάθε κοινότητα είναι διαφορετικές. Δεν μπορεί να πάρει κάποιος ένα μοντέλο εργασίας και να το εφαρμόσει. Εκτός από κάποιες κοινές δυσκολίες σε κάποιους οικισμούς που έχουν να κάνουν με τις συνθήκες ζωής ο τρόπος προσέγγισης διαφέρει» αναφέρει στο makthes.gr ο Γιώργος Τσιτιρίδης Roma Officer του σωματείου SolidarityNow. «Έχουμε λοιπόν σε κάποιες περιπτώσεις την δύσκολη καθημερινότητα δηλαδή απουσία κατάλληλης κατοικίας, ρεύματος, νερού, σωστές συνθήκες υγιεινής. Γονείς που νιώθουν ότι δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του σχολείου υλικά (πχ αγορά τσάντας, τετράδια, βιβλία , ρούχα, φόρμες) αλλά και ότι δεν μπορούν να στηρίξουν και να βοηθήσουν το παιδί τους στα μαθήματα.

Καθώς η επιβίωση είναι η πρώτη προτεραιότητα, πολλές φορές η ανάγκη για εργασία σημαίνει ότι οι γονείς μπορεί να απουσιάζουν συχνά και να μην μπορούν να εποπτεύουν τα παιδιά τους. Επίσης, πέρα από τη δυσκολία κατανόησης από πλευράς των γονιών της σημασίας της εκπαίδευσης στη ζωή των παιδιών, διαπιστώσαμε ότι δεν υπάρχει πίστη και αυτοπεποίθηση ότι κάποιος μπορεί να τα καταφέρει και να ξεχωρίσει από την κοινότητα. Και φυσικά τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις που ματαιώνουν μαθητές και γονείς, το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα που μπορεί να μην είναι φιλικό ή να μην προσαρμόζεται σε καμία από τις ανάγκες τους και η έλλειψη συνεργασίας γονιών – σχολείου ήταν κάποια από τα προβλήματα που μας αναφέρθηκαν».

Στο πλαίσιο του έργου πραγματοποιήθηκαν επίσης και τέσσερις συναντήσεις με εκπαιδευτικούς καθώς και τέσσερα εγαστήρια με μαθητές από το 4ο Γυμνάσιο Πολίχνης, το 3ο Γυμνάσιο Δενδροποτάμου, το 3ο και το 18ο Δημοτικό Σχολείο Κατερίνης. Καρπός του έργου «Τζαφ Ανγκλάλ» ήταν ένα εγχειρίδιο για εκπαιδευτικούς.

Κάτι αλλάζει

Τι επίδραση είχε το πρόγραμμα στα παιδιά και τους γονείς; «Ένα πρόγραμμα 10 μηνών από μόνο του δεν μπορεί να έχει αποτέλεσμα, το θετικό όμως είναι πως λειτουργεί πολλαπλασιαστικά γιατί το SolidarityNow και η ΑΜΚΕ REVMA έχουμε αδιάκοπη επαφή με τις κοινότητες τα τελευταία τέσσερα χρόνια οπότε υπάρχει αυτή η συνέχεια» εξηγεί ο κ. Τσιτιρίδης. «Αλλαγές έχουμε δει πολύ μεγάλες στις σχέσεις καθηγητών με γονείς και παιδιά. Οι ανοιχτές δράσεις βοήθησαν στην εξωστρέφεια. Τα παιδιά ωφελήθηκαν από κάθε δράση εκπαιδευτικής ενίσχυσης, και οι γονείς φαίνεται να αρχίζουν όλο και περισσότερο να αντιλαμβάνονται το σχολείο και ως υποχρέωση αλλά και ως χρήσιμο σταθμό στην ζωή των παιδιών. Ακόμα και σήμερα όμως η αγωνία της επιβίωσης, η υπακοή στους κανόνες ζωής της κοινότητας, η προτεραιότητα στην εργασία και την οικογένεια κρατάνε τα παιδιά πίσω» λέει ο κ. Τσιτιρίδης.

Η δύναμη του παραδείγματος

Οι διαφορές μεταξύ των τριών κοινοτήτων, στις οποίες υλοποιήθηκε το πρόγραμμα, είναι μεγάλες. «Τα τελευταία χρόνια στον Δενδροπόταμο έχουμε μια αύξηση της παρακολούθησης του σχολείου. Έχουμε μαθητές σε σχολεία, φοιτητές σε σχολές και απόφοιτους ΑΕΙ που εργάζονται σε αυτό που έχουν ειδικευτεί. Άρα το σχολείο έχει μπει στην ζωή των ανθρώπων. Στην Κατερίνη προσπαθούμε να αποφοιτήσουν τα πρώτα 2-3 παιδιά από το Λύκειο, τα οποία ίσως με την πορεία τους αποτελέσουν ένα διαφορετικό παράδειγμα. Ωστόσο η πρόωρη διακοπή του σχολείου συναντάτε ακόμα σε όλες τις κοινότητες κυρίως σε όσους ζουν σε επισφαλή συνθήκες χωρίς σταθερή εργασία στέγη και βασικών αναγκών επιβίωσης» λέει ο κ. Τσιτιρίδης, τονίζοντας ότι η ανάγκη ενδυνάμωσης γονιών και παιδιών εξακολουθεί να είναι μεγάλη.

Τι σημαίνει επί της ουσίας ο όρος ενδυνάμωση; Για τον ίδιο το νόημα είναι «να προσπαθείς αντί να δίνει στον άλλο ψάρια για να σε έχει συνεχώς ανάγκη του μαθαίνεις να ψαρεύει για να αυτονομηθεί. Τέτοια βήματα έχουν γίνει και έπαιξε ρόλο η συνεργασία όλων των φορέων σε αυτό. Σήμερα είναι πιο ξεκάθαρος ο ρόλος του σχολείου στην ζωή των παιδιών και οι υποχρεώσεις στο πλαίσιο του. Η ενδυνάμωση μπορεί να προσφέρει επιπλέον μια λύση στην ενισχυτική διδασκαλία, σε προβλήματα μαθησιακά, στον τρόπο που διεκδικούμε την ισότιμη εκπαίδευση, τα δικαιώματα μας αλλά είμαστε συνεπείς στις υποχρεώσεις μας».

Το έργο υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος BUILD (“Building a robust and democratic civic space”) που έχει ως στόχο την προστασία, την προώθηση και την ευρεία αναγνώριση των θεμελιωδών δικαιωμάτων και αξιών της Ε.Ε., μέσω της στήριξης οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών (OKοιΠ) στην Ελλάδα και την Κύπρο και της ενίσχυσης των ικανοτήτων και της βιωσιμότητάς τους. Το BUILD συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή ‘Ενωση, μέσω του προγράμματος Citizens, Equality, Rights and Values (CERV), το Ίδρυμα Μποδοσάκη και το Κέντρο Στήριξης ΜΚΟ Κύπρου με συνολικό ποσό επιχορήγησης €2,9 εκ. Συντονιστής του BUILD είναι το Ίδρυμα Μποδοσάκη (Ελλάδα) σε σύμπραξη με το Κέντρο Στήριξης ΜΚΟ (Κύπρος).

Η τελική παρουσίαση των αποτελεσμάτων του θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 23 Ιανουαρίου 2025 στις 17:00 στα γραφεία του SolidarityNow, Πτολεμαίων 29^Α (2^ος όροφος) στη Θεσσαλονίκη.

Πρόγραμμα

Συντονισμός: Ειρήνη Ράπου, διαμεσολαβήτρια του Παραρτήματος Ρομά Δήμου Παύλου Μελά – Μέλος ΑΜΚΕ REVMA

Χαιρετισμός και παρουσίαση του προγράμματος “Building a robust and democratic civic space” (BUILD)*, Βεατρίκη Γιαννόγλου, Διαχειρίστρια Προγραμμάτων, Ίδρυμα Μποδοσάκη

Χαιρετισμός, Μαριλήν Πολένα, Γενική Διευθύντρια SolidarityNow

Χαιρετισμός, Χριστίνα Κοκκώνη, Ιδρυτικό μέλος ΑΜΚΕ REVMA

Περιγραφή και παρουσίαση αποτελεσμάτων από το SolidarityNow και την AMKE REVMA – Γιώργος Τσιτιρίδης Roma Officer SolidarityNow, Γεωργία Καλπαζίδου, ιδρυτικό μέλος ΑΜΚΕ REVMA

«Βήματα για να Πάμε Μπροστά»: Πάνελ εκπροσώπων (καθηγητών, γονέων, μαθητών) από τις περιοχές παρέμβασης που συμμετείχαν στο πρόγραμμα.

Συντονισμός: Γεωργία Καλπαζίδου - Ακριλένια Κάππου, μέλη ΑΜΚΕ REVMA

Ελένη Παπαδοπούλου, Διευθύντρια 3^ο Γυμνασίου με Λυκειακές τάξεις «Κωστής Παλαμάς», στον Δενδροπόταμο Θεσσαλονίκης

Αναστασία Κουκίδου, Παιδαγωγός Παραρτήματος Ρομά Δήμου Παύλου Μελά

Τριαντάφυλλος Δεληγιαννίδης, Διευθυντής 18ου Δημοτικού Κατερίνης

Γιάννης Καραγκούνης, Διαμεσολαβητής Παραρτήματος Ρομά Δήμου Κατερίνης

Βαλεντίνα Χαϊδάρογλου, Συμμετέχουσα στο «Τζαφ Ανγκλάλ»

Μαρία Δήμου, Συμμετέχουσα στο «Τζαφ Ανγκλάλ»

Ελένη Χαϊδάρογλου, Μαθήτρια συμμετέχουσα στο «Τζαφ Ανγκλάλ»

Προβολή της βραβευμένης ταινίας μικρού μήκους «Χρυσά Βαστά» του σκηνοθέτη Φοίβου Κοντογιάννη. Ευχαριστούμε πολύ τον Γρηγόρη Σαράντη και τον Φοίβο Κοντογιάννη για την δωρεάν παραχώρηση της ταινίας.

Η εκδήλωση θα ολοκληρωθεί με την προσφορά τσιγγάνικων εδεσμάτων.