Τέμπη: Το «μπάζωμα» στο στόχαστρο της δικαιοσύνης και της βουλής

- Newsroom

Τα όσα έγιναν αμέσως μετά το τραγικό σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη και οδήγησαν στην αλλοίωση του χώρου και την απώλεια κρίσιμων στοιχείων μπαίνουν στο στόχαστρο της Δικαιοσύνης αλλά και της Βουλής. 

Ευθύνη των ανακριτικών αρχών

Ο νόμος επιβάλλει ότι μετά από ένα δυστύχημα, κατά το οποίο πιθανώς συντελέστηκαν αξιόποινες πράξεις, ο χώρος αποκλείεται και τον έλεγχο του πεδίου έχουν οι ανακριτικές αρχές, προκειμένου να συλλεχθούν όλα τα απαραίτητα στοιχεία και πειστήρια. Στο πεδίο μπορούν να βρίσκονται μόνο οι διασώστες μέχρι να απεγκλωβιστούν οι τραυματίες και να αποδοθούν οι σοροί στους οικείους τους.
Στην περίπτωση των Τεμπών τα πρώτα 24ωρα στο πεδίο εθεάθησαν και άλλοι άνθρωποι, πλην των διασωστικών Αρχών. Προκειμένου να ανασυρθούν τα πτώματα των επιβατών τα βαγόνια σηκώθηκαν με γερανούς, όμως αντί να επιστραφούν στην ίδια ακριβώς θέση, απομακρύνθηκαν άρον άρον. Στη συνέχεια απομακρύνθηκαν και χώματα (και μαζί με αυτά ανθρώπινα μέλη, όπως αποδείχτηκε μετά από μήνες). Ακολούθησε η λεγόμενη "εξυγίανση" του εδάφους και ο χώρος διαμορφώθηκε έτσι, ώστε λίγες μόνο μέρες μετά τίποτα να μην θυμίζει το τραγικό δυστύχημα. Επιπλέον στο σημείο έπεσε χαλίκι και τσιμέντο για να χτιστεί ένα εκκλησάκι.

Ο ρόλος του Τριαντοπούλου

Την 1η Μαρτίου 2023, στις 2.30 τα ξημερώματα, συνεδρίασε το Συντονιστικό Όργανο Πολιτικής Προστασίας (ΣΟΠΠ). Αποφασίστηκε να απομακρυνθούν σταδιακά τα βαγόνια και οι μηχανές των δύο αμαξοστοιχιών. Δύο ώρες αργότερα, σε νέα συνεδρίαση του οργάνου, αποφασίστηκε να ζητηθούν από την Περιφέρεια βαρέα οχήματα για να συνδράμουν το έργο της απομάκρυνσης των βαγονιών. Σύμφωνα με τη διάταξη της εισαγγελέως εφετών Λάρισας, που εστάλη στη Βουλή, «οι δύο συνεδριάσεις (σ.σ. 1/3/2023) ήταν απολύτως νόμιμες και ουδόλως διαπιστώθηκε οποιαδήποτε συλλογική απόφαση μελών του για επέμβαση στον τόπο του δυστυχήματος προς τον σκοπό της αλλοίωσης». Ωστόσο η εισαγγελέας διαπιστώνει πως τις αμέσως επόμενες ημέρες «έγιναν ενέργειες ατύπως και χωρίς έγκριση από κάποια επίσημη αρχή». 
Ο υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ, αρμόδιος για τα θέματα κρατικής αρωγής και αποκατάστασης, Χρήστος Τριαντόπουλος μετέβη στην περιοχή στις 3 Μαρτίου, προκειμένου να συντονίσει τις ενέργειες για την κρατική βοήθεια και τη στήριξη των οικογενειών των θυμάτων.  «Ήδη, βρισκόμαστε στη φάση όπου τις επόμενες ώρες ολοκληρώνεται λεπτομερής, ενδελεχής έρευνα στο πεδίο» δήλωνε εκείνη την ημέρα.
Στη συνέχεια συμμετέχει σε μια άτυπη συνάντηση με τον περιφερειάρχη Θεσσαλίας, τον γ.γ. Μεταφορών, τους διευθυντές της Αστυνομίας και της Πυροσβεστικής Λάρισας. Όπως προκύπτει από τη δικογραφία ο μόνος που διαχωρίζει τη θέση του είναι ο διοικητής τροχαίας Λάρισας, ο οποίος δήλωσε αναρμόδιος καθώς η δικογραφία είχε επίσημα φύγει από τα χέρια της Τροχαίας και είχε ανατεθεί στις ανακριτικές αρχές και ότι μόνος αρμόδιος στην περίπτωση να αποφασίσει την αποκλιμάκωση-ελευθέρωση του σημείου ήταν η ανακριτική Αρχή.

Ποιος έδινε εντολές;

Ποιος έδωσε εντολή για να μπαζωθεί ο χώρος του δυστυχήματος; Αυτό είναι ένα ερώτημα που ακόμα δεν έχει απαντηθεί. Σύμφωνα με την δικογραφία τόσο η Αστυνομία όσο και η Πυροσβεστική δήλωσαν άγνοια για το ποιος έδωσε την εντολή. Τα τρία πρόσωπα που ενεπλάκησαν με τις χωματουργικές εργασίες είχαν δείξει την Πυροσβεστική ως υπεύθυνη για τη μεταφορά χωμάτων και την περιφέρεια ως υπεύθυνη για την εντολή της επίστρωσης του χώρου με πίσσα. «Το ακριβές περιεχόμενο της εντολής που τους δόθηκε ήταν “ότι επειδή έπρεπε να δημιουργηθεί μία πλατεία για να έρθουν μεγάλες νταλίκες που θα φόρτωναν τα βαγόνια, τους είπαν να τα απομακρύνουν”. Καθώς μετέφεραν με τα οχήματα τα υλικά, η είσοδος-έξοδος του χώρου ελεγχόταν από την αστυνομία και κανείς δεν τους σταμάτησε, ούτε ρωτήθηκαν σχετικά με τον προορισμό τους», περιγράφει η εισαγγελέας.
Μέχρι σήμερα έχουν ασκηθεί διώξεις για την αλλοίωση του χώρου με συναυτουργία σε επτά άτομα (στον γ.γ. Πολιτικής Προστασίας Β. Παπαγεωργίου, τον πρώην περιφερειάρχη Λάρισας Κ. Αγοραστό, στον τότε αστυνομικό διευθυντή Λάρισας Α. Χαρακόπουλο, τον τότε συντονιστή επιχειρήσεων των πυροσβεστικών δυνάμεων Στερεάς Ελλάδας και Θεσσαλίας Ευ. Φαλάρα και τρία στελέχη από το προανακριτικό της Πυροσβεστικής της Λάρισας). Επίσης, συγγενείς των θυμάτων, μαζί με 170 Έλληνες πολίτες, μήνυσαν τους τότε εισαγγελείς πρωτοδικών και εφετών καθώς και την ανακρίτρια του τρίτου ανακριτικού γραφείου Λάρισας για το γεγονός ότι επέτρεψαν να γίνει τέτοιας έκτασης παρέμβαση, χωρίς να χαρτογραφηθεί ο χώρος και να συλλέγουν πειστήρια. 
Η εισαγγελέας που διερεύνησε το τι συνέβη με την αλλοίωση του χώρου μεταξύ άλλων αναφέρει στη διάταξή της πως «είναι προφανές ότι καμία νόμιμη απόφαση δεν ελήφθη για την απομάκρυνση του αποδεικτικού υλικού, ούτε καταγράφηκε σε οποιοδήποτε έγγραφο αυτή η ενέργεια, και μάλιστα είναι άξιον απορίας πώς μεταφέρθηκαν με φορτηγά τόνοι αδρανών υλικών από το σημείο, μολονότι ο χώρος φυλασσόταν από αστυνομικές δυνάμεις σε 24ωρη βάση».

Η πρώτη μήνυση από συγγενείς θυμάτων για την αλλοίωση του χώρου κατατέθηκε ήδη από τον Μάιο του 2023. Το φθινόπωρο του 2023 σε υπόμνημα τους τον Άρειο Πάγο, οι συγγενείς κατονόμασαν τον τότε υπουργό παρά τω πρωθυπουργώ Χρήστο Τραντόπουλο ότι «εστάλη για να συντονίσει το έργο συγκάλυψης» (δημοσιεύτηκε στη «ΜτΚ» 19/11/2023).
Δύο χρόνια μετά το δυστύχημα, ο κ. Τριαντόπουλος θα πρέπει να δώσει πειστικές απαντήσεις ενώπιον της προανακριτικής επιτροπής, για χειρισμούς και κινήσεις που έγιναν στον τόπο του δυστυχήματος τις αμέσως επόμενες μέρες της τραγωδίας και το ρόλο που έπαιξε ο ίδιος. Σύμφωνα με τους συγγενείς των θυμάτων, ήταν αυτός που συντόνιζε τις προσπάθειες να «αποκατασταθεί» ο τόπος του δυστυχήματος. Πάντως, με επιστολή του με την οποία δηλώνει ότι σκοπεύει να παραιτηθεί από υφυπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας αμέσως μετά τη συγκρότηση της προανακριτικής επιτροπής, ο κ. Τριαντόπουλος δήλωσε ότι «η επιτόπια παρουσία του κυβερνητικού κλιμακίου ήταν πολιτική» και ότι οι επιχειρησιακές αποφάσεις στο πεδίο του δυστυχήματος, «ήταν έργο των επιχειρησιακών και υπηρεσιακών παραγόντων».
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

«Να κλητευθεί ο πρωθυπουργός»

«Πολλοί δεν μαζεύονται σε συγκεκριμένο χώρο συγκεκριμένη ώρα να κάνουν παράβαση καθήκοντος; Οι δικαστικοί δεν ήξεραν τους κώδικες; Είχαν άλλο θέμα πάνω από τα Τέμπη; Η λογική λέει ότι πήραν εντολές κι ότι υπάρχει ηθικός αυτουργός» υποστηρίζει μιλώντας στη «ΜτΚ» ο Χρήστος Κωνσταντινίδης που έχασε τη σύζυγό του στο δυστύχημα. Σε υπόμνημα που κατέθεσε προ ημερών προς τον εφέτη ανακριτή Σωτήρη Μπακαϊμη, υποστηρίζει ότι ο Χρήστος Τριαντόπουλος, «συντόνιζε και παρακολουθούσε τις ενέργειες και δράσεις» για την αποκατάσταση του πεδίου, «χωρίς να είναι στο πλαίσιο των καθηκόντων του» και «μετά από "ανάθεση" του επικεφαλής της κυβέρνησης, Κυριάκου Μητσοτάκη». Για αυτό το λόγο ζητά την κλήτευση του πρωθυπουργού ως μάρτυρα, τον οποίο κατηγορεί για «σφετερισμό και κατάχρηση εξουσίας» έναντι των δικαστικών αρχών. Ο ίδιος χρησιμοποιεί σκληρή γλώσσα και κατά του ανακριτή και τον καλεί να ζητήσει κατάλληλη συνδρομή ή να παραιτηθεί, διαφορετικά τον ενημερώνει ότι θα τον μηνύσει και θα ζητήσει την άμεση αντικατάσταση του.

Πορίσματα-φωτιά για τη μεγάλη έκρηξη

Το επόμενο διάστημα, πιθανόν και εντός της εβδομάδας αναμένεται να παραδοθεί στον ανακριτή το πόρισμα του καθηγητή του ΕΜΠ Δ. Καρώνη σχετικά με τη συμμετοχή των ελαίων σιλικόνης στην έκρηξη και τον σχηματισμό πυρόσφαιρας. Συγκλινούσες πληροφορίες αναφέρουν ότι, μετά τα σχετικά πειράματα που έγιναν τον περασμένο Δεκέμβριο, το πόρισμα Καρώνη δεν θα συσχετίζει τα έλαια σιλικόνης με την φωτιά, παρά μόνο δευτερογενώς.

Σε αντίστοιχο συμπέρασμα φαίνεται να καταλήγει και η έκθεση του Εθνικού Οργανισμού Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών (ΕΟΔΑΣΑΑΜ) μέρος του οποίου διέρρευσε τις προηγούμενες ημέρες στον Τύπο. Σύμφωνα με όσα είδαν το φως της δημοσιότητας οι ειδικοί καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι υπήρχε ποσότητα 3,5-4 τόνων, πιθανότατα αρωματικών υδρογονανθράκων, στο τρίτο βαγόνι της εμπορικής, το οποίο και ανεφλέγη μετά τη σύγκρουση. Κρίσιμα σημεία του πορίσματος είναι ακόμη σε επεξεργασία, ενώ το τελικό πόρισμα θα εγκριθεί από το συμβούλιο του ΕΟΔΑΣΑΑΜ στις 24 Φεβρουαρίου 2025 και η τελική Έκθεση θα παρουσιαστεί στις 27 Φεβρουαρίου στις 10 πμ στην αίθουσα τύπου της ΕΣΗΕΑ.

Υπενθυμίζεται ότι κατά το πρώτο στάδιο της έρευνας, στις πραγματογνωμοσύνες του δημοσίου (που πάντως έγιναν από μη ειδικούς) υποδείχθηκαν τα έλαια σιλικόνης των μηχανών των αμαξοστοιχιών ως αίτιο για την πυρκαγιά που ξέσπασε αμέσως μετά τη σύγκρουση.
Με βάση τα πορίσματα ΕΜΠ και ΕΟΔΑΣΑΑΜ θα υπάρξουν εξελίξεις σε πολλά επίπεδα, με πρώτο την αναβάθμιση του κατηγορητηρίου κατά της Hellenic Train, που αναμένεται να γίνει στα μέσα Φεβρουαρίου.

Λείπουν στοιχεία για τη φόρτωση
Αν όντως η αμαξοστοιχία μετέφερε αυτή την ποσότητα αρωματικών υδρογονανθράκων, όπως καταλήγουν οι ειδικοί που μελέτησαν τη μορφή και την εξέλιξη της φωτιάς, το παράνομο φορτίο θα πρέπει να φορτώθηκε σε κάποιο σημείο στη διαδρομή της εμπορευματικής αμαξοστοιχίας. Ωστόσο τα βίντεο από τις κάμερες ασφαλείας του ΟΣΕ που λειτουργούν στον εμπορευματικό σταθμό της Θεσσαλονίκης και τους ενδιάμεσους σταθμούς κατατράφηκαν, καθώς οι σκληροί δίσκοι δόθηκαν με καθυστέρηση 20 μηνών για ανάλυση και στο μεταξύ είχαν επανεγγραφεί πολλαπλές φορές.
Πάντως ερωτήματα προκαλούν οι χρόνοι που αναφέρονται στην άφιξη και αναχώρηση της εμπορευματικής αμαξοστοιχίας 63503. Ο άνθρωπος που έκανε τον τελευταίο τεχνικό έλεγχο υποστήριξε ότι διήρκησε από 19:40 μέχρι 20:30,ενώ η αναγραφόμενη στα βιβλία του ΟΣΕ ώρα άφιξης της αμαξοστοιχίας είναι 21:05 και αναχώρησης 21:40. Συγγενείς των θυμάτων αναζητούν στοιχεία για το πότε και πού μπορεί να έγινε η παράνομη φόρτωση και αν αυτό συνέβη εντός του εμπορευματικού σταθμού, μετά την ολοκλήρωση του ελέγχου, ή σε κάποιο τυφλό σημείο, στο τμήμα του που μεσολαβεί έως τον σταθμό της Σίνδου. Αυτό θα απαιτούσε ακινητοποίηση της αμαξοστοιχίας για μερικά λεπτά, κάτι που όμως δεν μπορεί να στοιχειοθετηθεί, καθώς τα γεωχωρικά δεδομένα (GPS) έχουν σβηστεί.

Νέα μήνυση για την ασφάλεια του σιδηροδρόμου
Μέχρι τώρα το κατηγορητήριο που σχετίζεται με τη σύμβαση 717 και τις ελλείψεις στα συστήματα ασφαλείας του σιδηροδρόμου βασίζεται στο άρθρο 291 του ποινικού κώδικα για διατάραξη ασφαλείας συγκοινωνιών με ενδεχόμενο δόλο για το τροχαίο και ανθρωποκτονία από αμέλεια. Με αυτό το κατηγορητήριο διώκοντα 31 άτομα, στελέχη του ΟΣΕ και της ΕΡΓΟΣΕ. Τις προηγούμενες ημέρες ασκήθηκαν νέες διώξεις κατά του προϊσταμένου της Γενικής Διεύθυνσης Μεταφορών του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών και της προϊσταμένης της Διεύθυνσης Σιδηροδρομικών Μεταφορών του ίδιου υπουργείου, για πράξεις τελεσθείσας δια παραλείψεως: διατάραξη της ασφάλειας σιδηροδρόμου, ανθρωποκτονία και βαριά σωματική βλάβη από αμέλεια κατά συρροή. Στο μεταξύ στα τέλη του 2024 κατατέθηκε νέα μήνυση από συγγενείς κατά του πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη και της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Μεταφορών και Υποδομών (Χ. Σταϊκούρας, Β. Οικονόμου, Ν. Ταχιάος, Ι. Ξιφαράς), του διευθύνοντα σύμβουλο του ΟΣΕ Π. Τερεζάκη, της προέδρου της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων Ι. Τσιαπαρίκου, καθώς και κατά της Hellenic Train καθώς υποστηρίζουν ότι ο σιδηρόδρομος συνεχίζει να μην είναι ασφαλής εκθέτοντας κατά συρροή το επιβατικό κοινό σε κίνδυνο.

Συγκάλυψη "βλέπουν" και οι κεντροδεξιοί

Τρεις στους τέσσερις πολίτες (74%) θεωρούν ότι υπάρχει προσπάθεια συγκάλυψης στην υπόθεση της τραγωδίας των Τεμπών, σύμφωνα με έρευνα της Metron Analysis η οποία παρουσιάστηκε σε εκδήλωση με θέμα "Κράτος Δικαίου, Δημοκρατία και Δικαιοσύνη", την οποία διοργάνωσε το Ινστιτούτο Αλέξη Τσίπρα στο Ωδείο Αθηνών. Η άποψη αυτή είναι ενισχυμένη μεταξύ όσων αυτοπροσδιορίζονται ως αριστεροί και κεντροαριστεροί (97% και 84%) και δεξιοί (75%).  Επτά στους δέκα κεντρώους, που αποτελούν δεξαμενή ψηφοφόρων για την κυβερνώσα παράταξη βλέπουν προσπάθεια συγκάλυψης. Το ενδιαφέρον είναι ότι όσοι αυτοπροσδιορίζονται ως κεντροδεξιοί είναι μοιρασμένοι μεταξύ της άποψης ότι η δικαιοσύνη λειτουργεί και θα αποδώσει ευθύνες όπου υπάρχουν (48%) και αυτής που λέει ότι υπάρχει κυβερνητική προσπάθεια για συγκάλυψη ευθυνών (44%).

Δημοσιεύτηκε στη «ΜτΚ» 9.2.2025