ΚΕΔΕ: Δημοσιεύτηκαν οι αποφάσεις του ΣτΕ επί των αιτήσεων ακύρωσης του τέλους ταφής απορριμμάτων
Οι αιτήσεις είχαν ασκηθεί από την Ένωση και 164 δήμους
Ήταν ίσως από τα λίγα μέτρα που επιβλήθηκαν, όχι όμως αιφνιδιαστικά στην αυτοδιοίκηση, προκαλώντας σφοδρές αντιδράσεις στους κόλπους της αυτοδιοίκησης, αλλά και πολιτική θύελλα, καθώς το «χαράτσι» στα σκουπίδια εκτίναξε τα κόστη για τους δήμους, απορρύθμισε τους προϋπολογισμούς τους και οδήγησε πολλούς στα πρόθυρα οικονομικής κατάρρευσης.
Αυτή η θύελλα… κοπάζει πλέον μετά την απόφαση της κυβέρνησης, συγκεκριμένα των υπουργείων Εσωτερικών, Οικονομικών και Περιβάλλοντος, που προβλέπει ότι το Τέλος Ταφής γίνεται ανταποδοτικό προς τους ΟΤΑ, επιστρέφοντας το 85% των πόρων που συλλέγονται στην Τοπική Αυτοδιοίκηση (ΤΑ) για έργα διαχείρισης της ανακύκλωσης, ενώ το υπόλοιπο 15% θα διατεθεί για έργα αποκατάστασης των χώρων ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων.
Μάλιστα, προκειμένου να διασφαλιστεί η είσπραξη του Τέλους, απομπλέκονται ο ΕΔΣΝΑ (φορέας διαχείρισης απορριμμάτων στην Αττική) και οι κατά τόπους ΦοΔΣΑ από τη διαδικασία είσπραξης και απόδοσης του Τέλους, ενώ με νομοθετική ρύθμιση που επίκεται, το Τέλος θα αποδίδεται πλέον στον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης, απευθείας μέσω των δημοτικών τελών.
Η νομοθετική ρύθμιση με την οποία θα διευκολυνθούν οι δήμοι στην αποπληρωμή του Τέλους Ταφής κρίθηκε αναγκαία, προκειμένου οι δήμοι να συνέλθουν από το «σοκ» που προκάλεσε η απαίτηση για καταβολή του Τέλους για περίοδο 18 αντί 12 μηνών, δηλαδή το β’ εξάμηνο του 2023 και όλο το 2024.
Και επειδή το κράτος έχει σε αυτή την περίπτωση… όνομα, αυτό δεν είναι άλλο από εκείνο του υπουργού Εσωτερικών Θεόδωρου Λιβάνιου, που δείχνει να κατανοεί εν πολλοίς τις θέσεις της ΚΕΔΕ και να επιδιώκει συμμαχία με τους τους δημάρχους, δεδομένου ότι μέσα στη χρονιά προχωρά σε κομβικές αλλαγές στην αυτοδιοίκηση.
Συνολικά όμως η κυβέρνηση δεν θέλησε, όπως φαίνεται, να μεγαλώσει το μέτωπο που άνοιξε με τους αιρετούς στην πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση και με τη νομοθετική ρύθμιση επιδιώκει να ελαφρύνει τους δήμους από το «χαράτσι», καταβάλλοντας μέσω του υπουργείου Εσωτερικών τις οφειλές -όπως είχε γίνει και το 2022- για τις υποχρεώσεις του β’ εξαμήνου του 2023 και του α’ εξάμηνο του 2024, το οποίο στην συνέχεια θα αφαιρέσει από την τακτική επιχορήγηση των ΟΤΑ.
Η μάχη κερδήθηκε όχι όμως ο πόλεμος
Η μάχη κατά του Τέλους Ταφής, που κράτησε μία διετία, με συνεχείς έντονες αντιδράσεις και κορυφώθηκε με την προσφυγή 164 δήμων και της ΚΕΔΕ που κατέθεσαν αίτημα ακύρωσης τριών αποφάσεων του υπουργείου Εσωτερικών για τη θέσπιση του Τέλους, ήταν νικηφόρα για την αυτοδιοίκηση και οι αιρετοί θα την έχουν ως παράδειγμα στο μέλλον, για το πως μπορούν να αποτρέψουν άλλα άδικα μέτρα που ενδέχεται να επιβληθούν σε βάρος των δήμων.
Αυτοδιοικητικοί παράγοντες εκτιμούν ότι «κερδήθηκε η μάχη, καθώς οι αιρετοί με την ΚΕΔΕ και τις ΠΕΔ ανάγκασαν την κυβέρνηση να παραδεχθεί ότι εντέλει οι δήμοι δεν έχουν την ευθύνη που δεν έχει προχωρήσει η ανακύκλωση, αφού την αρμοδιότητα και την ευθύνη για την κατασκευή μονάδων διαχείρισης αποβλήτων και ανακύκλωσης την έχει αποκλειστικά το κράτος, μέσω του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ)». Σημειώνουν όμως, ότι μένει να καταργηθεί το Τέλος ως μέτρο και αυτός ο… πόλεμος δεν θα είναι εύκολος.
Για την ιστορία πάντως, είναι η πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια που δήμαρχοι και συλλογικά όργανα της αυτοδιοίκησης με πρώτη την ΚΕΔΕ, κινήθηκαν ενωτικά, δίνοντας σκληρή μάχη ενάντια στην επιβολή του Τέλους Ταφής Απορριμμάτων, μέτρο που τέθηκε σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2023 και τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς παρακρατήθηκε από τους τακτικούς πόρους των ΟΤΑ το Τέλος για όλο το 2022 και το πρώτο εξάμηνο του 2023 συνολικού ύψους περίπου 240 εκατ. ευρώ.
«Επί…Τέλους τέλος»
Η ΚΕΔΕ τα τελευταία δύο χρόνια ήταν απολύτως συνεπής στις θέσεις της για το Τέλος Ταφής, ζητώντας την κατάργησή του, προκειμένου, σύμφωνα με την ίδια, να αρθεί ένα άδικο και αντισυνταγματικό μέτρο σε βάρος των δήμων και των δημοτών μας.
Το μέτρο χαρακτήρισε εξ αρχής άδικο εξαρχής ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ Λάζαρος Κυρίζογλου, γιατί στην πραγματικότητα, όπως έχει πει, το κεντρικό κράτος προκειμένου να καλύψει τις ευθύνες και την αποτυχία του να λύσει το διαχρονικό και διακυβερνητικό πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων, τις μεταθέτει στους δήμους, επιβαρύνοντας τους προϋπολογισμούς τους μόνο για το 2024 με το ποσό των 240 εκατ. ευρώ.
Μετά και την τελευταία εξέλιξη η ΚΕΔΕ έκανε λόγο για μία μακρά διαπραγμάτευση της με την κυβέρνηση που έφερε θετικά αποτελέσματα. «Επί…τέλους έχουμε μία θετική εξέλιξη για το τέλος ταφής. Το 2025 οι δήμοι της χώρας θα επιχορηγηθούν extra (δηλαδή επιπλέον των 12,9 δόσεων ΚΑΠ που θα λάβουν το 2025) με το ποσό των 105.000.000 ευρώ σύμφωνα με τη δημόσια εξαγγελία του υπουργού Εσωτερικών Θ. Λιβάνιου, ώστε να αντιμετωπίσουν την μεγάλη οικονομική επιβάρυνση που υφίστανται από το Τέλος Ταφής» ανέφερε σε ανακοίνωσή της.
Ωστόσο παρά τη θετική εξέλιξη, η ΚΕΔΕ, με αποφάσεις που έλαβε σε επανειλημμένες συνεδριάσεις της στο ΔΣ και στο συνέδριο της Ρόδου, τονίζει ότι είναι κάθετα αντίθετη με την επιβολή του άδικου Τέλους Ταφής, εναντίον της οποίας προσέφυγε, μαζί με 164 δήμους, στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), με σκοπό την ακύρωσή του, και αναμένει την έκδοση της απόφασής του.
Όσον αφορά στα ποσά που έχουν εισπραχθεί από τον Εθνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης, η ΚΕΔΕ επισημαίνει πως είναι θετικό ότι αυτά θα επιστραφούν στους δήμους, σύμφωνα με τον Νόμο, κατά 85% για έργα διαχείρισης της ανακύκλωσης και 15% θα διατεθεί για έργα αποκατάστασης των χώρων ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων.
Να επιστραφούν χρήματα ανάλογα με την παρακράτηση
Θετικός ως προς την τελευταία εξέλιξη εμφανίστηκε ο δήμαρχος Θέρμης Θεόδωρος Παπαδόπουλος, ο οποίος μιλώντας στη «ΜτΚ» ξεκαθάρισε ότι το βασικό όλων είναι να υπάρξει δικαιοσύνη για όλους τους δήμους. «Θα επιστραφούν στους δήμους τα ποσά που έχουν εισπραχθεί από τον Εθνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης, αλλά είναι σκόπιμο να τους αποδοθούν ανάλογα με αυτά που τους παρακρατήθηκαν» τόνισε χαρακτηριστικά.
Ήταν λάθος από την αρχή, συνέχισε ο κ. Παπαδόπουλος, ο τρόπος που η κυβέρνηση επέβαλε το Τέλος Ταφής, χωρίς να εξετάσει αν έχουν γίνει τα αναγκαία έργα διαχείρισης απορριμμάτων. «Από την αρχή οι δήμαρχοι δεν θέλαμε να επιβληθεί το Τέλος στους δήμους και τώρα η κοινή απόφαση των υπουργείων δικαιώνει την αυτοδιοίκηση και είναι επιβεβλημένη η ανάγκη να μας επιστρέψουν τα χρήματα που μας κράτησαν» υπογράμμισε ο δήμαρχος Θέρμης.
Λιβάνιος: Το Τέλος εισπράττεται για την ανακύκλωση
Πάντως μπορεί η συμβολή του υπουργού Εσωτερικών κ. Λιβάνιου να ήταν καθοριστική για να δοθεί λύση στον «γόρδιο δεσμό» της επιβολής του Τέλους Ταφής απορριμμάτων, όμως ο ίδιος επιμένει ότι το Τέλος Ταφής των απορριμμάτων εισπράττεται για την ενίσχυση της ανακύκλωσης. Μιλώντας στην ΕΡΤ δήλωσε ότι «η Ελλάδα είναι ουραγός στην ανακύκλωση και αυτό είναι κάτι το οποίο δεν μπορεί να γίνει δεκτό σε μία χώρα της ΕΕ να έχει δηλαδή μόνο 17% ανακύκλωση επί του συνόλου των απορριμμάτων, όταν άλλες χώρες όπως το Βέλγιο, το οποίο αγγίζει το 100%».
Ο κ. Λιβάνιος υποστήριξε ακόμη ότι υπάρχουν διαχρονικές ευθύνες για την ανακύκλωση και των εκάστοτε κυβερνήσεων και της τοπικής αυτοδιοίκησης που δεν προχώρησαν, όπως είπε, τα μεγάλα εργοστάσια διαχείρισης απορριμμάτων.
Ανέφερε ακόμη ότι δόθηκε ένα τέλος, με βάση το βάρος των σκουπιδιών και που καταλήγουν και επειδή «είδαμε ότι ιδίως στο μεγάλο σύνδεσμο της Αττικής δεν λειτούργησε και υπήρχε αδυναμία να εισπράξει τα χρήματα, η κυβέρνηση αποφάσισε αυτό το Τέλος να εισπράττεται από τους παρόχους ενέργειας κατευθείαν, επειδή είναι ανταποδοτική υπηρεσία,. Μέσω των δημοτικών τελών». Παράλληλα, είπε, ότι «όποιος δήμος κάνει σωστή διαχείριση και γενικά έχει μια λελογισμένη πολιτική για τα δημοτικά τέλη δεν θα χρειαστεί να αυξήσει τα δημοτικά τέλη».
Ο υπουργός δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στους δήμους που διαμαρτύρονται για το αυξημένο κόστος από τα νέα τέλη, λέγοντας ότι «επειδή η κυβέρνηση αναγνωρίζει και το αυξημένο λειτουργικό κόστος των δήμων θα αυξήσει την επιχορήγηση τους κατά 105 εκατ. ευρώ».
Τι αναφέρουν τα αρμόδια υπουργεία για το Τέλος
Την άποψη ότι το Τέλος Ταφής γίνεται ανταποδοτικό προς την αυτοδιοίκηση για την επιτάχυνση των έργων ανακύκλωσης, διατυπώνουν, μεταξύ άλλων σε ανακοίνωσή τους, τα υπουργεία Εσωτερικών, Οικονομικών και Περιβάλλοντος.
«Η κυβέρνηση», επισημαίνουν, «εργάζεται επί συγκεκριμένου σχεδίου για την οριστική επίλυση του σοβαρού ζητήματος της διαχείρισης των απορριμμάτων με τις πλέον σύγχρονες μεθόδους. Αυτό γίνεται σε ολόκληρη τη χώρα σε στενή συνεργασία και με ειλικρινή διάλογο με τις τοπικές κοινωνίες, τους δήμους και τις Περιφέρειες.
Κεντρικός στόχος του Τέλους Ταφής είναι η κινητροδότηση της προσπάθειας για την αύξηση του ποσοστού των απορριμμάτων που ανακυκλώνονται, ώστε να υπάρξει βιώσιμη λύση για τη διαχείριση των απορριμμάτων, μειώνοντας το περιβαλλοντικό αποτύπωμα και την επιβάρυνση των αντίστοιχων περιοχών της χώρας όπου σήμερα τα απορρίμματα θάβονται. Επιπλέον, αυτό αποτελεί υποχρέωση της χώρας έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην οποία σήμερα η χώρα καταβάλλει υπέρογκα πρόστιμα, αλλά και σημαντικό ορόσημο του Ταμείου Ανάκαμψης. Το Τέλος Ταφής υπάρχει σήμερα, για τον ίδιο λόγο, σε 23 χώρες της ΕΕ και είναι κατεξοχήν αναγκαίο στην Ελλάδα, καθώς η συνολική ανακύκλωση το έτος 2022, συμπεριλαμβανομένης της κομποστοποίησης, ανέρχεται μόλις σε ποσοστό 17,3% επί των παραγόμενων αστικών αποβλήτων, ενώ σύμφωνα με την Οδηγία 2008/98/ΕΚ για τα απόβλητα, ο στόχος προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση των αστικών αποβλήτων που θα έπρεπε να έχει επιτευχθεί έως το τέλος του 2020, είναι κατ’ ελάχιστο 50%».
Γι’ αυτόν τον σκοπό, τονίζεται στην ίδια ανακοίνωση, το Τέλος Ταφής, πλέον, γίνεται ανταποδοτικό προς τους ΟΤΑ, επιστρέφοντας το 85% των πόρων που συλλέγονται στην Τοπική Αυτοδιοίκηση για έργα διαχείρισης της ανακύκλωσης, ενώ το υπόλοιπο 15% θα διατεθεί για έργα αποκατάστασης των χώρων ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων.
Επίσης, με νομοθετική ρύθμιση που επίκειται, το Τέλος θα αποδίδεται πλέον στον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης, απευθείας μέσω των δημοτικών τελών.
Προκειμένου να διασφαλιστεί η οικονομική βιωσιμότητα και ο οικονομικός προγραμματισμός των δήμων, η κυβέρνηση προχωρά στα ακόλουθα βήματα:
- Για το 2025, το Τέλος που θα εισπραχθεί θα αφορά το β’ εξάμηνο του 2023 και το α’ εξάμηνο του 2024 που εκκρεμούν. Για το 2026 αντίστοιχα το Τέλος που θα εισπραχθεί θα αφορά το β’ εξάμηνο του 2024 και το α’ εξάμηνο του 2025. Αναλόγως θα εισπράττονται τα τέλη και των επόμενων ετών.
- Επιπλέον, προκειμένου, να αντιμετωπιστούν οι αυξημένες λειτουργικές δαπάνες των ΟΤΑ για το 2025 και εφεξής, οι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι αυξάνονται κατά επιπλέον 70 εκατ. ευρώ.
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, οι πόροι του Τέλους Ταφής θα διατεθούν, μετά από διαβούλευση με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, ως ακολούθως:
- Κατά περίπου 85% σε εξοπλισμό και υποδομές για την ενίσχυση της επαναχρησιμοποίησης, της χωριστής συλλογής και της ανακύκλωσης, η οποία θα μειώσει το Τέλος Ταφής που πληρώνουν οι δήμοι, διευκολύνοντάς τους να επιτύχουν τους στόχους τους. Οι υποδομές και ο εξοπλισμός ρητά θα συμπεριλαμβάνονται στα ολιστικά σχέδια ανακύκλωσης που συντάσσονται από κάθε ΦοΔΣΑ, με στόχο την αύξηση της ανακύκλωσης στη χώρα, στο πλαίσιο υλοποίησης της συμφωνίας που έκανε η Ελληνική Κυβέρνηση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη χρηματοδότηση των Μονάδων Ανάκτησης και Ανακύκλωσης από το ΕΣΠΑ 2021-2027. Η πλήρης χρηματοδότηση των ολιστικών σχεδίων από το τέλος ταφής και το ΕΣΠΑ, εξασφαλίζει την υλοποίησή τους, άρα και την αύξηση της ανακύκλωσης. Δυνητικοί δικαιούχοι και χρήστες του εξοπλισμού θα είναι οι Δήμοι και οι ΦοΔΣΑ. Μέρος των πόρων αυτών θα καλύψει, με παροχή υπηρεσίας, τις ανάγκες χωριστής συλλογής των ρευμάτων ανακύκλωσης σε μικρούς νησιωτικούς και ορεινούς δήμους κάτω των 10.000 κατοίκων, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 5151/24.
- Κατά περίπου 15% σε κλείσιμο και αποκαταστάσεις ΧΥΤΑ, ΧΑΔΑ και λοιπών χώρων από ανεξέλεγκτη διάθεση αποβλήτων, ώστε οι πόροι αυτοί να συμβάλουν σημαντικά στην αναβάθμιση του περιβάλλοντος, αλλά και να βάλουν τέρμα σε πολλούς χώρους ταφής αποβλήτων στη χώρα.
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 26.01.2025
