Πάπας Φραγκίσκος: Οι ξεχωριστές στιγμές ενός ξεχωριστού Ποντίφικα - Η επόμενη μέρα στο Βατικανό

Η εκλογή του Πάπα Φραγκίσκου από μόνη της ήταν ξεχωριστή και ιστορική, με σημαντικές ιδιαιτερότητες και πρωτοτυπίες. Ήταν ο πρώτος Πάπας που συνυπήρχε με τον προκάτοχό του και τον κήδεψε, ο πρώτος Πάπας από την Λατινική Αμερική και ο πρώτος Πάπας με το όνομα Φραγκίσκος, εμπνευσμένος από τον Άγιο Φραγκίσκο της Ασίζης.

Την ιστορική και πρωτοφανή κατάσταση της συνύπαρξης των δύο ποντιφίκων από το 2013 έως και το 2022, δημιούργησε η αίσθηση του Πάπας Βενέδικτου ΙΣΤ’ ότι σταμάτησε πλέον να επικοινωνεί με τον Θεό και ένιωσε την ανάγκη να παραιτηθεί. Ωστόσο, ταυτόχρονα είχε αρχίσει να αντιμετωπίζει αμφιβολίες και κριτική για σκάνδαλα σεξουαλικής κακοποίησης από ιερείς και την απόκρυψή τους, οικονομικές διαφθορές στο Βατικανό αλλά και έλλειψη επικοινωνίας με τον σύγχρονο κόσμο λόγω των απόψεών του.

Τελικά, στις 11 Φεβρουαρίου 2013, ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ’ ανακοίνωσε ότι θα παραιτηθεί, επικαλούμενος λόγους υγείας και αδυναμίας να ανταπεξέλθει στα καθήκοντά του. Ήταν η πρώτη παραίτηση Πάπα μετά από σχεδόν 600 χρόνια, καθώς η τελευταία ήταν το 1415 από τον Γρηγόριο ΙΒ’. Ωστόσο, ο Βενέδικτος όσο προετοίμαζε την παραίτησή του, τόσο φαίνεται να προετοίμαζε και τη διαδοχή του, συνομιλώντας στενά και για ημέρες με τον Αρχιεπίσκοπο Χόρχε Μπεργκόλιο, ο οποίος ήθελε να παραιτηθεί και αυτός από τα καθήκοντά του αλλά τελικά έγινε ο διάδοχός του.

Η μοίρα έφερε πολύ διαφορετικά τα πράγματα για τον Αργεντίνο καρδινάλιο και ενώ ετοιμαζόταν να αποτραβηχτεί, εξελέγη Πάπας στις 13 Μαρτίου 2013. Όσο ζούσαν και οι δύο Πάπες, ο Βενέδικτος είχε τον τίτλο του επίτιμου Πάπα και ήταν μακριά από τα φωτά, σχεδόν απομονωμένος και χωρίς να ενοχλεί τον Φραγκίσκο που είχε όλη την παπική εξουσία. Παρά τις ιδεολογικές διαφορές τους, υπήρχε αμοιβαίος σεβασμός και πάντα κρατούσαν ανοιχτό δίαυλο διαλόγου.

Η εκλογή και η κοινή πορεία στο αξίωμα του Πάπα με τον Βενέδικτο, χαράζει μία διαφορετική και ξεχωριστή ιστορία στα βιβλία του Βατικανού για τον Πάπα Φραγκίσκο. Ωστόσο και ο ίδιος με το έργο του, τη συμπεριφορά του, τα μηνύματά του και τις παρεμβάσεις του αποτελούν ένα ξεχωριστό παράδειγμα. Τον χαρακτήριζαν ως Πάπα των φτωχών και όχι αδίκως, καθώς από τότε που ήταν Αρχιεπίσκοπος έδειχνε με τις πράξεις του έμπρακτα τη στήριξή του στους αδύναμους και τους άτυχους του κόσμου αυτού.

Δεν ήταν λίγες οι φορές που έγινε viral είτε λόγω συγκινητικών στιγμών είτε λόγω απρόσμενων συμπεριφορών σε πιστών. Η «ΜτΚ» ξεχωρίζει κάποιες από τις στιγμές που ο Πάπας Φραγκίσκος έγινε πρώτο θέμα σε όλο τον κόσμο.

Επιλογή του ονόματος «Φραγκίσκος»

Ήταν ο πρώτος Πάπας στην ιστορία που επέλεξε το όνομα Φραγκίσκος, προς τιμήν του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης, γνωστού για τη φτώχεια, την ταπεινότητα και την αγάπη για τους φτωχούς και τη φύση. Το όνομά του έδωσε αμέσως έναν συμβολισμό αλλαγής και νέας κατεύθυνσης του Βατικανού. Την κατεύθυνση αυτή κράτησε έως το τέλος της ζωή του.

Ο Πάπας Φραγκίσκος τάχθηκε υπέρ της προστασίας των φτωχών και των ανήμπορων αλλά και των μεταναστών και των προσφύγων, σε μία περίοδο κατά την οποία η κοινωνία αντιμετώπιζε τους πρόσφυγες ολοένα και πιο εχθρικά.

Ταυτόχρονα, με την επιλογή του ονόματός του, προϊδέασε και για τον τρόπο που θα διοικούσε. Επέλεξε την απλότητα και αρνήθηκε να μείνει στα πολυτελή διαμερίσματα του Βατικανού αφού προτίμησε ένα απλό διαμέρισμα στον ξενώνα του Αγίου Μάρθα. Πάντα κυκλοφορούσε με φθηνά αυτοκίνητα, ήταν χαρακτηριστικό το Fiat 500, ενώ ακόμα ο σταυρός που φορούσε ήταν απλός.

Φρόντισε και η κηδεία του να γίνει με λιτό και απλό τρόπο, χωρίς υπερβολές και υπερβολικά έξοδα. Όπως έγραψε στη διαθήκη του, η τελευταία επιθυμία του ήταν να ταφεί στη Βασιλική Σάντα Μαρία Ματζιόρε της Ρώμης και όχι στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου, εντός του Βατικανού. Ήταν επιθυμία του, επίσης, να ταφεί στο έδαφος, χωρίς κάποιον ιδιαίτερο διάκοσμο αλλά μόνο με το όνομά του, γραμμένο στα λατινικά, Franciscus. Ενώ, είχε κανονίσει από πριν τα έξοδα της κηδείας του να καλυφθούν από ανώνυμο δωρητή.

Έπλενε τα πόδια μεταναστών, γυναικών και κρατουμένων

Ο Πάπας Φραγκίσκος έσπασε ένα έθιμο ετών για την τελετή του Νιπτήρος τη Μεγάλη Πέμπτη, που ήθελε τον ποντίφικα να πλένει πόδια ανδρών και κληρικών. Με δική του πρωτοβουλία, προχώρησε σε μία πράξη που δεν είχε προηγούμενο, καθώς έπλυνε τα πόδια μη Χριστιανών.

Μεταξύ αυτών, μουσουλμάνων προσφύγων, κρατούμενων αντρών και γυναικών. Η επιλογή του αυτή ήταν μία ισχυρή συμβολική πράξη αγάπης και ισότητας.

«Ποιος είμαι εγώ να κρίνω;»

Το 2013, μόλις λίγους μήνες μετά την εκλογή του, σε ερώτηση που του τέθηκε για ομοφυλόφιλους ιερείς απάντησε λέγοντας: «Ποιος είμαι εγώ για να κρίνω;». Συγκεκριμένα, ο Πάπας Φραγκίσκος, είχε πει πως «αν κάποιος είναι ομοφυλόφιλος και αναζητά τον Θεό, και έχει καλή θέληση -ποιος είμαι εγώ να τον κρίνω;».

Η δήλωση του αυτή έγινε πρωτοσέλιδο σε ολόκληρο τον κόσμο και για πολλούς σηματοδότησε μία πρώτη αλλαγή στην στάση της Εκκλησίας απέναντι στην LGBTQ+ κοινότητα. Πρόσφατα, ενέκρινε μία πολιτική-ορόσημο που επιτρέπει στους ιερείς να ευλογούν και να παντρεύουν ζευγάρια του ίδιου φύλου. Ήταν μία κίνηση που εξόργισε πολλούς ιερείς, που δεν δίστασαν να δηλώσουν κατά του και κατά της συγκεκριμένης απόφασης.

Τον Οκτώβριο του 2020, είχε επανέλθει με κείμενο υποστήριξη της LGBTQ+ κοινότητας και δήλωνε πως: «Οι ομοφυλόφιλοι έχουν δικαίωμα να ζουν μέσα σε μία οικογένεια. Είναι παιδιά του Θεού και δικαιούνται μία οικογένεια. Κανείς δεν θα έπρεπε να τίθεται εκτός κοινωνικού συνόλου ή να νιώθει δυστυχισμένος για τον λόγο αυτό. Πρέπει να φτιάξουμε έναν ειδικό νόμο, ώστε να είναι καλυμμένοι από νομικής απόψεως. Έδωσα μάχη γι’ αυτό».

Η οικολογική εγκύκλιος «Laudato Si»

Το 2015 με πρωτοφανές κείμενο, όπου ο Πάπας Φραγκίσκος έθιξε το πρόβλημα της κλιματικής κρίσης. Με ανοικτή επιστολή ζήτησε την προστασία του περιβάλλοντος, τη δικαιοσύνη για τους φτωχούς που πλήττονται περισσότερο από την οικολογική κρίση και την ηθική αφύπνιση των κυβερνήσεων και των πολιτών.

Η στάση του απέναντι στην κλιματική κρίση, τον καθιέρωσε ως παγκόσμιο ηγέτη για την οικολογία. Μάλιστα, το 2017 κάλεσε τους ηγέτες των κρατών να μιλήσουν ευθέως για το πρόβλημα αλλά και για τους φτωχότερους του κόσμου που πλήττονται περισσότερο από τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης.

Η επίσκεψη στη Λέσβο

Ο Πάπας Φραγκίσκος επισκέφτηκε την Λέσβο το 2016 μαζί με τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο και τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, για να δει από κοντά τους πρόσφυγες στα hot spot και να μιλήσει για την προσφυγική κρίση.

Με υπομονή και ενδιαφέρον άκουσε τους πρόσφυγες και τις ιστορίες τους, ενώ φανερά συγκινημένος μάζεψε όλες τις ζωγραφιές που του έδωσαν τα μικρά παιδιά. Μάλιστα, φεύγοντας πήρε μαζί του πρόσφυγες στο Βατικανό ως ένδειξη αλληλεγγύης.

Το «επεισόδιο» με την πιστή

Τον γύρο του κόσμου είχε κάνει στις 31 Δεκεμβρίου 2019, ένα βίντεο που έδειχνε τον Πάπα Φραγκίσκο να χτυπάει στο χέρι μία πιστή που ομολογουμένως ήταν λίγο παραπάνω διαχυτική σε σημείο ασέβειας. Συγκεκριμένα, η γυναίκα που περίμενε τον Πάπα Φραγκίσκο μέσα στο πλήθος κοντά στην φάτνη της πλατείας του Αγίου Πέτρου, τον τράβηξε δυνατά από το χέρι για να τον χαιρετήσει. Ο ίδιος δεν είχε κρύψει τον πόνο που ένιωσε αλλά ούτε την ενόχλησή του, προχωρώντας και αυτός σε μία άσεμνη χειρονομία.

Μία ημέρα μετά, ζήτησε δημοσίως συγνώμη για το γεγονός, λέγοντας «κάποιες φορές χάνουμε την υπομονή μας. Ζητώ συγγνώμη για το κακό παράδειγμα που έδωσα».

Επαναπροσέγγιση με άλλες θρησκείες και η απόπειρα δολοφονίας

Είχε κάνει αρκετές τολμηρές αλλά ιστορικές κινήσεις, όπως να επισκεφτεί το Ιράκ. Το 2021 είχε επισκεφτεί και τη Μοσούλη και ήταν το πρώτο ταξίδι ποντίφικα στη χώρα. Συνομίλησε με Σιίτες ηγέτες, καλώντας σε ειρήνη και απέδειξε ότι η πίστη ενώνει εκεί όπου η πολιτική αποτυγχάνει.

Ωστόσο, όπως αποκάλυψε ο ίδιος, σε αυτό το ταξίδι υπήρξε στόχος μίας αποτυχημένης απόπειρας δολοφονίας, από γυναίκα ζωσμένη με εκρηκτικά. «Σχεδόν όλοι με προειδοποίησαν να μην κάνω αυτό το ταξίδι» είχε αναφέρει, καθώς έθεσε τη ζωή του σε μεγάλο κίνδυνο. Συγκεκριμένα, όταν έφτασε στη Βαγδάτη, οι βρετανικές υπηρεσίες πληροφοριών ενημέρωσαν τις ιρακινές αρχές, οι οποίες με τη σειρά τους προειδοποίησαν την αστυνομία του Βατικανού για μία γυναίκα που φορούσε εκρηκτικά και κατευθυνόταν προς τη Μοσούλη με σκοπό να ανατιναχτεί κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του. Παρά την απειλή, ο Πάπας συνέχισε την περιοδεία του στη βόρεια περιοχή του Ιράκ, επισκεπτόμενος τα ερείπια μίας κατεστραμμένης εκκλησίας και πραγματοποιώντας προσευχές για τον Χριστιανικό πληθυσμό της περιοχής. Όταν ρώτησε την ομάδα ασφαλείας του Βατικανού για την τύχη της βομβίστριας αυτοκτονίας, ο διοικητής του απάντησε με λακωνικό τρόπο: «δεν είναι πια εδώ».

Ο Πάπας Φραγκίσκος επίσης επισκέφτηκε το 2019 τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, συνάντησε τον Μεγάλο Ιμάμη του Αλ-Αζχάρ και τον Πατριάρχη Μόσχας, ενώ κρατούσε άριστες σχέσεις με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο. Δεν ήταν τυχαίο που το 2014 ο επισκέφτηκαν μαζί τον Ναό της Αναστάσεως στα Ιεροσόλυμα, προσευχήθηκαν στον Πανάγιο Τάφο και υπέγραψαν Κοινή Διακήρυξη για την πλήρη κοινωνία Ορθόδοξης και Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.

Το ίδιο έτος, ο Πάπας Φραγκίσκος ήταν ο πρώτος αρχηγός κράτους που έγινε δεκτός στην Άγκυρα από τον Τούρκο Πρόεδρο Ερντογάν. Ωστόσο, την επόμενη ημέρα κιόλας, πήγε στο Φανάρι, για να παρακολουθήσει το συλλείτουργο στον Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου, ανήμερα της εορτής του Αγίου Ανδρέα.

Η επόμενη μέρα στο Βατικανό

Μετά τον θάνατο του Πάπα, το Βατικανό εισέρχεται σε περίοδο sede vacante (ή έδρα είναι κενή), δηλαδή σε μεταβατική περίοδο κατά την οποία οι αρμοδιότητες της Εκκλησίας περνούν προσωρινά στο Κολέγιο των Καρδιναλίων, μέχρι την εκλογή νέου Πάπα.

Η πρώτη συνάντηση των Καρδιναλίων για την εκλογή νέου Πάπα, αναμένεται να γίνει 15-20 ημέρες μετά από την κηδεία του Φραγκίσκου. Η Καπέλα Σιξτίνα θα σφραγιστεί και το κονκλάβιο θα αρχίσει να ψηφίζει μέχρι να βγει λευκός καπνός. Κάθε μέρα μπορούν να γίνουν έως και τέσσερις ψηφοφορίες και η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει από μερικές ώρες έως και μήνες.

*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 27.04.2025