- Newsroom
Η παγιωμένη διαπίστωση ότι «οι Έλληνες είναι τα γκαρσόνια της Ευρώπης» παραμένει επίκαιρη, καθώς τα στατιστικά δεδομένα αποκαλύπτουν τη συνεχιζόμενη δυσλειτουργία στην ελληνική αγορά εργασίας.
Σύμφωνα με μελέτη του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών, από τις 53.800 νέες θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν το τελευταίο έτος, η πλειονότητα απευθυνόταν σε άτομα με απολυτήριο Λυκείου.
Δυσανάλογη κατανομή προσόντων και θέσεων εργασίας
Η Ελλάδα καταγράφει υψηλά ποσοστά υπερεκπαίδευσης, την ίδια στιγμή που οι νέοι εξαναγκάζονται να αποδεχθούν θέσεις εργασίας χαμηλής εξειδίκευσης, προκειμένου να αποφύγουν την ανεργία. Η απορρόφηση αποφοίτων Λυκείου είναι σχετικά εύκολη – η χώρα κατατάσσεται 9η στην Ε.Ε. – γεγονός που υποδηλώνει πως οι περισσότερες νέες θέσεις είναι περιορισμένων απαιτήσεων και χαμηλής ποιοτικής στάθμης. Αντιθέτως, η απορρόφηση πτυχιούχων ΑΕΙ φέρνει την Ελλάδα στην τελευταία θέση (27η) μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών, με χώρες όπως η Βουλγαρία να επιδεικνύουν σαφώς καλύτερες επιδόσεις.
Υψηλά προσόντα, χαμηλού κύρους εργασία
Παρότι οι νέοι διαθέτουν περισσότερα και υψηλότερα προσόντα από κάθε άλλη γενιά, οι περισσότεροι καταλήγουν να εργάζονται στο λιανεμπόριο, στην εστίαση και στον τουρισμό. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ, η Ελλάδα βρίσκεται στη χειρότερη θέση στην Ε.Ε. όσον αφορά την αναντιστοιχία μεταξύ επιπέδου εκπαίδευσης και θέσης εργασίας.
Ο γενικός διευθυντής του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ, Χρήστος Γούλας, αναφέρει πως το 37% των αποφοίτων μεταλυκειακής και ανώτατης εκπαίδευσης εργάζεται σε θέσεις χαμηλών ή μεσαίων δεξιοτήτων, ποσοστό αισθητά υψηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο του 22,1%.
Το brain away που καταλήγει σε brain drain
Ο Γιώργος Χριστόπουλος, γενικός γραμματέας Τύπου και Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης της ΓΣΕΕ, επισημαίνει πως το ένα τρίτο των πτυχιούχων πανεπιστημίων αμείβεται με αποδοχές ανειδίκευτου εργάτη. Αυτή η πραγματικότητα οδηγεί πολλούς νέους στο εξωτερικό, σε μια διαδικασία «brain away» που τελικά εξελίσσεται σε μόνιμη διαρροή επιστημονικού δυναμικού (brain drain). Παράλληλα, το 74% των ελληνικών επιχειρήσεων δεν προσφέρει εκπαίδευση στο προσωπικό της ούτε επενδύει σε γνώσεις και δεξιότητες, παραμένοντας σε ένα μοντέλο παραγωγής φθηνών και χαμηλής υπεραξίας προϊόντων.
Νέες εργασιακές προτεραιότητες
Η σύγχρονη γενιά δεν επιζητά πλέον μόνο την εργασιακή ασφάλεια, όπως παλαιότερα. Αντιθέτως, προτιμά θέσεις με ικανοποιητικές αμοιβές και ευελιξία, επιδιώκοντας καλύτερη ισορροπία μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής.
Ο ευρωπαϊκός καθρέφτης: Η Ελλάδα ουραγός στην απορρόφηση πτυχιούχων
Τα επίσημα ευρωπαϊκά στοιχεία κατατάσσουν την Ελλάδα στην τελευταία θέση (27η) της Ε.Ε. ως προς την απασχόληση πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, με ποσοστό μόλις 66,2%. Στον αντίποδα, ο μέσος όρος της Ε.Ε. διαμορφώνεται στο 85,2%. Ακόμα και χώρες που θεωρούνται παραδοσιακά «ουραγοί» – όπως η Βουλγαρία – καταγράφουν απορρόφηση πτυχιούχων στο 93,7%, κατακτώντας την 3η θέση. Πρωτοπόρες είναι η Μάλτα (96,3%), η Λετονία (94,4%) και η Βουλγαρία, επιβεβαιώνοντας την κακή επίδοση της Ελλάδας.
Αξιοσημείωτο είναι πως ακόμα και στον τομέα των πτυχιούχων Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, η Ελλάδα υπολείπεται σημαντικά, καταλαμβάνοντας την 20ή θέση με ποσοστό 66,5%, πολύ κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο του 80,4%. Η μοναδική θετική επίδοση καταγράφεται στους απόφοιτους Γενικής Εκπαίδευσης, όπου η χώρα βρίσκεται στην 9η θέση (72,7%), έναντι 67,2% της Ε.Ε., γεγονός που ωστόσο υπογραμμίζει την κακή ποιότητα των θέσεων εργασίας που δημιουργούνται.
Η παραγωγικά ανώριμη ελληνική αγορά
«Η ελληνική αγορά εργασίας φαίνεται να χρειάζεται λιγότερο καταρτισμένους εργαζόμενους», σημειώνει ο κ. Γούλας, επισημαίνοντας ότι η ζήτηση επικεντρώνεται σε θέσεις περιορισμένων δεξιοτήτων. Η αδυναμία απορρόφησης εξειδικευμένων επαγγελματιών οδηγεί στην εξωτερική μετανάστευση. Οι θέσεις που προσφέρονται εντοπίζονται κυρίως στους τομείς των υπηρεσιών και χαρακτηρίζονται από χαμηλή προστιθέμενη αξία, ακόμη και όταν συνοδεύονται από υψηλή κερδοφορία.
Αυτή η εικόνα συνθέτει ένα παραγωγικό πρότυπο που χαρακτηρίζεται από ατολμία, ανωριμότητα και έλλειψη αναπτυξιακής προοπτικής. Το αποτέλεσμα είναι μια αγορά που παράγει κατά κύριο λόγο θέσεις ανειδίκευτων αποφοίτων Λυκείου.
Εξειδικευμένες επιχειρήσεις, περιορισμένη αξιοποίηση
Παρά την ύπαρξη επιχειρήσεων υψηλής τεχνολογίας στη χώρα, οι οποίες αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην ανεύρεση εξειδικευμένων στελεχών, η συνολική εικόνα παραμένει ζοφερή. Οι περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις αδυνατούν να αξιοποιήσουν το διαθέσιμο εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό, εξαιτίας χαμηλών επενδύσεων, περιορισμένης ενσωμάτωσης νέων τεχνολογιών και εμμονής σε ξεπερασμένα μοντέλα παραγωγής.
«Ο συνδυασμός χαμηλής επιχειρηματικής φιλοδοξίας, ανεπαρκών επενδύσεων και αναξιοποίητου ανθρώπινου δυναμικού», προειδοποιεί ο κ. Γούλας, «υπονομεύει τόσο την οικονομική ανάπτυξη όσο και την ποιότητα της απασχόλησης, τροφοδοτώντας έναν φαύλο κύκλο χαμηλής παραγωγικότητας».
Οι πρωτοβουλίες της ΔΥΠΑ για την ενίσχυση των δεξιοτήτων
Απέναντι σε αυτές τις χρόνιες παθογένειες, η Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης επιχειρεί να δώσει λύσεις μέσω προγραμμάτων ενίσχυσης των δεξιοτήτων ανέργων και εργαζομένων.
Ο διοικητής της ΔΥΠΑ, Σπύρος Πρωτοψάλτης, αναγνωρίζει πως οι στρεβλώσεις που καταγράφει το ΙΝΕ/ΓΣΕΕ είναι χρόνιες και δύσκολα αναστρέψιμες, παρά την πρόοδο των τελευταίων ετών. Όπως σημειώνει, η απόσταση που πρέπει να καλυφθεί για την προσαρμογή της αγοράς εργασίας στις σύγχρονες απαιτήσεις παραμένει μεγάλη.
Προκειμένου να μειωθεί αυτό το χάσμα, η ΔΥΠΑ υλοποιεί καινοτόμες δράσεις όπως οι Ημέρες Καριέρας, νέες ειδικότητες στις σχολές της, στρατηγικές συνεργασίες με τεχνολογικούς κολοσσούς, καθώς και στενότερους δεσμούς με τα πανεπιστήμια. Η προσπάθεια επικεντρώνεται στη δημιουργία ουσιαστικών δεσμών μεταξύ του ανθρώπινου δυναμικού και των επιχειρήσεων της χώρας.
* Φωτογραφία αρχείου από Eurokinissi
