- Newsroom
Τι είναι αυτό που κάνει διαχρονικό έναν τραγουδοποιό; Πώς γίνεται δίσκοι που γράφτηκαν πολλές δεκαετίες πριν να συγκινούν και να εκφράζουν ακόμα τη νέα γενιά; Φταίει η μουσική τους, οι στίχοι τους, είναι και τα δύο ή μήπως είναι κάτι παραπάνω; Αυτό το αίνιγμα προσπαθεί να λύσει η στιχουργός Φωτεινή Λαμπρίδη, στο βιβλίο της «Ο Λαβύρινθος του Σωκράτη Μάλαμα» το οποίο εξερευνά την ιστορία και το αποτύπωμα του ομώνυμου δίσκου του Σωκράτη Μάλαμα. Το βιβλίο ανήκει στη σειρά «33 ⅓’’ –κάθε βιβλίο και η γοητευτική ιστορία ενός συναρπαστικού άλμπουμ» που επιμελείται ο Μάκης Μηλάτος και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Οξύ.
Για την Φωτεινή Λαμπρίδη, ο δίσκος «Λαβύρινθος» που κυκλοφόρησε το 1996 και αργότερα μετονομάστηκε σε «Σωκράτης Μάλαμας» για λόγους που εξηγούνται στο βιβλίο, είναι το magnum opus του καλλιτέχνη. «Είναι ένας δίσκος που δεν πετάς ούτε μισό τραγούδι. Είναι ο πιο μεστός και πιο υπαρξιακός του δίσκος που για εμάς, τους νέους της εποχής τότε, λειτούργησε σαν σημείο αναφοράς. Είναι το πιο δυνατό του στίγμα και ο τελευταίος δίσκος, στον οποίο υπογράφει ο ίδιος σχεδόν το σύνολο των στίχων. Ο «Λαβύρινθος» τον καθιέρωσε, τον έβαλε στα ραδιόφωνα και του έδωσε ορατότητα - και όχι άδικα» περιγράφει η ίδια στη «ΜτΚ».
Η συγγραφέας ακολουθεί τους βασικούς σταθμούς που διαμόρφωσαν τον καλλιτέχνη από τα παιδικά του χρόνια στη Συκιά Χαλκιδικής και την μετανάστευση στη Γερμανία μέχρι και την επιστροφή στην πατρίδα, την άνοδο του στις πίστες και τη δισκογραφία - πάντα με κέντρο αναφοράς τη διαδρομή προς τον συγκεκριμένο δίσκο. Η γνωριμία με τον Παπάζογλου και την Κανά, οι κομβικές συνεργασίες το θρυλικό Πατάρι, το στούντιο «Αγροτικόν» και εμβληματικές σκηνές όπως το «Πλατώ» και το Καφωδείο Τήνελλα συνθέτουν την αφήγηση και το πλαίσιο κατανόησης του καλλιτέχνη.
Στις 176 σελίδες του, το βιβλίο αποκαλύπτει άγνωστες προσωπικές ιστορίες του Σωκράτη Μάλαμα και προκαλεί τους αναγνώστες σε ένα νυχτοπερπάτημα στις πίστες και τα στέκια της Θεσσαλονίκης των δεκαετιών του ‘80 και ‘90. Πολλοί συνεργάτες του, που όλοι τους περπάτησαν λιγότερο ή περισσότερο δίπλα του τον δρόμο προς τον «Λαβύρινθο» μοιράζονται ιστορίες και σκέψεις: η παραγωγός του δίσκου Ντόρα Ρίζου, η Μελίνα Κανά, ο Κώστας Θεοδώρου, ο Οδυσσέας Ιωάννου, ο Μπάμπης Παπαδόπουλος, ο Χρήστος Μέγας, ο Γιώργος Αθανασόπουλος, ο Φοίβος Δεληβοριάς ο Θωμάς Κοροβίνης, ο Γιώργος Ι. Αλλαμανής, ο Σπύρος Αραβανής και ο Ανδρέας Πετρόπουλος. Τον πρόλογο υπογράφει ο Αποστόλης Καπαρουδάκης και ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου ένα λιτό εισαγωγικό σημείωμα.
«Με ενδιέφερε να περιγράψω και το φορτίο που κουβαλούσε ο ίδιος. Ήθελα να δω γιατί και από πού προέκυψε αυτός ο δημιουργικός πλούτος. Τι ήταν αυτό που κουβαλούσε ως αίτημα αυτός ο καλλιτέχνης και έπρεπε οπωσδήποτε να το πει και το είπε μέσα από αυτόν τον δίσκο. Γιατί ο καθένας μας, γύρω από ένα πράγμα γυροφέρνει τελικά και κάθε καλλιτέχνης επαναλαμβάνεται, περιστρέφεται γύρω από τις εμμονές του» εξηγεί η κ. Λαμπρίδη και εκμυστηρεύεται πως ο Κήπος, το τρίτο κομμάτι του δίσκου, είναι ακόμα αυτό που την συγκινεί και την μετακινεί πιο βαθιά.
Άλλωστε για την ίδια, ο Σωκράτης Μάλαμας είναι ένας βαθιά υπαρξιακός καλλιτέχνης, μιλάει για τα προσωπικά και τα κοινωνικά μας αδιέξοδα υπαινικτικά, μέσα από συμβολισμούς και μεταφορές, με ένα λόγο ποιητικό. «Αυτή είναι η εμμονή του. Τα ερωτήματα του γυρνούν γύρω από τα θέματα της ύπαρξης, την ουσία των πραγμάτων και το όραμα για έναν καλύτερο κόσμο. Ο Σωκράτης έχει λαϊκή ρίζα, αλλά και το μικρόβιο να ψάχνει βαθιά τα πράγματα και γι’ αυτό γίνεται και πολύ ποιητικός. Μοιραία, αυτή η ποιητικότητα, από αυτήν την ποιητικότητα βγαίνουν και τραγούδια που χαρακτηρίζουμε έντεχνα. Στο τέλος της ημέρας αυτού του μετρά είναι η αλήθεια ενός τραγουδιού και το εκτόπισμα του. Το καλλιτεχνικό το αποτύπωμα είναι αυτό που το κάνει να κρατιέται στον χρόνο».
Η Φωτεινή Λαμπρίδη έχει συνεργαστεί πολλές φορές με τον Σωκράτη Μάλαμα και χαρακτηρίζει τη σχέση τους ως «συγγενική» καλλιτεχνικά και αισθητικά. «Είναι πολύ σημαντικό ένας καλλιτέχνης να είναι αντάξιος του έργου του. Δεν πρόδωσε ποτέ τις αξίες του, δεν ξοδεύεται και δεν κάνει εκπτώσεις στους συνεργάτες και στην τέχνη του. Έχει ένα αξιακό σύστημα πολύ συγκεκριμένο και το ακολουθεί. Το κάνει με την ψυχή του».
Όπως λέει, τον παρακολουθούσε από νωρίς σαν καλλιτέχνη και οι δυο τους γνωρίστηκαν λίγο μετά την κυκλοφορία του «Λαβυρίνθου». «Μ' άρεσε ο τρόπος με τον οποίο ήταν εξομολογητικός, ότι δεν είχε διδακτισμό, και εξέφρασε πάρα πολύ και εμένα και τη γενιά μου σε μια περίοδο που δεν υπήρχαν πάρα πολλοί καλλιτέχνες για να το κάνουν. Ο Σωκράτης έκανε τραγούδι τα προσωπικά μας αδιέξοδα, τις ανησυχίες, αλλά και τα αιτήματά μας. Δεν χωρούσαμε στο lifestyle της εποχής. Είχαμε ανάγκη μια πυξίδα στην τέχνη και ο Σωκράτης ήρθε και έλαμψε με το ταλέντο και με τον εσωτερικό του κόσμο, τον οποίο ξεδίπλωσε ολόκληρο σε αυτόν το δίσκο ενώ ταυτόχρονα σκιαγράφησε την εποχή του. Γίνεται διαχρονικός επειδή μιλάει υπαινικτικά και με σύμβολα. Ο Λαβύρινθος ο ίδιος είναι ένα σύμβολο. Ο μίτος της Αριάδνης του καθενός θα σβηστεί όταν ανοίξουμε τα φτερά μας» σημειώνει χαρακτηριστικά.
«Εντέλει η τέχνη μετακινεί, ανυψώνει, απελευθερώνει μας πηγαίνει κάπου αλλού, σε ένα άλλο ονειροτοπίο. Πιστεύω ότι τα τραγούδια του Σωκράτη δείχνουν τον δρόμο προς το όνειρο του καθενός. Ό,τι και να πει, όπου κι αν το πάει, επιστρέφει πάντα στην ομορφιά και σου την δείχνει με το δάχτυλο» καταλήγει.
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 02.03.2025
