Ο καβγάς για την Προανακριτική και η απονομή δικαιοσύνης

Το πρώτο δεκαπενθήμερο του Απριλίου θα αποφασιστεί, απ’ ό,τι φαίνεται, η παραπομπή του Χρήστου Τριαντόπουλου στο Δικαστικό Συμβούλιο για το αδίκημα της παράβασης καθήκοντος. Θα προηγηθεί, την προσεχή Παρασκευή, η εξέταση του ελεγχόμενου πρώην υφυπουργού από την Προανακριτική Επιτροπή προκειμένου να μην υπάρξει κίνδυνος ακυρότητας της διαδικασίας. Θα ακολουθήσει προθεσμία δέκα ημερών, προκειμένου τα κόμματα να συντάξουν τα πορίσματά τους και εν συνεχεία θα κληθεί η Βουλή να αποφασίσει την παραπομπή του πρώην υφυπουργού στο Δικαστικό Συμβούλιο.

Την άμεση παραπομπή στον φυσικό δικαστή ζήτησε ο ίδιος ο κ. Τριαντόπουλος, αίτημα με το οποίο συμφωνεί η κυβερνητική πλειοψηφία, ενώ διαφωνεί σύσσωμη η αντιπολίτευση. Υπέρ τάσσονται και μία σειρά συνταγματολόγοι αλλά και ο πρώην υπουργός Δικαιοσύνης της κυβέρνησης του Αλέξη Τσίπρα, Σταύρος Κοντονής. Ο κ. Κοντονής υπενθύμισε ότι η ίδια διαδικασία είχε ακολουθηθεί και από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ για την Προανακριτική που είχε συγκροτηθεί για τους δέκα πολιτικούς, ως δήθεν εμπλεκόμενους στην υπόθεση Novartis.

Το βασικό επιχείρημα της αντιπολίτευσης είναι ότι με την, κατ’ ουσίαν, προσπέραση της Προανακριτικής Επιτροπής η κυβέρνηση επιδιώκει να κουκουλώσει την υπόθεση. Επιπλέον, υποστηρίζει ότι υπάρχει κίνδυνος να αγνοηθούν κρίσιμα αποδεικτικά στοιχεία, να μην κληθούν όλοι οι αναγκαίοι μάρτυρες, να μην απαγγελθούν κατηγορίες και για άλλα πολιτικά πρόσωπα, εφόσον προκύψουν ενδείξεις ενοχής, να μην διευρυνθεί το κατηγορητήριο σε βάρος του κ. Τριαντόπουλου κ.ο.κ.

Υπενθυμίζεται ότι τη συγκεκριμένη λύση, για fast track Προανακριτική και αμέσως παραπομπή στο Δικαστικό Συμβούλιο, είχε προτείνει πριν από περίπου έναν μήνα ο ομότιμος καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου του ΕΚΠΑ, Νίκος Αλιβιζάτος. Ο ίδιος, σε προχθεσινό άρθρο του (στην «Καθημερινή»), σχολιάζοντας τις αντιρρήσεις της αντιπολίτευσης ανέφερε μεταξύ άλλων ότι «σύμφωνα με τη ρητή διατύπωση του ισχύοντος νόμου, ο αρεοπαγίτης/ανακριτής, τον οποίο θα ορίσει το Δικαστικό Συμβούλιο, «έχει το δικαίωμα και οφείλει να επεκτείνει τη δίωξη και κατά των συμμετεχόντων που δεν αναφέρονται στην απόφαση της Βουλής για τη δίωξη» (άρθρο 10 Ν. 3126/2003). Δεν ευσταθεί, επομένως, το επιχείρημα ότι, αν προκύψουν νέα στοιχεία για το συγκεκριμένο αδίκημα του μπαζώματος, το Δικαστικό Συμβούλιο δεν θα μπορεί τάχα να τα λάβει υπόψη, ούτε ότι δεν θα μπορεί να επεκτείνει την κατηγορία. Κοντολογίς, και το κατηγορητήριο κατά του κ. Τριαντόπουλου θα μπορεί να διευρύνει και θα μπορεί να παραπέμψει μαζί του και άλλους υπουργούς, αν προκύψουν σε βάρος τους επιβαρυντικά στοιχεία, πάντοτε βέβαια για το ως ίδιο αδίκημα».

Η τωρινή στάση της αντιπολίτευσης κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση σε σχέση με προηγούμενες θέσεις της. Τόσο το ΠΑΣΟΚ όσο και ο ΣΥΡΙΖΑ έχουν υποστηρίξει πολλές φορές ότι ο Νόμος περί ευθύνης υπουργών, ως απόρροια της συνταγματικής διάταξης (άρθρο 86) θα πρέπει να αλλάξουν, ώστε και τα πολιτικά πρόσωπα να κρίνονται απευθείας από τον φυσικό δικαστή τους. Προς την κατεύθυνση αυτή έχουν γίνει ήδη κάποια δειλά βήματα. Το τελευταίο ήταν το 2019, όταν περιορίστηκε στο ελάχιστο η αποσβεστική προθεσμία των υπουργικών αδικημάτων. Κατά την τελευταία συζήτηση σε επίπεδο πολιτικών αρχηγών στη Βουλή, ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, πρότεινε την αλλαγή του άρθρου 86 του συντάγματος, ώστε να καταργηθεί η αποκλειστική αρμοδιότητα της Βουλής για τη δίωξη των πολιτικών προσώπων.
Επιπλέον, αν κοιτάξει κανείς πίσω και δει τα αποτελέσματα των είκοσι πέντε Εξεταστικών Επιτροπών και των επτά Προανακριτικών που έχουν συγκροτηθεί όλα τα προηγούμενα χρόνια, θα διαπιστώσει ότι σε απειροελάχιστες περιπτώσεις διευκόλυναν την απονομή δικαιοσύνης. Στην πλειονότητά τους εξελίχθηκαν σε πολιτική αρένα προς άγρα πολιτικών εντυπώσεων.
Πέραν αυτών, οι αντιρρήσεις της αντιπολίτευσης, με τον τρόπο που τίθενται, λέγοντας δηλαδή ότι η fast track Προανακριτική γίνεται με σκοπό να κουκουλωθεί η υπόθεση, ισοδυναμούν με ευθεία αμφισβήτηση του κύρους και της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης. Σημειώνεται ότι το Δικαστικό Συμβούλιο είναι πενταμελές, αποτελείται από ανώτατους δικαστές, τρεις Αρεοπαγίτες και δύο μέλη του Συμβουλίου της Επικρατείας, οι οποίοι επιλέγονται με κλήρωση. Το ανακριτικό έργο ανατίθεται σε Αρεοπαγίτη ο οποίος θα κάνει έρευνα από το μηδέν, θα έχει τη δυνατότητα να καλέσει όποιους μάρτυρες θέλει και μόλις ολοκληρωθεί η ανάκριση, το πενταμελές Δικαστικό Συμβούλιο θα εκδώσει το πόρισμά του. Αυτό μπορεί να είναι είτε απαλλακτικό για τον κ. Τριαντόπουλο είτε να τον παραπέμπει, για να δικαστεί στο Ειδικό Δικαστήριο, για ένα ή και περισσότερα αδικήματα. Επίσης, ενδέχεται στην πορεία της ανάκρισης να προκύψουν σοβαρές ενδείξεις ενοχής και για άλλα πολιτικά πρόσωπα.

Η εξέλιξη αυτή είναι προφανές ότι εξυπηρετεί πολιτικά την κυβέρνηση. Όχι τόσο για το γεγονός ότι δεν θα μπορέσει να κληθεί ο πρωθυπουργός (ενδεχομένως και ο νέος Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ποιος ξέρει) στην Προανακριτική, για να καταθέσει· ούτε γιατί δεν θα μπορεί, μέσω των συνηθισμένων διαρροών, να συντηρείται το θέμα στην επικαιρότητα για τρεις, τέσσερις μήνες. Εκείνο που κερδίζει το κυβερνών κόμμα είναι ότι δεν θα βρεθεί στη δυσάρεστη θέση να παραπέμψει με τις ψήφους και των δικών του βουλευτών τον κ. Τριαντόπουλο στο Ειδικό Δικαστήριο, την ώρα που ήδη, ο κ. Μητσοτάκης έσπευσε, μιλώντας στη Βουλή, να πει ότι δεν υπάρχουν επιβαρυντικά στοιχεία για τον πρώην υφυπουργό. Από την άλλη, θα ήταν πολύ δύσκολο για την κυβερνητική πλειοψηφία να καταθέσει απαλλακτικό βούλευμα για τον κ. Τριαντόπουλο, καθώς κάτι τέτοιο θα της προσέθετε επιπλέον πολιτικό κόστος. Με τον τρόπο αυτόν η καυτή πατάτα περνά πλέον στα χέρια των μελών του Δικαστικού Συμβουλίου.

Παράλληλα, η εξέλιξη αυτή μπορεί να μην εξυπηρετεί τους σχεδιασμούς της αντιπολίτευσης, διευκολύνει όμως την ίδια την απονομή της δικαιοσύνης που ήταν εκ των βασικών αιτημάτων που εξέπεμψαν οι πλατείες. Πάντως, η στάση των κομμάτων της αντιπολίτευσης είναι βούτυρο στο ψωμί της κυβέρνησης, καθώς την εμφανίζει να εναρμονίζεται περισσότερο με το πάγιο αίτημα να μπει ένα τέλος στη διακριτική μεταχείριση των πολιτικών προσώπων από τη Δικαιοσύνη, έναντι των απλών πολιτών. Και σε αυτήν τη δύσκολη φάση για το κυβερνών κόμμα, του προσφέρει μία απρόσμενη ευκαιρία να πάρει μερικές ανάσες, καθώς τον τελευταίο καιρό βρίσκεται στα σχοινιά.

*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 23.03.2025