Νίκος Παπαθανάσης: Μάθαμε από την κρίση και τα μνημόνια
«Δεν έχουμε την πολυτέλεια να χάσουμε ούτε σεντ από ευρωπαϊκούς πόρους»
«Το μήνυμα το εξέπεμψε ο ίδιος ο πρωθυπουργός στο υπουργικό συμβούλιο αμέσως μετά τον ανασχηματισμό της κυβέρνησης: Πιο γρήγορα και πιο τολμηρά να κάνουμε καλύτερη τη ζωή των πολιτών», τονίζει ο Νίκος Παπαϊωάννου.
Ο νέος υφυπουργός Παιδείας, αρμόδιος για την τριτοβάθμια εκπαίδευση και τέως πρύτανης του ΑΠΘ, σε συνέντευξή του στη «ΜτΚ» προσδιορίζει τον αριθμό των αιώνιων φοιτητών στους 335.000, κάτι που, όπως λέει, αντιστοιχεί κοντά στο ήμισυ του συνολικού φοιτητικού πληθυσμού της χώρας. «Φτάσαμε να έχουμε εγγεγραμμένους στο τριακοστό και τεσσαρακοστό έτος φοίτησης, καθώς και τμήματα στα οποία ο αριθμός των λιμναζόντων ξεπερνά το 70% του συνόλου. Πρόκειται για άλλη μία παγκόσμια πρωτοτυπία που δεν είναι όμως ανέξοδη, καθώς έχει σοβαρή επίπτωση στις διεθνείς αξιολογήσεις των πανεπιστημίων μας. Το κόστος της ακινησίας είναι μεγάλο». Για το τι θα γίνει από δω και πέρα τονίζει ότι η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας ζήτησε από τα πανεπιστήμια στοιχεία για τους «αιώνιους» και στη βάση αυτών θα συζητηθεί το θέμα διεξοδικά στην προσεχή Σύνοδο των Πρυτάνεων. Υπενθυμίζει, πάντως, ότι ο σχετικός νόμος δεν προβλέπει μία καθολική εφαρμογή χωρίς εξαιρέσεις. «Στόχος μας είναι όλες οι προβλέψεις να αξιοποιηθούν στο έπακρο, ώστε να μην αδικηθεί ούτε ένας εγγεγραμμένος που πραγματικά καταβάλλει προσπάθεια να ολοκληρώσει τις σπουδές του, αλλά αντιμετωπίζει αντικειμενικές δυσκολίες», σημειώνει.
Για τη συζήτηση περί επέκτασης των αυξήσεων και σε άλλους κλάδους πέραν των Ενόπλων Δυνάμεων απαντά ότι ότι «η δημοσιονομική πολιτική ασκείται κεντρικά από το οικονομικό επιτελείο, υπό την καθοδήγηση του πρωθυπουργού» και ότι «το πλεόνασμα της ανάπτυξης αποδίδεται στους πολίτες, με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης».
Για το στοίχημα όσον αφορά την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση αναφέρει «την ολοκλήρωση της υλοποίησης των σημαντικών μεταρρυθμίσεων που έχουν ψηφιστεί και συνιστούν μία τεράστια επένδυση για την πατρίδα μας».
Όσον αφορά τις 12 αιτήσεις από πανεπιστημιακά ιδρύματα του εξωτερικού για τη δημιουργία παραρτημάτων στην Ελλάδα σχολιάζει ότι «το ενδιαφέρον επιβεβαίωσε ένα δυναμικό ξεκίνημα». Τέλος για το ενδεχόμενο δικής του βουλευτικής υποψηφιότητας επισημαίνει ότι «δεν τροφοδότησα ποτέ οποιοδήποτε σενάριο υποψηφιότητάς μου και ούτε και θα το κάνω. Είμαι απόλυτα προσηλωμένος στα καθήκοντα που έχω αναλάβει. Τη διαδρομή της ζωής μου σε κάθε της έκφανση την τιμώ και την περιφρουρώ, παραμένοντας προσγειωμένος. Όποιος καβαλάει το καλάμι, κινδυνεύει και να πέσει άσχημα».
Κύριε Παπαϊωάννου, πώς κύλησαν οι πρώτες ημέρες ως υφυπουργός Παιδείας; Δεν αλλάξατε ούτε όροφο από το παλιό σας στο νέο γραφείο…
Την τελευταία εξαετία στον χώρο της Παιδείας έχει συντελεστεί μία πραγματική επανάσταση, υλοποιήθηκαν ιστορικές μεταρρυθμίσεις σε κάθε βαθμίδα της εκπαίδευσης, οι οποίες, προτάσσοντας τις έννοιες της αξιολόγησης, της αυτονομίας, της αριστείας, της εξωστρέφειας, κατέρριψαν ιδεοληπτικά τοτέμ, που για δεκαετίες υπονόμευαν το μέλλον των παιδιών μας και της χώρας. Αποτελεί εξαιρετική τιμή για εμένα ότι ο πρωθυπουργός με εμπιστεύτηκε να συνεισφέρω μέσα από τις γνώσεις και την εμπειρία μου σε αυτήν την εθνική προσπάθεια -μέχρι πρότινος από τη θέση του Γενικού Γραμματέα Ανώτατης Εκπαίδευσης και τώρα ως αρμόδιος Υφυπουργός. Η δουλειά συνεχίζεται εντατικά και η ενίσχυση των αρμοδιοτήτων δεν αναλώνεται σε αλλαγές γραφείων, αλλά υπογραμμίζει την ευθύνη και τη δέσμευση απέναντι στους πολίτες και την εντολή τους στην κυβέρνηση για συνέπεια λόγων και έργων, για αποτελεσματικότητα.
Να ξεκινήσουμε από ένα πολιτικό ερώτημα. Είναι η ώρα για αυξήσεις σε όλους τους ένστολους, όπως ζητούν πολλοί «γαλάζιοι» βουλευτές;
Την απάντηση την έδωσε ο ίδιος ο πρωθυπουργός από το βήμα της Βουλής. Νομίζω είναι απόλυτα ξεκάθαρο ότι η δημοσιονομική πολιτική ασκείται κεντρικά από το οικονομικό επιτελείο, υπό την καθοδήγηση του πρωθυπουργού. Το πλεόνασμα της ανάπτυξης αποδεδειγμένα, όλα τα χρόνια της διακυβέρνησης της χώρας από την κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, αποδίδεται στους πολίτες, με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης.
Η ΝΔ καταγράφει φθορά στις πρόσφατες δημοσκοπήσεις. Γιατί; Και πώς μπορεί να αλλάξει το κλίμα;
Οι δημοσκοπήσεις είναι ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο για τα κόμματα, υπό την προϋπόθεση, βέβαια, ότι μπαίνουν στη διαδικασία να αναλύσουν τα ποιοτικά τους χαρακτηριστικά, να πιάσουν τον παλμό της κοινωνίας στην εκάστοτε συγκυρία που γίνεται κάθε έρευνα. Όταν μία κυβέρνηση κάνει πράξη το πρόγραμμα για το οποίο την εξέλεξε ο λαός, θα επιβεβαιωθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών στην πραγματική κάλπη. Η πλειονότητα των δημοσκοπήσεων δίνει σταθερό προβάδισμα άνω των 10 ποσοστιαίων μονάδων στην πρόθεση ψήφου για τη ΝΔ, έναντι του δεύτερου κόμματος, ενώ η ανάδειξη της ακρίβειας ως σημαντικότερου προβλήματος επιβεβαιώνει ότι η κεντρική πολιτική της κυβέρνησης που αφορά τη διαρκή στήριξη του διαθέσιμου εισοδήματος των πολιτών, αφουγκράζεται τις ανησυχίες της κοινωνίας. Το μήνυμα το εξέπεμψε ο ίδιος ο πρωθυπουργός στο υπουργικό συμβούλιο αμέσως μετά τον ανασχηματισμό της κυβέρνησης: Πιο γρήγορα και πιο τολμηρά να κάνουμε καλύτερη τη ζωή των πολιτών.
Πάμε στα της Παιδείας. Έχετε ως υφυπουργός, όπως και ως Γενικός Γραμματέας, την αρμοδιότητα της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Ποιο είναι το βασικό στοίχημα για τα επόμενα δύο χρόνια;
Είναι σίγουρα η ολοκλήρωση της υλοποίησης των σημαντικών μεταρρυθμίσεων που έχουν ψηφιστεί για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και συνιστούν μία τεράστια επένδυση για την πατρίδα μας, καθώς κάνουν πραγματικότητα το όραμα για ένα δημόσιο πανεπιστήμιο, που πρωταγωνιστεί διεθνώς, που προάγει την αριστεία και την εξωστρέφεια, που συμβαδίζει με τις ανάγκες της οικονομίας και της αγοράς εργασίας και λειτουργεί μέσα σε ένα καθεστώς ακαδημαϊκής και διοικητικής ελευθερίας. Η εφαρμογή των νόμων για τη μεγάλη αυτή αλλαγή και ταυτόχρονα του νόμου για την εγκατάσταση και λειτουργία των παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων είναι οι προτεραιότητες πάνω στις οποίες εργάστηκα το προηγούμενο διάστημα δίπλα στον Κυριάκο Πιερρακάκη και παραμένουν στο επίκεντρο όσων εργαζόμαστε με την νυν υπουργό Παιδείας, Σοφία Ζαχαράκη.
Η εκκίνηση με τα μη κρατικά πανεπιστήμια έχει ορισθεί για τον Σεπτέμβριο. Τι αλλάζει στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση;
Είναι ένα πολύ σημαντικό ορόσημο για τη χώρα μας. Η άρση του κρατικού μονοπωλίου στην ανώτατη εκπαίδευση, συνιστά μία θεμελιώδους σημασίας τομή για την Παιδεία στη χώρα μας, καθώς περνάμε πια και στην πράξη από έναν παράλογο αναχρονισμό στον αυτονόητο εκσυγχρονισμό. Η λειτουργία των παραρτημάτων αλλοδαπών πανεπιστημίων είναι η ψηφίδα που έλειπε από τον χάρτη της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, για να καταστεί η Ελλάδα διεθνής εκπαιδευτικός κόμβος. Γιατί παράλληλα με τα ΝΠΠΕ έχουν κατατεθεί 132 προτάσεις συμπράξεων των δημόσιων πανεπιστημίων με κορυφαία πανεπιστήμια, όπως το Harvard, το Yale και το Columbia, ανοίγοντας μία νέα εποχή ακαδημαϊκής εξωστρέφειας.
Είστε ευχαριστημένος από το ενδιαφέρον που εκδηλώθηκε για συνεργασίες;
Το ενδιαφέρον επιβεβαίωσε ένα δυναμικό ξεκίνημα. Υποβλήθηκαν δώδεκα αιτήσεις από πανεπιστημιακά ιδρύματα του εξωτερικού για τη δημιουργία παραρτημάτων το ακαδημαϊκό έτος 2025-26 και μία αίτηση για το 2026-27. Πρέπει να τονίσω ότι οι προδιαγραφές και εγγυήσεις για την εγκατάσταση και λειτουργία των ΝΠΠΕ είναι αυστηρότερες σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο κράτος. Οι αιτήσεις θα διαβιβαστούν άμεσα στην ΕΘΑΑΕ, για την αξιολόγηση των προϋποθέσεων εγκατάστασης και λειτουργίας των ξένων παραρτημάτων και για την πιστοποίηση των προγραμμάτων σπουδών, ενώ συγχρόνως οι φάκελοι θα διαβιβαστούν και στον ΕΟΠΠΕΠ για τις κτιριολογικές προϋποθέσεις των παραρτημάτων.
Τι μέλει γενέσθαι με τις διαγραφές των αιώνιων φοιτητών; Αληθεύει ότι είναι περίπου 349.000 οι καταγεγραμμένοι; Ποιος είναι ο οδικός χάρτης από εδώ και μπρος;
Ο Νόμος 4957/2022 θα εφαρμοστεί και είναι αυτός που παρέχει τον οδικό χάρτη. Είναι γεγονός ότι στα μητρώα των πανεπιστημίων είναι εγγεγραμμένοι περί τους 335.000 λιμνάζοντες φοιτητές, αριθμός που αντιστοιχεί κοντά στο ήμισυ του συνολικού φοιτητικού πληθυσμού της χώρας. Φτάσαμε να έχουμε εγγραμμένους στο 30ό και 40ό έτος φοίτησης, τμήματα στα οποία ο αριθμός των λιμναζόντων ξεπερνά το 70% του συνόλου. Είναι άλλη μία παγκόσμια πρωτοτυπία, που δεν είναι όμως ανέξοδη, καθώς έχει σοβαρή επίπτωση στις διεθνείς αξιολογήσεις των πανεπιστημίων μας. Το κόστος της ακινησίας είναι μεγάλο!
Θα γίνει ταξινόμηση των αιώνιων φοιτητών και θα αντιμετωπισθούν a la carte και ανάλογα με τη συμμετοχή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία;
Μέχρι πρότινος δεν ήμασταν σε θέση να γνωρίζουμε πόσοι από τους λιμνάζοντες φοιτητές έχουν κρατήσει οποιαδήποτε επαφή με τα ιδρύματά τους, αν εκδήλωσαν ενδιαφέρον να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους, πότε εξετάστηκαν τελευταία φορά, πόσα μαθήματα τους απομένουν για τη λήψη πτυχίου κ.λπ. Και ζητήσαμε από τα πανεπιστήμια να έχουμε αυτά τα στοιχεία και στη βάση τους θα συζητηθεί διεξοδικά το θέμα στην προσεχή Σύνοδο των Πρυτάνεων. Υπάρχει, όμως, μία σημαντική παρανόηση σε ό,τι αφορά τις διαγραφές. Ο Νόμος 4957/2022 δεν προβλέπει μία καθολική εφαρμογή χωρίς εξαιρέσεις του κανόνα ν+2, αλλά στις παραγράφους 2,3 και 4 του άρθρου 76, καθορίζει και τις διαδικασίες για τη δυνατότητα υπέρβασης της ανώτατης διάρκειας φοίτησης (για σοβαρούς λόγους υγείας), όπως και για περιπτώσεις μερικής φοίτησης (φοιτητών με αναπηρία, φοιτητών-αθλητών και εργαζόμενων φοιτητών), για τη δυνατότητα διακοπής φοίτησης κ.λπ. Στόχος είναι όλες αυτές οι προβλέψεις να αξιοποιηθούν στο έπακρο, ώστε να μην αδικηθεί ούτε ένας εγγεγραμμένος που πραγματικά καταβάλλει προσπάθεια να ολοκληρώσει τις σπουδές του, αλλά αντιμετωπίζει αντικειμενικές δυσκολίες.
Τι είναι ο θεσμός των «Πανεπιστημίων Αριστείας», προϋπολογισμού 195 εκατ. ευρώ, ένα ποσό που ήδη έχουν κατανεμηθεί στα πανεπιστήμια;
Πρόκειται για έργο που έχει ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Τα πανεπιστήμια προσκλήθηκαν να υποβάλουν ανταγωνιστικές προτάσεις για την αναβάθμιση και βελτίωση των ερευνητικών τους υποδομών, στην παροχή κινήτρων και υποστήριξης σε πανεπιστημιακές ερευνητικές ομάδες εγνωσμένης αριστείας για τη διεξαγωγή καινοτόμων συνεργατικών ερευνητικών έργων με εταιρείες του ιδιωτικού τομέα, προκειμένου να ενισχυθεί η μεταφορά γνώσης στην πραγματική οικονομία και να τονωθεί η καινοτομία, εντός των ελληνικών πανεπιστημίων. Στόχος του έργου είναι η βελτίωση των ποιοτικών δεικτών έρευνας και διδασκαλίας των ελληνικών πανεπιστημίων και η ενίσχυση της διεθνούς παρουσίας τους.
Θεσσαλονίκη και πανεπιστημιακά ιδρύματα είναι ένα κεφάλαιο από μόνο του. Τι σκέψεις υπάρχουν, για να εκμεταλλευθεί περαιτέρω η πόλη αυτόν τον τεράστιο εκπαιδευτικό πλούτο;
Τα τρία δημόσια πανεπιστήμια της Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ, ΠΑΜΑΚ, ΔΙΠΑΕ) βρίσκονται στον πυρήνα του οικοσυστήματος έρευνας και καινοτομίας, που έχει καταστήσει την πόλη επενδυτικό προορισμό. Η Pfizer, η Deloitte, η Cisco και άλλοι παγκόσμιοι επιχειρηματικοί κολοσσοί επέλεξαν να επενδύσουν στη Θεσσαλονίκη και εμπιστεύτηκαν τα πανεπιστήμια της πόλης, για να συνεργαστούν στην έρευνα, προσέλαβαν αποφοίτους τους για εργαζομένους. Το Harvard, το Columbia, το King’s College London, το New York, το Rutgers, το Texas A&M, το University of Amsterdam, το University of Dundee, το University of Illinois, το University of Leiden, το University of Nebraska, το Western University Canada επέλεξαν να συμπράξουν με τα πανεπιστήμια της Θεσσαλονίκης. Η αποδαιμονοποίηση της σχέσης του πανεπιστημίου με την επιχειρηματικότητα γεννά καθημερινά ιδέες, προτάσεις και ερευνητικά αποτελέσματα που εξελίσσονται σε start-ups και spin-offs. Όλα αυτά δημιουργούν ποιοτικές, καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας, όλες αυτές οι συμπράξεις των πανεπιστημίων με ερευνητικά κέντρα, τοπικούς και επιχειρηματικούς φορείς, επιστρέφουν καθημερινά ένα μεγάλο μέρισμα στην πόλη και στους ανθρώπους της.
Η Θεσσαλονίκη έχει πλέον 7 υφυπουργούς στην κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη. Αρκεί αυτό ή απαιτείται και επιτάχυνση των έργων στην πόλη ή κάποια νέα ατζέντα έργων;
Η συνέπεια της κυβέρνησης σε ό,τι αφορά τα έργα που αλλάζουν την πόλη εκτιμάται από τους κατοίκους της περισσότερο από οποιαδήποτε εκπροσώπηση σε επίπεδο προσώπων. Νομίζω ότι ποτέ δεν υπήρξε στο παρελθόν τόσο ξεκάθαρη ατζέντα έργων για τη Θεσσαλονίκη, έργων η εξέλιξη των οποίων παρακολουθείται στενά από τον ίδιο τον πρωθυπουργό, για την τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων και τον συντονισμό με τους φορείς υλοποίησής τους.
Και κάτι προσωπικό για το τέλος, επειδή γράφονται πολλά σενάρια για το 2027: θα είστε υποψήφιος βουλευτής στην Α’ Θεσσαλονίκης; Σας ενδιαφέρει μία τέτοια προοπτική;
Στις εκλογές του 2023 αποδέχθηκα την τιμητική πρόταση του πρωθυπουργού και προέδρου της ΝΔ να με συμπεριλάβει στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας του κόμματος. Από εκεί και πέρα ο τρόπος επιλογής των υποψηφίων Βουλευτών καθορίζεται από το άρθρο 30 του καταστατικού της ΝΔ. Δεν τροφοδότησα ποτέ οποιοδήποτε σενάριο υποψηφιότητάς μου και ούτε και θα το κάνω. Είμαι απόλυτα προσηλωμένος στα καθήκοντα που έχω αναλάβει. Τη διαδρομή της ζωής μου σε κάθε της έκφανση την τιμώ και την περιφρουρώ, παραμένοντας προσγειωμένος. Όποιος καβαλάει το καλάμι, κινδυνεύει και να πέσει άσχημα.
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 06.04.2025
