Καλές οι παροχές αλλά δεν χτίζουν σπίτια

Μα, τι τον έπιασε τον Μητσοτάκη, τρίτη μέρα του Πάσχα, πριν καλά-καλά προλάβουμε να συνέλθουμε από το χανγκόβερ του πασχαλινού τραπεζιού, και έσπευσε να ανακοινώσει παροχές σε χαμηλοσυνταξιούχους και ενοικιαστές χαμηλών εισοδημάτων, εφαρμόζοντας πολιτική ΣΥΡΙΖΑ, την οποία ο ίδιος κατήγγειλε ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης; Οι ερμηνείες που δόθηκαν γι’ αυτήν την ασυνήθιστη, εν μέσω εορταστικής ραστώνης, πολιτική κίνηση είναι ποικίλες. Στελέχη της αντιπολίτευσης αλλά και ορισμένοι πολιτικοί αναλυτές την εντάσσουν σε ένα σχέδιο που στο τέλος του καταλήγει σε κάλπες. Μάλιστα, κάποιοι τις προσδιορίζουν κάποια στιγμή το φθινόπωρο, μετά το τελευταίο πακέτο παροχών που θα ανακοινωθεί από τον πρωθυπουργό στη ΔΕΘ. Άλλοι, πάλι, θεωρούν ότι το Μέγαρο Μαξίμου δεν βλέπει τόσο μακριά. Πιστεύουν ότι άμεσος στόχος αυτών των παροχών είναι να καταφέρει η κυβέρνηση να επιτύχει, προς το παρόν, μία δημοσκοπική διόρθωση η οποία θα δημιουργεί προϋποθέσεις ανάκαμψης και επιστροφής σε ποσοστά που θα έχουν μπροστά τους τον αριθμό «3», και μετά θα δει τι θα κάνει.

Υπάρχουν, ωστόσο, και πολιτικοί αναλυτές οι οποίοι διαβάζουν διαφορετικά τις κινήσεις αυτές του Μεγάρου Μαξίμου. Πιστεύουν ότι το πασχαλινό πακέτο παροχών εντάσσεται σε έναν σχεδιασμό ο οποίος ξεδιπλώνεται σταδιακά μετά τον ανασχηματισμό και θα έχει και συνέχεια σε βάθος χρόνου. Αυτός, λένε, ήταν και ο λόγος που ο Κωστής Χατζηδάκης μετακόμισε στο Μέγαρο Μαξίμου, αναλαμβάνοντας ως αντιπρόεδρος, πλέον, της κυβέρνησης τον συντονισμό και την ευθύνη υλοποίησης αυτού του σχεδίου.

Ποιος είναι ο στόχος

Σύμφωνα με έμπειρο πολιτικό αναλυτή όλες οι κινήσεις της κυβέρνησης, μετά τον ανασχηματισμό, όπως ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός, οι αλλαγές στον τομέα της Εθνικής Άμυνας, οι κινήσεις στο πεδίο της έρευνας υδρογονανθράκων, αλλά και οι τελευταίες παροχές, στόχο έχουν να περάσουν το μήνυμα ότι η κυβέρνηση έχει ξεφύγει από τη μέγγενη των Τεμπών, ότι έχει ανακτήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων, ότι επιβάλλει εκείνη την πολιτική ατζέντα και πως είναι η μόνη ικανή να παράγει μεγάλες πολιτικές.

Σύμμαχό της σε αυτόν τον σχεδιασμό έχει ένα πολύ σημαντικό όπλο το οποίο σπεύδει να αξιοποιήσει. Πρόκειται για το πρωτογενές υπερπλεόνασμα της τάξης του 4,8% του ΑΕΠ για το 2024, το οποίο της δίνει τη δυνατότητα να διαχειριστεί ποσό της τάξης των 11,4 δισ. ευρώ, όπως εκείνη νομίζει. Βεβαίως, η τακτική των παροχών αντίκειται στο αρχικό μοντέλο διακυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη, αλλά ακόμη και σε πρόσφατες δηλώσεις κυβερνητικών στελεχών ότι «δεν υπάρχουν ‘λεφτόδεντρα’». Όμως, όταν έχεις στο ταμείο 11,4 δισ. ευρώ είναι πολύ δύσκολο να τα αφήσεις αναξιοποίητα. Επιπλέον, η κυβέρνηση μπορεί να επαίρεται ότι το υπερπλεόνασμα δεν προέκυψε από την υπερφορολόγηση, αλλά ήταν αποτέλεσμα της πάταξης μέρους της μεγάλης φοροδιαφυγής. Όπως αφήνει, άλλωστε, να εννοηθεί και ο ίδιος ο πρωθυπουργός, τον προσεχή Σεπτέμβριο στη ΔΕΘ, θα ανακοινώσει μία σειρά φοροελαφρύνσεις, με στόχευση, κυρίως, τη μεσαία τάξη.

Παροχές και εκλογές

Από αυτές τις κινήσεις μπορεί να συμπεράνει κανείς ότι το Μέγαρο Μαξίμου σκοπεύει να πάει στις επόμενες εκλογές, ακολουθώντας το μοντέλο του 2023, των στοχευμένων, δηλαδή, παρεμβάσεων και παροχών υπέρ συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων-στόχων, στις οποίες ποντάρει, κατά κύριο λόγο, η Νέα Δημοκρατία.

Βεβαίως, η διαφορά με το 2023 είναι ότι, στο μεταξύ, η Νέα Δημοκρατία έχει υποστεί σημαντική φθορά από τη σχεδόν εξαετή διακυβέρνηση. Επιπλέον, η ιστορία έχει αποδείξει ότι οι παροχές, από μόνες τους, εάν δεν συνοδεύονται από ουσιαστικές διαρθρωτικές αλλαγές, δεν αποδίδουν εκλογικά. Είναι νωπό, ακόμη, το πάθημα του ΣΥΡΙΖΑ ο οποίος έσπευσε να μοιράσει αρκετό χρήμα πριν από τις εκλογές του 2019, αλλά οι ψηφοφόροι είπαν μεν «ευχαριστώ», όμως στην κάλπη έριξαν «μαύρο». Όπως συνέβη και το μακρινό 2003, όταν το πακέτο παροχών, κοντά 1,5 δισ., που είχε ανακοινώσει ο Κώστας Σημίτης στη ΔΕΘ, δεν απέτρεψε το ΠΑΣΟΚ από την εκλογική ήττα λίγους μήνες αργότερα.

Το στεγαστικό

Η κυβέρνηση, ορθώς, έχει εντοπίσει ότι ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα που ταλανίζει μεγάλη μερίδα της κοινωνίας είναι το πρόβλημα της στέγης. Διατείνεται δε, απαντώντας και στις κατηγορίες της αντιπολίτευσης περί παροχολογίας, ότι η χορήγηση ενός ενοικίου κάθε χρόνο σε όσους ενοικιαστές έχουν χαμηλά εισοδήματα, εντάσσεται σε ένα σχέδιο συγκράτησης, αν όχι πτώσης, των τιμών για την αγορά ή ενοικίαση κατοικίας.
Ωστόσο, οι έως τώρα κινήσεις της στο συγκεκριμένο πεδίο είχαν το αντίθετο αποτέλεσμα. Τόσο η σύνδεση της χορήγησης golden visa με την αγορά κατοικίας όσο και το πρόγραμμα «Σπίτι μου» συνετέλεσαν στην άνοδο των τιμών. Παράγοντες της αγοράς του real estate θεωρούν ότι και οι πρόσφατες παροχές θα έχουν παρόμοια επίπτωση, θα οδηγήσουν, δηλαδή, σε αύξηση των μισθωμάτων.

Οι ίδιοι επισημαίνουν κάτι που φαντάζει αυτονόητο. Οι τιμές, λένε, πέφτουν, όταν αυξάνεται η προσφορά ακινήτων, όχι όταν δημιουργείς τεχνηέντως αύξηση της ζήτησης. Σημειώνουν ότι τα τελευταία χρόνια χιλιάδες ακίνητα τέθηκαν εκτός αγοράς, καθώς διατίθενται για βραχυχρόνια μίσθωση (AirBnb), ενώ υπάρχουν και δεκάδες χιλιάδες ακίνητα τα οποία είναι επίσης εκτός αγοράς, επειδή βρίσκονται κατασχεμένα στα χέρια τραπεζών ή funds.

Αντί, λοιπόν, να εκπονηθεί ένα σχέδιο για την επίλυση του στεγαστικού προβλήματος με βάθος υλοποίησης μερικών χρόνων, η κυβέρνηση επιλέγει τον ατελέσφορο δρόμο των επιδομάτων. Βεβαίως, για έναν ενοικιαστή ο οποίος με το ζόρι τα φέρνει βόλτα, ακόμη και τα 500 ευρώ, είναι πολύτιμα. Όμως, δεν του λύνει το στεγαστικό πρόβλημα. Αυτό απαιτεί άλλου είδους τολμηρές αποφάσεις, όπως σημαντικά φορολογικά και οικονομικά κίνητρα προς τους ιδιοκτήτες, έλεγχο στα Airbnb, αποδέσμευση των κατασχεμένων ακινήτων, αξιοποίηση μέρους του υπερπλεονάσματος για την κατασκευή κοινωνικής κατοικίας κ.ο.κ. Μαζί, ασφαλώς, και με σημαντικές μεταρρυθμίσεις για την προσέλκυση παραγωγικών επενδύσεων που θα αυξήσουν την απασχόληση άρα και τα εισοδήματα.

*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 27.04.2025