Ευχάριστους… πονοκεφάλους έχει το οικονομικό επιτελείο που αρχίζει να τρέχει ασκήσεις επί χάρτου παίρνοντας χαρτί και μολύβι για το ποιες θα είναι και πόσο θα κοστίσουν οι μόνιμες φοροελαφρύνσεις (με στόχευση τη μεσαία τάξη), που θα ανακοινωθούν τον Σεπτέμβριο από τον πρωθυπουργό στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης.
Όπως προκύπτει από τα στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού για το πρώτο δίμηνο του 2025, η υπέρβαση στα φορολογικά έσοδα είναι πάνω από 700 εκατ., κάτι που γεννά προσδοκίες ότι και εφέτος, τόσο από την προσπάθεια καταπολέμησης της φοροδιαφυγής (έσοδα πέριξ των 2 δισ. το 2024, αναμένεται να υπερβούν τα 2,5 - 3 δισ. φέτος) όσο και από την ανάπτυξη, η οικονομία μπορεί να υπεραποδώσει, κάτι που σημαίνει πως μπορεί η χώρα να προχωρήσει στη λήψη μόνιμων μέτρων ελάφρυνσης για τους πολίτες.
Οι αμυντικές δαπάνες «οπλίζουν» τις μειώσεις φόρων
Στο πλαίσιο αυτό, δημοσιονομικό διάδρομο (μένει να δούμε πόσο ευέλικτος θα είναι) ανοίγει η εφαρμογή της πρότασης της Κομισιόν για την εφαρμογή εθνικής ρήτρας διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες που θα εξαιρούνται από τον υπολογισμό του ελλείμματος, με δεδομένο πως η Ευρώπη χορεύει σε πολεμικούς ρυθμούς (πάνω από 800 δισ. ευρώ θα ξοδέψουν τα κράτη για εξοπλισμούς).
Το πώς ακριβώς θα γίνε αυτό θα καθορίσει και τα ακριβή δημοσιονομικά περιθώρια που θα έχει η χώρα μας.
Στη γενική της αρχή, η πρόταση θέλει τις ετήσιες αυξήσεις των αμυντικών δαπανών να εξαιρούνται από τον υπολογισμό του ελλείμματος.
Κρίσιμο σημείο θεωρείται ποιο θα είναι το ελάχιστο ποσοστό του ΑΕΠ για αμυντικές δαπάνες, το οποίο θα τεθεί ως βάση για τον υπολογισμό της αύξησης των δαπανών. Αν, για παράδειγμα, η βάση είναι το 2% του ΑΕΠ (όπως έχει πέσει στο τραπέζι), η ελάχιστη απαίτηση του ΝΑΤΟ, τότε η Ελλάδα, η οποία για φέτος έχει αμυντικές δαπάνες 3% του ΑΕΠ, θα έχει πρόσθετο δημοσιονομικό χώρο 1% του ΑΕΠ, δηλαδή 2,45 δισ. ευρώ. Αν όμως ληφθεί υπόψη μόνο η αύξηση των δαπανών, το 2025 σε σχέση με το 2024, τότε ο δημοσιονομικός χώρος που θα προκύψει από το μέτρο θα είναι 860 εκατ. ευρώ.
Το καλοκαίρι κλειδώνουν τα μέτρα
Καλύτερη εικόνα θα υπάρχει μέσα στο καλοκαίρι, όταν θα αρχίσουν να ενσωματώνονται και τα στοιχεία από την πορεία του τουρισμού. Η κυβέρνηση έχει ήδη αποφασίσει τη διάθεση του όποιου δημοσιονομικού χώρου προκύψει το 2025, με στόχο τη μείωση των άμεσων φόρων, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στη μεσαία τάξη. Η προσαρμογή στη φορολογική κλίμακα θα αφορά κυρίως εισοδήματα έως και 40.000 ευρώ ετησίως, με έμφαση πρώτα στο κομμάτι μεταξύ 10.000 και 20.000 ευρώ και εν συνεχεία, εφόσον οι συνθήκες το επιτρέψουν, και στο υπόλοιπο.
Οι σχετικές ανακοινώσεις αναμένονται στη ΔΕΘ, αφού δώσει στο διάστημα του καλοκαιριού το πράσινο φως το οικονομικό επιτελείο, όταν ξεκαθαρίσει το τοπίο αναφορικά με τα πρόσθετα έσοδα που θα προέλθουν από την φοροδιαφυγή και την εξαίρεση των αμυντικών δαπανών από το έλλειμμα.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η οικονομική ηγεσία (νυν και πρώην) έχει καταστήσει σαφές πως προέχει, κάτι σαν… ιερό ευαγγέλιο, η δημοσιονομική σταθερότητα, η οποία δεν πρόκειται να διασαλευτεί και ας ηχούν… σειρήνες παροχών.
Η κυβέρνηση επιδιώκει να στηρίξει τα μεσαία εισοδήματα, τα οποία πλήττονται από την αύξηση των φορολογικών βαρών χωρίς τις αντίστοιχες αυξήσεις όπως στα χαμηλότερα εισοδήματα, και παράλληλα να καταστήσει τη φορολογική κλίμακα πιο δίκαιη μέσω του τιμαριθμικού εκσυγχρονισμού της.
Στο πλαίσιο αυτό, πέφτουν στο τραπέζι τα εξής σενάρια:
Τι εξετάζεται - Πλούσιο το φοροκαλάθι της ΔΕΘ
1) Μείωση του φορολογικού συντελεστή για εισοδήματα από 10.001 έως 20.000 ευρώ: Προβλέπεται μείωση του συντελεστή από 22% που είναι σήμερα σε χαμηλότερα επίπεδα με επικρατέστερο το 15%, κάτι που θα οδηγήσει σε μείωση του φόρου κατά 700 ευρώ και σε αύξηση του μηνιαίου εισοδήματος κατά 50 ευρώ για τους εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα.
2) Τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας: Στόχος είναι η ελάφρυνση των φορολογουμένων με εισοδήματα από 20.000 έως 40.000 ευρώ, καθώς η απουσία τιμαριθμικής αναπροσαρμογής της κλίμακας είχε οδηγήσει σε αυξημένα φορολογικά βάρη λόγω του πληθωρισμού.
3) Αύξηση του ορίου για τον ανώτατο φορολογικό συντελεστή: Σήμερα, ο φορολογικός συντελεστής 44% επιβάλλεται σε εισοδήματα άνω των 40.000 ευρώ. Το σενάριο προβλέπει την αύξηση αυτού του ορίου για να μειωθούν οι φορολογικές πιέσεις σε υψηλότερα εισοδήματα.
4) Κούρεμα τεκμηρίων: Από το 2026, αναμένεται να εφαρμοστεί μείωση κατά 30% στα τεκμήρια διαβίωσης, με σταδιακή κατάργησή τους τα επόμενα χρόνια. Η αλλαγή αυτή στοχεύει στην αποκατάσταση των αδικιών και τη δικαιότερη κατανομή των φορολογικών βαρών, ιδίως για μισθωτούς και συνταξιούχους με χαμηλά εισοδήματα.
5) Μείωση ασφαλιστικών εισφορών: Σχεδιάζεται νέα μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 0,5% το 2026, με την πιθανότητα εφαρμογής αυτής της αλλαγής και νωρίτερα, εφόσον τα φορολογικά έσοδα το επιτρέψουν.
6) Επί τάπητος έχει τεθεί και θέμα μείωσης στον ΕΝΦΙΑ με παρεμβάσεις, είτε στην αύξηση της έκπτωσης φόρου είτε για απευθείας μείωση στον βασικό φόρο, αλλά και εξορθολογισμός με πτώση συντελεστών στη φορολόγηση των εισοδημάτων από ενοίκια.
Οι κόφτες και οι λελογισμένες αυξήσεις δαπανών
Χειρόφρενο στο ενδεχόμενο να ανοίξει υπερβολικά… το πουγκί για μειώσεις φόρων και ελαφρύνσεις βάζει η συνθήκη, ότι η ρήτρα διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες θα ισχύσει μόνο για 4 χρόνια.
Αυτό σημαίνει ότι ο σχεδιασμός για τις μειώσεις φόρων θα πρέπει να είναι έτσι δομημένος, ώστε οι μειώσεις φόρων και η αύξηση των αμυντικών δαπανών να μην οδηγήσουν σε επικίνδυνα δημοσιονομικά μονοπάτια και ίσως… στο γκρεμό, με νέα ελλείμματα και χρέη σε μία ήδη υπερχρεωμένη χώρα, όπως η Ελλάδα.
Η Κομισιόν έχει φροντίσει ήδη να τραβήξει… τα χαλινάρια με τον κανόνα του κόφτη στις αυξήσεις πρωτογενών δαπανών. Για την Ελλάδα, η άνοδος στις δαπάνες θα κυμαίνεται για 2025 και 2026 πέριξ του 3,5% (3,5 δισ. ευρώ σε απόλυτα νούμερα). Το οικονομικό επιτελείο, υπό αυτό το πρίσμα, φροντίζει να κρατά χαμηλά την μπάλα, ακόμα τουλάχιστον, σε «προχωρημένα» σενάρια που κυκλοφορούν για φορομειώσεις άνω των 4 δισ. ευρώ.
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 30.03.2025
