Θεσσαλονίκη - FlyOver: Ένας χρόνος με... μισό περιφερειακό

Το 2024 ήταν η χρονιά των έργων για το FlyOver στην περιφερειακή οδό της Θεσσαλονίκης. Το έργο ξεκίνησε με μία εξάμηνη παράταση... από τα αποδυτήρια. Η σύμβαση για το FlyOver υπογράφηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2022 και προέβλεπε ότι το έργο θα είχε ολοκληρωθεί μέχρι... το 2025.

Όμως λίγες μόνο ημέρες πριν την επίσημη έναρξη του έργου, τον Ιούνιο του 2023 και ενώ η κατασκευάστρια κοινοπραξία δήλωνε έτοιμη, το ελληνικό δημόσιο ζήτησε ανασύνταξη του χρονοδιαγράμματος εργασιών, ζητώντας να μειωθεί η χρονική διάρκεια της περιόδου εργασιών. Αντί για μείωση του χρόνου τελικά οδηγηθήκαμε σε εξάμηνη καθυστέρηση έναρξης του έργου, δηλαδή για όλο το διάστημα της προεκλογικής περιόδου των εθνικών και στη συνέχεια των αυτοδιοικητικών εκλογών. Ποτέ δεν δόθηκε εξήγηση για αυτή την ενέργεια του δημοσίου, που κόστισε σε χρόνο και σίγουρα θα κοστίσει σε χρήμα. Τελικά οι πρόδρομες εργασίες για την κατασκευή του έργου άρχισαν στις 10 Νοεμβρίου 2023.

Σήμερα το έργο έχει εκτελεστεί σε ένα ποσοστό 15%-20%, όπως αναφέρει στη «ΜτΚ» ο Ντίνος Μπενρουμπή, αντιπρόεδρος και CEO - METKA ATE, μέλος της κατασκευάστριας κοινοπραξίας του FlyOver. Το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης του έργου έχει προσδιοριστεί για τον Μάιο του 2027, χωρίς να μπορούν από τώρα να προβλεφθούν καθυστερήσεις λόγω κάποιου αστάθμητου παράγοντα.

Η δικαστική διαμάχη

Ήδη από τον Νοέμβριο του 2023 υπήρχαν προσκόμματα εξαιτίας νομικών ενεργειών τριών συλλογικοτήτων κατά του FlyOver (Επιτροπή Προστασίας Σέιχ Σου, Σύλλογος Δρομέων Υγείας και ο Σύνδεσμος κατοίκων συνοικισμού Κωνσταντινοπολιτών). Την άνοιξη του 2024 οι τρεις συλλογικότητες πέτυχαν την έκδοση προσωρινής διαταγής που οδήγησε σε παύση εργασιών για ένα δεκαπενθήμερο. Στη συνέχεια όμως το ΣτΕ απέρριψε την κύρια αίτηση για αναστολή εργασιών και τον Μάιο του 2024 οι εκσκαφείς πήραν ξανά μπρος.

Οι δικαστικές περιπέτειες του έργου όμως δεν έχουν τελειώσει. Οι τρεις συλλογικότητες έχουν καταθέσει προσφυγές στο ΣτΕ για την ακύρωση του έργου, που μετά από αλλεπάλληλες αναβολές, συνεκδικάστηκαν τον Οκτώβριο του 2024. Στην αίτηση ακύρωσης της απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων (ΑΕΠΟ) του έργου οι κάτοικοι της περιοχής επικαλούνται τις επιπτώσεις σε κατοικίες που βρίσκονται πολύ κοντά στο έργο, στην επιβάρυνση της ποιότητας του αέρα, της όχλησης και των θεμάτων ασφαλείας που δημιουργούνται κατά τη διάρκεια της κατασκευής, ιδιαίτερα στους μαθητές τεσσάρων σχολείων που βρίσκονται πλησίον των εργοταξίων. Υποστηρίζουν ακόμη ότι δεν παρουσιάστηκαν επαρκώς βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις, όπως απαιτεί η νομοθεσία και ότι το έργο δεν συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις των ευρωπαϊκών οδηγιών και της εθνικής νομοθεσίας για την προστασία της ποιότητας αέρα και περιβάλλοντος.

Απόφαση ακόμη δεν έχει βγει και δεν είναι απίθανο όταν τελικά εκδοθεί όταν το έργο θα έχει πλέον μπει σε τροχιά ολοκλήρωσης. Εάν το ΣτΕ δεν κάνει δεκτή την αίτηση ακύρωσης, οι κάτοικοι του Συνοικισμού Κωνσταντινοπολιτών δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο να συνεχίσουν τον δικαστικό αγώνα σε ευρωπαϊκά δικαστήρια.

Προσφυγή στο ΣτΕ έχουν καταθέσει και 17 ιδιώτες, των οποίων οι ιδιοκτησίες θίγονται από την κατασκευή και λειτουργία του έργου, ζητώντας την ακύρωση του. Η δικάσιμος έχει οριστεί για τις 12 Φεβρουαρίου 2025.

Το πρώτο σοκ και ο 15νθήμερος... συντονισμός

Ο περιορισμός του οδοστρώματος κατά μία λωρίδα προκάλεσε απανωτά σοκ στους οδηγούς που χρησιμοποιούσαν καθημερινά τον περιφερειακό. Τα «απόνερα» του έργου έφτασαν μέχρι το κέντρο της πόλης, που σήκωσε επιπλέον κυκλοφοριακό φόρτο, καθώς οι οδηγοί έψαχναν εναλλακτικές για να αποφύγουν το σημειωτόν του περιφερειακού.

Το πρώτο διάστημα οι Αρχές εμφανίστηκαν παντελώς απροετοίμαστες για αντιμετωπίσουν τη νέα κατάσταση, παρότι ήδη από τον Αύγουστο του 2023, λίγους μήνες πριν την έναρξη των εργασιών είχε συνεδριάσει για πρώτη φορά το συντονιστικό όργανο για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων του FlyOver. Έφτασε το καλοκαίρι του 2024 μέχρι να γίνουν οι πρώτες προσπάθειες να συντονιστούν οι διαφορετικοί φορείς που εμπλέκονται σε θέματα κυκλοφορίας (Δήμοι, Περιφέρεια, Τροχαία, ΟΣΕΘ, Ινστιτούτο Μεταφορών κ.ά.).

Τον Ιούλιο αποφασίστηκε το Συντονιστικό να συνεδριάζει ανά δεκαπενθήμερο, για να κάνει αποτίμηση της κατάστασης και να αποφασίζει μέτρα για να απαλυνθούν οι επιπτώσεις από την κατασκευή του έργου. Έκτοτε το όργανο συνεδρίασε οκτώ φορές, η τελευταία εκ των οποίων ήταν στις 30 Δεκεμβρίου, και αποφασίστηκαν μια σειρά από μέτρα για την αποσυμφόρηση του κέντρου από αυτοκίνητα.

H ευθύνη διαχείρισης της κυκλοφορίας στην περιφερειακή οδό για το διάστημα που θα εκτελούνται οι εργασίες κατασκευής του FlyOver ανατέθηκε στην Εγνατία Οδό, που διαθέτει αυτοκίνητα και μοτοσυκλέτες επιτήρησης και γερανοφόρα για άμεση παρέμβαση, σε περίπτωση ατυχήματος, προκειμένου ο δρόμος να αποδίδεται στην κυκλοφορία χωρίς χρονοτριβή. Το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, σε συνεργασία και με το υπουργείο Εθνικής Άμυνας, προχώρησε και σε εργασίες κατασκευής οδικού τμήματος μέσω του στρατοπέδου Καρατάσιου για την διέλευση ασθενοφόρων και οχημάτων εκτάκτου ανάγκης.

Βροχή από ροζ χαρτάκια

Το πιο αποτελεσματικό από τα μέτρα για τη μείωση των επιπτώσεων του FlyOver στον αστικό ιστό ήταν η αυστηρή αστυνόμευση. Μετά από χρόνια ενισχύθηκε η παρουσία τροχονόμων σε κεντρικούς δρόμους της Θεσσαλονίκης. Οι κλήσεις έπεφταν βροχή σε οδούς όπως η Τσιμισκή και η Βασιλίσσης Όλγας με αποτέλεσμα να εξαφανιστούν τα διπλοπαρκαρισμένα και τα οχήματα να χρειάζονται λίγα λεπτά της ώρας για να φτάσουν στον προορισμό τους. Η Τροχαία άδειασε από σταθμευμένα αυτοκίνητα και άλλες οδούς, μακριά από το κέντρο όπως η Πολυτεχνείου, η Μοναστηρίου και η Λαγκαδά, ενώ συνέχιζε το έργο της ακόμα και τα Σαββατοκύριακα και τις νυχτερινές ώρες.

Επιπλέον αποφασίστηκε η αυστηρή επιτήρηση των οριοθετημένων χώρων φορτοεκφορτώσεων ώστε η τροφοδοσία των καταστημάτων να γίνεται αποκλειστικά σε αυτούς και όχι σε οποιοδήποτε άλλο σημείο και ο διαρκής έλεγχος, προκειμένου στις συγκεκριμένες θέσεις να μην σταθμεύουν επιβατικά αυτοκίνητα. Σημειωτέον ότι το νέο ωράριο φορτοεκφορτώσεων τέθηκε σε ισχύ από 01/01/2025. Επιπλέον προχώρησε (εν μέρει) η νυχτερινή αποκομιδή των απορριμμάτων στους δήμους του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης για να περιοριστεί η κυκλοφορία των απορριμματοφόρων τις ώρες αυξημένης κίνησης. Σε κεντρικούς δρόμους της Θεσσαλονίκης επνατοπιθετήθηκαν τα εύκαμπτα πασαλάκια που είχαν αφαιρεθεί από την προηγούμενη δημοτική αρχή.

Η «έξυπνη» εφαρμογή

Η «έξυπνη» εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα DriveThess που αναπτύχθηκε από το ΙΜΕΤ δόθηκε προς χρήση στα τέλη Νοεμβρίου, με σκοπό οι οδηγοί να έχουν την δυνατότητα να παρακολουθούν σε πραγματικό χρόνο την κυκλοφοριακή κατάσταση που επικρατεί στις οδούς της πόλης και να επιλέγουν την διαδρομή που τους εξυπηρετεί για να φτάσουν στον προορισμό τους. Η εφαρμογή παρέχει πληροφορίες για την ταχύτητα κίνησης των οχημάτων σε δέκα περιοχές και δείχνει το αν υπάρχει συμφόρηση (κόκκινο χρώμα) στην περιφερειακή και σε δύο λεωφόρους εντός πόλης, κάτι που κάνουν και άλλες εφαρμογές (π.χ. google maps), με τη διαφορά ότι δίνουν πληροφορίες για όλους τους δρόμους και προτείνουν εναλλακτικές διαδρομές.

Η στάση των πολιτών και ο ρόλος του Μετρό

Την άνοιξη του 2024 σε έρευνα κοινής γνώμης της Palmos Analysis για λογαριασμό του Εμποροβιομηχανικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης πάνω από τέσσερις στους δέκα κατοίκους της πόλης (43%) δήλωναν ότι έχουν επηρεαστεί «πολύ» ή «αρκετά» αρνητικά από τις εργασίες κατασκευής, έναντι ποσοστού 70% σε παλαιότερες έρευνες. Έξι μήνες αργότερα, στην αντίστοιχη έρευνα του ΕΒΕΘ σχεδόν τρεις στις τέσσερις επιχειρήσεις (73%) ανέφεραν, ότι έχουν βιώσει δυσκολίες ή αρνητικές επιπτώσεις από τις μέχρι σήμερα εργασίες κατασκευής του FlyOver στον περιφερειακό αυτοκινητόδρομο της Θεσσαλονίκης, με το μεγαλύτερο ποσοστό (83%) να καταγράφεται μεταξύ των επιχειρήσεων στον τομέα των Κατασκευών.

Η πιο πρόσφατη έρευνα κοινής γνώμης έγινε τον Δεκέμβριο του 2024 από την to the point για λογαριασμό της «ΜτΚ» στην οποία οι Θεσσαλονικείς ρωτήθηκαν και για το FlyOver. Περίπου ένας στους τρεις, ποσοστό 36% θεωρούν ότι το έργο αυτό «δεν αξίζει το κόστος και την ταλαιπωρία» που υφίσταται η πόλη. Αντιθέτως, το 18,2% θεωρεί ότι το έργο «είναι αναγκαίο και καλώς ξεκίνησε» και ένα ακόμη 26,7% πιστεύει ότι «το έργο είναι αναγκαίο, αλλά θα έπρεπε να γίνει μετά την έναρξη λειτουργίας του Μετρό».

Το timing έναρξης του έργου σε σχέση με την παράδοση του μετρό ήταν έξαρχής ένα σημείο προβληματισμού. Πολίτες, πολιτικοί και εκπρόσωποι φορέων διαμαρτυρήθηκαν ζητώντας να σταματήσει η κατασκευή του FlyOver μέχρι να δοθεί σε κυκλοφορία το μετρό. Εκ των υστέρων αποδείχθηκε ότι το νέο μέσο δεν έκανε επηρέασε την κατάσταση συμφόρησης στον περιφερειακό. «Δεν είχαμε καμία αλλαγή στις κυκλοφοριακές συνθήκες στις πρώτες δύο εβδομάδες του Μετρό στον περιφερειακό, που κυρίως εξυπηρετεί τις μεγάλου μήκους μετακινήσεις» ανέφερε προ ημερών η διευθύντρια ερευνών του Ινστιτούτου Μεταφορών Γ. Αϋφαντοπούλου.

Πόσες είναι οι δωρεάν θέσεις στάθμευσης

Λίγο πριν τα εγκαίνια της ΔΕΘ, σε μία συνεδρίαση του Συντονιστικού ο υφυπουργός Εσωτερικών, Κώστας Γκιουλέκας, ανακοίνωσε ότι περίπου 900 θέσεις ολιγόωρης στάθμευσης επρόκειτο να διατεθούν δωρεάν προκειμένου να αποτραπεί η είσοδος των ΙΧ αυτοκινήτων στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. Εξ αυτών οι 400 θέσεων θα ήταν εντός της ΔΕΘ, ενώ όπως είχε πει ο υφυπουργός, γινόταν συζητήσεις με τον ΟΛΘ για άλλες 250-300 θέσεις εντός του λιμένα.

Οι 400 θέσεις διατέθηκαν από τη ΔΕΘ-Helexpo εδώ και ένα περίπου έναν μήνα για δωρεάν στάθμευση από το πρωί μέχρι τις 8 το βράδυ στα περίπτερα 3 και 17 γ. Βέβαια, σε αυτούς τους χώρους ούτως ή άλλως στάθμευαν τα οχήματά τους σε μόνιμη βάση εργαζόμενοι στους χώρους της ΔΕΘ και κάποιοι περίοικοι. Πλέον έχει γίνει γνωστό σε περισσότερους ότι μπορούν να παρκάρουν δωρεάν, με αποτέλεσμα να χρειαστεί να τοποθετηθούν υπάλληλοι της ΔΕΘ για να ρυθμίζουν την είσοδο και έξοδο των οχημάτων.

Αναφορικά με τις θέσεις στο λιμάνι τα πράγματα αποδείχθηκαν πιο περίπλοκα, καθώς ως εισηγμένη στο χρηματιστήριο η ΟΛΘ ΑΕ δεν θα μπορούσε να διαθέσει τους χώρους της άνευ τιμήματος.

Πάντως, σύμφωνα με ενημέρωση που είχε η «ΜτΚ» από την ΟΛΘ ΑΕ, για την εξυπηρέτηση του κοινού στις υφιστάμενες θέσεις στάθμευσης εντός του λιμανιού προστέθηκαν και 239 νέες. Συγκεκριμένα στον χώρο στάθμευσης Πύλης 6 (P2) (Κατάληξη οδού Σαλαμίνος) οι θέσεις αυξήθηκαν από 350 σε συνολικά 433 θέσεις εντός του 2024. Επιπλέον δημιουργήθηκε ένας νέος χώρος στάθμευσης δίπλα στην Πύλη 7 (στη συμβολή των οδών Καρατάσιου και 26ης Οκτωβρίου, έναντι Δικαστηρίων) που έχει χωρητικότητα 156 θέσεων, οι οποίες θα τεθούν στη διάθεση του κοινού μέσα στον Ιανουάριο του 2025, με μηνιαία χρέωση 120 ευρώ.

Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι μετά από δύο χρόνια με το ίδιο τιμολόγιο, η ΟΛΘ ΑΕ ανακοίνωσε αυξήσεις που ισχύουν από 01/01/2025. Για παράδειγμα στον χώρο στάθμευσης Πύλης 6 (P2) (κατάληξη οδού Σαλαμίνος) ενώ μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου η 2η έως 10η ώρα στάθμευσης χρεωνόταν προς 1,30 ευρώ η ώρα, από την από 01/01/2025 η 2η έως και 3η ώρα χρεώνεται πλέον προς 2 ευρώ, η 4η προς 1,50 ευρώ και η κάθε επόμενη (μέχρι τις 9 το βράδυ) και μετά την 10η η χρέωση ανεβαίνει στο 1 ευρώ/ώρα από 0,50 ευρώ που ισχύει μέχρι πρότινος

Από την πλευρά του ο δήμος Θεσσαλονίκης προχωρά στην αξιοποίηση ανενεργών δημοτικών και δημοσίων ακινήτων σε όλες τις δημοτικές κοινότητες, δημιουργώντας συνολικά 1080 θέσεις στάθμευσης. Από αυτές οι 190 βρίσκονται στην περιοχή του κέντρου ή περί αυτού (Εγνατία, έναντι Πολυτεχνικής Σχολής, 80 θέσεων, Αγ. Δημητρίου 155, 30 θέσεων, Δαναϊδών με Μοσκώφ, 20 θέσεων, Κασσάνδρου με Αγ. Νικολάου, 40 θέσεων, Πλατεία Τερψιθέας, 20 θέσεων).

Η ιδέα των δωρεάν θέσεων στάθμευσης θα λειτουργούσε συνδυαστικά με τη νέα κυκλική διαδρομή του ΟΑΣΘ. Οι οδηγοί θα άφηναν τα αυτοκίνητα τους κάπου εκτός των κεντρικών οδικών αξόνων και θα έφταναν στο κέντρο με το λεωφορείο. Η διαδρομή τέθηκε σε λειτουργία μόλις πριν από έναν μήνα, με τις πληρότητες να είναι ακόμα χαμηλές.

Τι λένε οι θιγόμενοι

«Βλέπαμε πράσινο στα 20 μέτρα και τώρα όλα τα δέντρα έχουν κοπεί. Για όσους έχουν σπίτια στους δύο παράλληλους της οδού Ιπποκράτους η κατάσταση είναι μαρτύριο. Τα συνεργία ανοίγουν βοηθητικούς δρόμους ώστε όταν γκρεμιστεί η γέφυρα του Πανοράματος να διοχετευτούν τα αυτοκίνητα μέσω Πυλαίας, με αποτέλεσμα η σκόνη να είναι άπειρη και όταν βρέχει να πέφτει με τη μορφή λάσπης. Όλα τα βαρέα οχήματα περνάν μέσα από τον συνοικισμό με αποτέλεσμα να καταστραφούν όλοι οι δρόμοι» λέει η Μαρία Μποντίλα, εκ μέρους του Συνδέσμου κατοίκων συνοικισμού Κωνσταντινουπολιτών, η οποία σημειώνει ότι οι κάτοικοι της περιοχής δεν έχουν ενημερωθεί ακόμη για το πού θα είναι το σημείο μηδέν, δηλαδή πού θα καταλήγει η γέφυρα όταν φτάσει στο επίπεδο του εδάφους.

Αντίθετοι με το έργο είναι και πολλοί κάτοικοι της Πυλαίας, καθώς βρίσκεται πολύ κοντά ή σε επαφή με τις κατοικίες τους. «Πνιγήκαμε στη λαμαρίνα, θα πνιγούμε και στο καυσαέριο. Με τη διαπλάτυνση του υφιστάμενου περιφερειακού ο δρόμος θα φτάνει στα μπαλκόνια, τις αυλές και τις σκάλες των κατοίκων της Πυλαίας» αναφέρει η Αργυρώ Γκουντούλα, μία από τους 17 που έχει προσφύγει κατά του έργου.

Όπως λέει άρχισαν να γίνονται παρεμβάσεις στις ιδιοκτησίες χωρίς να έχουν γίνει τα δικαστήρια για τις απαλλοτριώσεις. Η ίδια επισημαίνει ότι η τιμή μονάδας που αναγράφεται στην έκθεση του εκτιμητή κυμαίνεται από 0,50 έως 110 ευρώ το μέτρο, όταν οι αντικειμενικές αξίες στην περιοχή είναι πάνω από 1.000 ευρώ.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 05.01.2025