Συγκλονιστικά ευρήματα ήρθαν στο φως πρόσφατα στη Θεσσαλονίκη που αποκαλύπτουν και επιβεβαιώνουν μια ακόμα φρικτή όψη του εμφυλίου αφού για πρώτη φορά εντοπίστηκαν ομαδικοί τάφοι εκτελεσθέντων κομμουνιστών.
Ανθρώπινοι σοροί, ο ένας δίπλα στον άλλο, απλώς πεταμένοι σε αυτοσχέδιους λάκκους, χωρίς κάποιο διακριτικό...
Τριάντα τρεις σκελετοί σε έξι ομαδικούς τάφους βρέθηκαν κατά τη διάρκεια εργασιών ανάπλασης της περιοχής γύρω από το Μνημείο Εθνικής Αντίστασης (περικλείεται από τις οδούς Κανάρη, Σολωμού και Μιαούλη) στις Συκιές, απέναντι από το Επταπύργιο. Τον δήμο συνέδραμε η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης για την ανασκαφή χωρίς όμως να μπορεί να προχωρήσει περισσότερο αφού τα ευρήματα δεν εμπίπτουν στις αρμοδιότητες του φορέα καθώς είναι νεότερα.
Το Επταπύργιο ή Γεντί Κουλέ, όπως ονομάζεται αλλιώς, ήταν μια από τις φυλακές της εποχής που την περίοδο 1946 -1949 κρατούνταν και εκτελούνταν κυρίως πολιτικοί κρατούμενοι.
Σύμφωνα με τον Πολυμέρη Βόγλη, Καθηγητή Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, αυτά τα ευρήματα είναι πολύ σημαντικά καθώς είναι η πρώτη φορά που έρχονται στο φως στοιχεία σε τέτοια κλίμακα.
«Μέχρι τώρα, θεωρούσαμε ότι οι εκτελεσθέντες παραδίδονταν στις οικογένειές τους. Το γεγονός ότι για πρώτη φορά εντοπίστηκαν μαζικοί τάφοι εκτελεσθέντων από τον Εμφύλιο δείχνει ότι η κατάσταση ήταν πολύ πιο άγρια από ό,τι φανταζόμασταν» εξηγεί ο ίδιος στο emakedonia.gr και επισημαίνει πως δεν υπάρχει ούτε κάποιο διακριτικό, ούτε ένδειξη ταφής. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι τους πέταξαν μέσα σε αυτοσχέδιους λάκκους.
Σύμφωνα με τα δελτία τύπου του Δήμου Νεάπολης - Συκεών, ο δήμαρχος, Σίμος Δανιηλίδης ζήτησε την συνδρομή της αρχαιολογικής υπηρεσίας για να ανασκαφεί η ευρύτερη περιοχή του πάρκου προκειμένου να αποκαλυφθούν και άλλα ευρήματα. Επιπλέον, ο κ. Δανιηλίδης διαβεβαιώνει ότι οι προσπάθειες ανεύρεσης και άλλων ομαδικών τάφων θα συνεχιστούν και ο δήμος θα παράσχει κάθε βοήθεια σε αυτή την κατεύθυνση ώστε να βρεθούν όλοι οι σκελετοί των ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους με αυτό τον τρόπο στα μαύρα χρόνια του Εμφυλίου και δεν τους αποδόθηκαν οι τιμές που παραδοσιακά αποδίδονται στους νεκρούς.
Ο δήμος δίνει επιπλέον την δυνατότητα όσοι επιθυμούν να υποβληθούν σε τεστ DNA προκειμένου να διαπιστώσουν αν τους συνδέουν συγγενικοί δεσμοί με τους ανθρώπους που εκτελέστηκαν (τηλ: 2313 313 126). Σύμφωνα μάλιστα με πληροφορίες του emakedonia.gr, ήδη την πρώτη ημέρα κάλεσαν πάνω από 10 άτομα.
Όσο λοιπόν οι ανασκαφές συνεχίζονται, ο κ. Βόγλης υπογραμμίζει πως είναι πολύ πιθανό να βρεθούν και άλλοι μαζικοί τάφοι στην περιοχή.
Ο αριθμός των εκτελεσθέντων
Σε ό,τι αφορά τον αριθμό των εκτελέσεων, ο κ. Βόγλης σημειώνει πως οι ερευνητές δεν έχουν ακόμα μια ξεκάθαρη εικόνα του αριθμού των εκτελέσεων στο Επταπύργιο. Τον αριθμό των 400 εκτελεσθέντων που κυκλοφορεί σαν πληροφορία, ο ίδιος δεν μπορεί να τον επιβεβαιώσει βάσει της έρευνάς του. «Υπάρχουν συνολικά στοιχεία για τις εκτελέσεις σε όλη την Ελλάδα κατά τα χρόνια του Εμφυλίου. Σύμφωνα με αυτά, έγιναν γύρω 3.400 εκτελέσεις. Πρέπει να βρούμε όμως πόσες εκτελέσεις έγιναν σε κάθε φυλακή ξεχωριστά, μια από αυτές ήταν και το Επταπύργιο» σημειώνει και εξηγεί πως για να γίνει αυτό απαιτείται έρευνα σε αρχεία ληξιαρχείων, φυλακών και στρατοδικείων, όπου καταγράφονταν οι εκτελέσεις κατά την περίοδο του Εμφυλίου. «Μόνο έτσι μπορεί κανείς να καταλήξει σε έναν πιο ακριβή αριθμό. Είναι πιθανό επίσης κάποιοι θανόντες να δόθηκαν στις οικογένειες. Οι σκελετοί που εντοπίστηκαν προφανώς δεν είχαν αποδοθεί στις οικογένειες των νεκρών, και γι' αυτό θαφτηκαν μαζικά και χωρίς άλλα διακριτικά στοιχεία». Στη συνέχεια, ο καθηγητής επισημαίνει πως θα πρέπει ταυτοποιηθούν ποιοι ήταν αυτοί οι άνθρωποι, η ηλικία τους, τα επαγγέλματά τους, πότε εκτελέστηκαν και ούτω καθεξής.
Οι μαζικές δίκες
Όπως εξηγεί ο κ. Βόγλης, οι δύο πρώτες εκτελέσεις για πολιτικούς λόγους στον Εμφύλιο καταγράφηκαν στο Επταπύργιο τον Ιούλιο του 1946. Το 1947 και το 1948, υπήρξαν μαζικές εκτελέσεις. Στα έκτακτα στρατοδικεία της Θεσσαλονίκης διεξάγονταν δίκες δεκάδων κατηγορουμένων - 20, 30 ή 40 κατηγορούμενοι κάθε φορά - και οι καταδίκες σε θάνατο εκδίδονταν ή παμψηφεί ή με ψήφους 4-1. Έπειτα από λίγες μέρες, οι καταδικασθέντες οδηγούνταν στο εκτελεστικό απόσπασμα. Σύμφωνα με τον καθηγητή, οι περισσότεροι συλληφθέντες καταδικάστηκαν στα έκτακτα στρατοδικεία για παράβαση των εκτάκτων μέτρων. Συγκεκριμένα το Γ’ Ψήφισμα του 1946 «Περί εκτάκτων μέτρων αφορώντων την Δημοσίαν τάξιν και ασφάλειαν» και ο Αναγκαστικός Νόμος 509 του 1947 «Περὶ μέτρων ασφαλείας του Κράτους, του πολιτεύματος, του κοινωνικού καθεστώτος και προστασίας των ελευθεριών των πολιτών» ήταν οι δύο βασικότεροι νόμοι με βάση τους οποίους καταδικάζονταν οι κατηγορούμενοι σε θανατική ποινή. Στην συντριπτική τους πλειοψηφία οι εκτελεσθέντες κατηγορούνταν ως μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος η δράση στο οποίο τότε ήταν παράνομη ενώ υπήρχαν και αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού.
«Είναι πολύ πιθανό οι μαζικοί τάφοι που βρέθηκαν να συνδέονται με αυτές τις μαζικές δίκες του 1947 και του 1948 αλλά αυτό πρέπει να ερυενηθεί» τονίζει ο κ. Βόγλης. Το γιατί οι συγκεκριμένοι σοροί δεν αποδόθηκαν στους συγγενείς είναι επίσης ένα ερώτημα που δεν έχει απαντήσει ακόμα η έρευνα. «Αυτό ίσως το κατανοήσουμε αν ταυτοποιηθούν οι σκελετοί και να συσχετιστούν με συγκεκριμένες δίκες. Είναι καθήκον μας πάντως να προχωρήσουμε στην ταυτοποίησή τους και αν είναι δυνατόν να βρούμε και τους συγγενείς τους» καταλήγει.
