Μέσα σε ένα ευμετάβλητο και ραγδαία μεταβαλλόμενο γεωστρατηγικό τοπίο, η ενέργεια καθίσταται μοχλός ισχύος και επιρροής που μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα για μία χώρα και μία περιοχή.
Στο πλαίσιο αυτό, η Βόρεια Ελλάδα, με στραμμένο το βλέμμα στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και τις εξαγωγές ενέργειας, καθίσταται πυξίδα σταθερότητας, «οδηγώντας» τις εξελίξεις με επενδύσεις πάνω από 15 δισ. ευρώ (ορίζοντας το 2035) είτε να τρέχουν ήδη, είτε να σχεδιάζονται για να μπουν στις ράγες το ερχόμενο διάστημα.
Αγωγοί αερίου, πετρελαίου, υδρογόνου, data centers, φωτοβολταϊκά, αιολικά έργα, projects αντλησιοταμίευσης, πλωτοί γίγαντες υγροποιημένου αερίου (LNG), εργοστάσια πράσινων μπαταριών, αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα διαμορφώνουν, με Μακεδονία και Θράκη στην πρώτη γραμμή, όχι απλά ένα νέο περιβάλλον αλλά ένα νέο κόσμο, στον οποίο η πράσινη μετάβαση δίνει τον τόνο.
Ανοίγοντας την εικόνα, το έντονο ενδιαφέρον αμερικανικών κολοσσών (Chevron, ExxonMobil) για την αξιοποίηση πιθανών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων (φυσικού αερίου) στον ελληνικό βυθό, με τις περιοχές δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης σε πρώτο πλάνο, φανερώνει την νευραλγική σημασία της ενέργειας σε έναν κόσμο αβεβαιοτήτων.
«Θερμαίνεται» ο πετρελαιαγωγός Θεσσαλονίκης - Β. Mακεδονίας
Θέμα χρόνου είναι η επαναλειτουργία του αγωγού Θεσσαλονίκης-Βόρειας Μακεδονίας (θα συνδέσει τα διυλιστήρια της Helleniq Energy στην πόλη με το διυλιστήριο της εταιρείας ΟΚΤΑ στα Σκόπια). Μετά την απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων 15ετούς διάρκειας, που πήρε το πράσινο φως του ΥΠΕΝ, ο αγωγός «ζεσταίνεται».
Το πιθανότερο είναι να τεθεί ξανά σε λειτουργία προς το τέλος του έτους, χωρίς βέβαια να αποκλείεται, εφόσον τρέξουν γρήγορα οι απαραίτητες διαδικασίες, να καταστεί εφικτή η επαναλειτουργία του και νωρίτερα (δύσκολα πάντως μέχρι τον Ιούνιο).
Το project θα συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό και στην ενεργειακή θωράκιση των Βαλκανίων καθιστώντας τη Βόρεια Μακεδονία ενεργειακό κόμβο, με τη Helleniq Energy να διευρύνει το επενδυτικό της αποτύπωμα στην χώρα.
Αγωγός αερίου Ελλάδας - Βόρειας Μακεδονίας
Αγωγός Νέα Μεσήμβρια-Εύζωνοι-Γευγελή: Το συγκεκριμένο έργο του ΔΕΣΦΑ, προϋπολογισμού πέριξ των 92 εκατ. ευρώ, στοχεύει στη διασύνδεση των συστημάτων μεταφοράς φυσικού αερίου Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας (θα καταλήγει στο Νεγκότινο) και πρόκειται να συμβάλει στην περαιτέρω διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας για τη γειτονική χώρα, αυξάνοντας τη χρήση των υποδομών του ΕΣΦΑ, και να συνεισφέρει στην αποδοτικότερη λειτουργία του συστήματος. Το έργο κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό καθώς θα ενισχύσει τη θέση της Ελλάδας ως κόμβου φυσικού αερίου.
Παράλληλα, θα συμβάλει στη διεύρυνση της αγοράς στην ευρύτερη περιοχή, εξασφαλίζοντας σε πιο πολλούς χρήστες πρόσβαση στο ΕΣΦΑ, ενώ θα συντελέσει και στη μείωση των χρεώσεων συστήματος λόγω της μεγαλύτερης χρήσης των εγχώριων υποδομών. Το έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2026.
Helleniq Energy: «Πράσινα» διυλιστήρια με επενδύσεις 1 δισ.
Με σταθερό βηματισμό, η Helleniq Energy ξεδιπλώνει το «Green Hub North», ένα επενδυτικό project άνω του 1 δισ. ευρώ, που στοχεύει στη λειτουργία των βιομηχανικών εγκαταστάσεων Θεσσαλονίκης αποκλειστικά με πράσινη ηλεκτρική ενέργεια
Βάσει των σχεδίων του ομίλου, στο διυλιστήριο της Θεσσαλονίκης θα κατασκευαστεί φωτοβολταϊκός σταθμός από το ρεύμα του οποίου θα παράγεται «πράσινο» υδρογόνο με τη μέθοδο της ηλεκτρόλυσης όπου το νερό θα διασπάται σε υδρογόνο και οξυγόνο.
Εξετάζεται μάλιστα το υδρογόνο που θα παράγεται να διατίθεται και σε τομείς που πλέουν σε ρότα πράσινης μετάβασης, όπως η ναυτιλία.
Υπερσύγχρονη μονάδα ηλεκτροπαραγωγής στην Κομοτηνή
Ζήτημα ημερών, εντός του Απριλίου, είναι η εμπορική λειτουργία της νέας υπερσύγχρονης μονάδας ηλεκτροπαραγωγής (επένδυση 375 εκατ. των Motor Oil και ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ), με καύσιμο φυσικό αέριο, μικτής ισχύος 877 MW.
Καβάλα: Η πρόκληση του 1 δισ. της Energean για αποθήκευση CO2
Μπροστά στην πρόκληση της υλοποίησης του καινοτόμου έργου αποθήκευσης CO2 στον Πρίνο (επένδυση που αγγίζει το 1 δισ. ευρώ), μέχρι το 2027 σε πρώτη φάση, βρίσκεται η Energean. Το project ήδη προσελκύει τα βλέμματα και το ζωηρό ενδιαφέρον βιομηχανιών (emitters) από Ελλάδα και εξωτερικό.
Είναι ενδεικτικό πως ο Πρίνος «χωρά» 3 εκατ. τόνους CO2 με την ζήτηση που εκδηλώνεται να απαιτεί χωρητικότητα τουλάχιστον 5,5 εκατ. τόνων…
Οι τεχνολογίες δέσμευσης, αξιοποίησης και αποθήκευσης άνθρακα (CCS) αφορούν τη δέσμευση εκπομπών του CO2 από τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις ή τις μονάδες παραγωγής ενέργειας όπου εκπέμπεται, τη συμπίεσή του και τη μεταφορά του σε φυσικούς γεωλογικούς σχηματισμούς, είτε στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό, κατάλληλους για αποθήκευση.
Οι ενεργοβόρες βιομηχανίες με την αποθήκευση εκπομπών CO2 θα εξοικονομήσουν σημαντικά ποσά που καταβάλουν σήμερα για να αγοράζουν δικαιώματα ρύπων.
Το μεγαλόπνοο project του Πρίνου έχει πάρει το πράσινο φως πρόσφατα για να λάβει χρηματοδότηση 120 εκατ. ευρώ από το ευρωπαϊκό ταμείο Connecting Europe Facility ενώ θα διοχετευθούν και πόροι 150 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Καράβια LNG, σύγχρονες μονάδες αερίου και αιολικά πάρκα στην Αλεξανδρούπολη
Το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης έχει αναδειχθεί σε στρατηγικό κόμβο τόσο για τις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και για την Ελλάδα, ιδιαίτερα μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Ο Πλωτός Σταθμός Αποθήκευσης και Αεριοποίησης (FSRU), επένδυση που ξεπέρασε τα 400 εκατ. ευρώ, στην Αλεξανδρούπολη ενδυναμώνει τον στρατηγικό ρόλο της Bόρειας Ελλάδας ως ενεργειακού κόμβου για την ευρύτερη περιφέρεια της ΝΑ Ευρώπης.
Η υποδομή (από τον Ιανουάριο αντιμετωπίζει τεχνικό πρόβλημα) κατέχει τον ρόλο μίας εναλλακτικής πηγής εφοδιασμού της Ελλάδας και άλλων χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης στην εντεινόμενη προσπάθειά τους να απεξαρτηθούν από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Φορτία από τις ΗΠΑ και άλλες χώρες παραγωγούς LNG φτάνουν με δεξαμενόπλοια στο FSRU, όπου και οι ποσότητές του μεταγγίζονται σε αυτό και στη συνέχεια μέσω του ΕΣΦΑ και του IGB (ελληνοβουλγαρικός αγωγός) μεταφέρονται στις αγορές των Βαλκανίων, της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.
Tην ίδια στιγμή, ΔΕΗ, ΔΕΠΑ Εμπορίας και όμιλος Κοπελούζου κατασκευάζουν (μέσω της Ηλεκτροπαραγωγής Αλεξανδρούπολης ΑΕ), νέα υπερσύγχρονη θερμική μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που κατασκευάζεται στην Αλεξανδρούπολη (στόχος να λειτουργήσει το 2027), ισχύος 840 MW, η οποία αντιστοιχεί στην ενέργεια που παράγουν τρεις ρυπογόνες λιγνιτικές μονάδες.
Το έργο είναι σχεδιασμένο για να λειτουργεί και με καθαρά καύσιμα, όπως το υδρογόνο, γεγονός που θα δώσει ώθηση στην «πράσινη» μετάβαση.
Στο Θρακικό πέλαγος, όχι χωρίς αντιδράσεις, βάζουν ρότα και πλωτά αιολικά πάρκα ισχύος 600 MW με Motor Oil, Τέρνα Ενεργειακή και ΔΕΗ να σχεδιάζουν την ανάπτυξη των πάρκων με ορίζοντα το 2030, αν και ακόμα τα πλάνα βρίσκονται πρώιμη φάση.
Yδρογόνο στο Αμύνταιο
Στο αυλάκι… του Αμυνταίου εισέρχεται, μέχρι το 2027, το υδρογόνο. Τότε εκτιμάται πως θα λειτουργήσει η πρώτη βιομηχανικής κλίμακας μονάδα παραγωγής ανανεώσιμου υδρογόνου στην Ελλάδα, από την Helleniq Hydrogen, της εταιρείας που ξεκίνησε πριν από 1,5 χρόνο και αποτελεί μία κοινοπραξία της Motor Oil και της ΔΕΗ.
Στόχος της εταιρείας είναι οι εξαγωγές υδρογόνου σε Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη, προκειμένου να καταστήσει την Ελλάδα ένα σημαντικό hub πράσινου υδρογόνου, αξιοποιώντας τη γεωγραφική της θέση και τις υπάρχουσες υποδομές. Το ύψος της επένδυσης προσεγγίζει 120 εκατ. ευρώ.
«Στην πρίζα» το 2026 εργοστάσιο πράσινων μπαταριών στη Χαλκηδόνα
Στο στόχαστρο της CMBLu (γερμανική εταιρεία που πρωταγωνιστεί στις μπαταρίες της νέας εποχής), μπαίνει η Χαλκηδόνα με το εργοστάσιο μπαταριών στερεάς ροής να «φορτίζει» σταδιακά.
Το επενδυτικό project (άνω των 50 εκατ. ευρώ) και δυνητικής δυναμικότητας 800 ΜW, μέσω μίας πρωτοπόρας τεχνολογίας στοχεύει να αλλάξει συθέμελα τις ισορροπίες στις τεχνολογίες αποθήκευσης ενέργειας και να προσφέρει μία νέα εναλλακτική πέρα από τις μπαταρίες λιθίου που πρωταγωνιστούν και στις οποίες κυριαρχεί η Κίνα.
Το σχέδιο αφορά την δημιουργία νέας μονάδας παραγωγής οργανικών μπαταριών στερεάς ροής με την εταιρεία να καταθέτει το ερχόμενο διάστημα τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ).
Ορίζοντας υλοποίησης της επένδυσης έχει τεθεί το τέλος του 2026, με το project να ανοίγει 200-300 θέσεις εργασίας, τοποθετώντας τη Θεσσαλονίκη σε ένα πεδίο, όπως είναι η αποθήκευση ενέργειας, που θα κυριαρχήσει στο ενεργειακό γίγνεσθαι τα επόμενα χρόνια.
Η πόλη και η ευρύτερη περιοχή της Βόρειας Ελλάδας έχουν την ευκαιρία να μπουν με αξιώσεις κλάδο αιχμής και βαρύνουσας γεωστρατηγικής σημασίας, όπως είναι αυτός της υψηλής τεχνολογίας με την προστιθέμενη αξία που θα μείνει στην περιοχή να αλλάζει τα δεδομένα.
Η επένδυση που έχει υπαχθεί υπό την σκέπη του Ταμείου Ανάκαμψης θα επιχορηγηθεί με 30 εκατ. Η ίδια συμμετοχή, της CMBlu Energy, θα ανέλθει στο ποσό των 12 εκατ. ενώ θα συναφθεί και τραπεζικό δάνειο.
Το εργοστάσιο θα αναπτυχθεί σε οικόπεδο 20 στρεμμάτων στην περιοχή Κάτω Γέφυρα (στο Επιχειρηματικό Πάρκο Θεσσαλονίκης), του δήμου Χαλκηδόνας.
Η τεχνολογία Organic SolidFlow συνδυάζει τα πλεονεκτήματα των μπαταριών στερεάς κατάστασης και των μπαταριών ροής, αποτελώντας μία βιώσιμη εναλλακτική στις μπαταρίες λιθίου από τις οποίες έχουν έως και 50% μικρότερο κόστος κατασκευής αλλά και μεγαλύτερη διάρκεια ζωής (20 χρόνια έναντι 5-6 χρόνια των λιθίου).
Οι λύσεις της CMBlu προσφέρονται για να καλύψουν ένα μεγάλο φάσμα αναγκών, όπως παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, εμπορικές και βιομηχανικές εγκαταστάσεις, υποδομές φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων, ναυτιλία.
Τα 5 σημεία «κλειδιά»
01
Η Βόρεια Ελλάδα, σε ένα ταραγμένο γεωστρατηγικό σκηνικό, μοιράζει την ενεργειακή τράπουλα της Νοτιοανατολικής Ευρώπης με τα επενδυτικά projects που υλοποιούνται, από το Αμύνταιο έως την Αλεξανδρούπολη, να υπερβαίνουν τα 15 δισ. ευρώ.
02
Η ΔΕΗ, με το κολοσσιαίων διαστάσεων project (άνω των 12 δισ.) στη Δυτ. Μακεδονία, επιχειρεί να σπείρει μία «κοιλάδα» καινοτομίας, ενέργειας και τεχνολογίας.
03
Προσελκύοντας επενδυτικά κεφάλαια από διεθνείς κολοσσούς σε μία περιοχή που αναζητά εναγωνίως αναπτυξιακό ορίζοντα μετά το βίαιο σοκ της απολιγνιτοποίησης, η Δυτ. Μακεδονία έχει την ευκαιρία να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στην εποχή της πράσινης μετάβασης.
04
Η επαναλειτουργία του αγωγού πετρελαίου με τη Βόρεια Μακεδονία και ο νέος αγωγός αερίου καθιστούν την Θεσσαλονίκη και τη Βόρεια Ελλάδα διαύλους εξαγωγής ενέργειας γεωστρατηγικής σημασίας.
05
Το εργοστάσιο «πράσινων» μπαταριών που θα κατασκευαστεί στη Χαλκηδόνα βάζει τη Θεσσαλονίκη στο χάρτη της αποθήκευσης ενέργειας με μία πρωτοπόρα τεχνολογία που προσδίδει προστιθέμενη αξία στην περιοχή.
Με 12 δισ. και giga data centers, η ΔΕΗ βάζει στην πρίζα… το αύριο
Με στόχο το πέρασμα από την εποχή του λιγνίτη στην πράσινη μετάβαση που θα οδηγήσει τη Δυτική Μακεδονία σε μία επόμενη μέρα ευημερίας και προόδου, η ΔΕΗ δρομολογεί επενδύσεις στα πρώην λιγνιτικά πεδία πάνω από 12 δισ. ευρώ, που θα ξεδιπλωθούν σε ορίζοντα 10 χρόνων από σήμερα.
Βασική επιδίωξη του ομίλου να καταστήσει την περιοχή, που υπέστη το σοκ της απολιγνιτοποίησης και ενώ το πρόγραμμα Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης ύψους 1 δισ. ευρώ έχει αποτύχει παταγωδώς να προσδώσει αναπτυξιακή ώθηση, ψηφιακό και τεχνολογικό κόμβο με το βλέμμα στις ΗΠΑ και πολυεθνικούς κολοσσούς που θα θελήσουν να επενδύσουν στο project της ΔΕΗ.
Στο πλαίσιο αυτό, σε πρώτη φάση θα τρέξουν, έως το 2030, επενδύσεις 5,75 δισ. ευρώ με βασικό άξονα του σχεδίου την ανάπτυξη ενός mega data center ισχύος 300 MW με δυνατότητα επέκτασης σε giga data center ισχύος 1.000 MW.
Η επέκταση αυτή θα απαιτήσει επιπλέον επένδυση 5,4 δισ. και για να υποστηριχθεί θα χρειαστούν και επιπλέον επενδύσεις 1,2 δισ. σε μονάδες ενέργειας στο χώρο της λιγνιτικής μονάδας «Πτολεμαΐδα 5» και στον Άγιο Δημήτριο.
Η ΑΙ σε πρώτο πλάνο: Τι είδε η ΔΕΗ στα data centers
Η επανάσταση της Τεχνητής Νοημοσύνης (AI) και ο ψηφιακός μετασχηματισμός έχουν οδηγήσει σε μια πρωτοφανή αύξηση της ζήτησης για data centers παγκοσμίως. Σύμφωνα με σχετικές εκθέσεις, η παγκόσμια ζήτηση προβλέπεται να ξεπεράσει τα 200 GW μέχρι το 2030, εκ των οποίων περίπου 35 GW θα αφορούν αποκλειστικά στην Ευρώπη. Ωστόσο, τα επιβεβαιωμένα έργα είναι λίγα, λόγω ελλείψεων σε κατάλληλες τοποθεσίες και ενεργειακή επάρκεια, δημιουργώντας ένα μεγάλο επενδυτικό κενό.
Tαυτόχρονα, το μεγαλεπήβολο project θα συνοδεύεται από ευρύ επενδυτικό πρόγραμμα (άνω των 3 δισ. ευρώ) ανάπτυξης φωτοβολταϊκών πάρκων, μονάδων αποθήκευσης ενέργειας, αντλησιοταμιευτικών μονάδων, νέων μονάδων αερίου (όπως και μετατροπής της υπερσύγχρονης λιγνιτικής μονάδας «Πτολεμαΐδα 5» σε μονάδα αερίου ανοιχτού κύκλου) και σταθμών συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας (ΣΗΘΥΑ).
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 06.04.2025
