Ένα έγκλημα, μια τιμωρία στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος

Ένα κλασικό μυθιστόρημα που όλοι αγαπήσαμε. Μία πρωτότυπη θεατρική μετάφραση που μας επιτρέπει τώρα να το δούμε και επί σκηνής. Ο λόγος για το «Έγκλημα και τιμωρία» του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι τη σκηνοθεσία του οποίου υπογράφει η Νικαίτη Κοντούρη και το κείμενο ο Θανάσης Τριαρίδης.

Η «καρδιά» του μυθιστορήματος μένει αλώβητη, αλλά «Ο Τριαρίδης καλπάζει προς μία κατεύθυνση που τον εκφράζει απόλυτα», όπως λέει στη «ΜτΚ» η σκηνοθέτιδα, καθώς ο γνωστός συγγραφέας συνδέει το δράμα της ανθρωπότητας με το Ολοκαύτωμα. «Με αυτόν τον τρόπο κάνει παγκόσμιο όλο αυτό το ζήτημα της συλλογικής ευθύνης ότι έχουμε να κάνουμε με αρχετυπικούς χαρακτήρες, όπως και στην τραγωδία, με συλλήψεις πνευματικές, με πολύ σκληρά υλικά συνυφασμένες, όπου υπάρχει πολύ βία κοινωνική, αδικία, φτώχια. Μέσα από όλα αυτά οι άνθρωποι σκέφτονται διαφορετικά και θέλουν να προτείνουν κάτι άλλο, αλλά αυτό που καταφέρνουν είναι να ανοίγουν μια άλλη άβυσσο».

Τα πάθη της ανθρωπότητας

Για εκείνη ο Τριαρίδης είναι ένας άνθρωπος που γράφει με παλμό. «Γεννάει καινούριες λέξεις και δημιουργεί ένα σύμπαν πιο ζοφερό και από τον ίδιο τον Ντοστογιέφσκι». Στη θεατρική μεταφορά του συγγραφέα η δράση συναιρείται σε οκτώ χαρακτήρες. Τη Νικαίτη Κοντούρη προκάλεσε η σύλληψή του σε σχέση με τον Ντοστογιέφσκι και την κοινωνία. «Κάτω από τις λέξεις του συγγραφέα υπάρχει ο ρυθμός ενός κόσμου που πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο και αναζητάει τη σωτηρία μέσα από την τιμωρία. Σκεφτήκαμε ότι σε αυτή την παράσταση θα είχε ενδιαφέρον μιας και την κάνουμε σε μία πολύ μεγάλη σκηνή να παντρέψουμε αυτόν τον κλειστοφοβικό κόσμο των μικρών δωματίων, του λαβυρίνθου, του υπογείου. Να εμπλουτιστεί με έναν κόσμο που αντιδρά, για να διευκολύνει την εξέλιξη του έργου και όχι υπονομεύοντάς το. Έτσι, υπάρχει ένα ensemble 18 ηθοποιών. Μέσα από αυτό προκύπτουν οι ρόλοι και σε κάποιες μαγικές στιγμές εμφανίζονται και οι κλώνοι τους και γίνονται καθρέφτης πάνω στη σκηνή. Είχε ενδιαφέρον ο τρόπος που αυτό θα επιτευχθεί κινησιολογικά. Το καλό είναι ότι υπάρχει μία μεγάλη ομάδα ανθρώπων με πάρα πολλές ικανότητες οι οποίοι συνυπάρχουν αρμονικά φτάνοντας σε πολύ καλά αποτελέσματα», τονίζει η Νικαίτη Κοντούρη.

Θεωρεί ότι κείμενα σαν το «Έγκλημα και τιμωρία» λειτουργούν καταλυτικά και λυτρωτικά. «Μετουσιώνεται σε θεατρικό κείμενο στη σκηνή μια λογοτεχνική σύλληψη, πολύ βαθιά, πολύ ουσιαστική πολύ καθοριστική για την πορεία της ανθρωπότητας. Όλο αυτό κάνει πιο απτό το ζητούμενο του Ντοστογιέφσκι. Ακολουθεί το αίτημα να δοθεί η διάσταση που απαιτεί ο Τριαρίδης, ο οποίος τοποθετεί τον Ρασκόλνικοφ στο Άουσβιτς. Έχει λοιπόν να κάνει με τα πάθη της ανθρωπότητας, τη συλλογική μνήμη και τη συλλογική ενοχή και δεν είναι μόνο μια αστυνομική ιστορία. Είναι ένα δίωρο παθιασμένο. Αυτό βιώνουμε. Το θέατρο δεν είναι μόνο για να μας κάνει να γελάμε, πράγμα σαφώς λυτρωτικό, αλλά μπορεί να μας καθαρίσει και την ψυχή. Πόσο μάλλον στο συγκεκριμένο έργο που ολοκληρώνεται η τιμωρία», υπογραμμίζει η Νικαίτη Κοντούρη.

Θανάσης Τριαρίδης: Το μεγαλύτερο μυθιστόρημα του ανθρώπου

Ο Θανάσης Τριαρίδης ασχολήθηκε με το έργο από τα χρόνια ακόμη του κορονοϊού, μαζί με άλλες δύο μεταπλάσεις ισάριθμων κλασικών μυθιστορημάτων (Φρανκεστάιν και Παναγία των Παρισίων). «Ο σκοπός τους είναι να καταθέσουν τα διακυβεύματα του σήμερα φιλτραρισμένα μέσα από τα δεδομένα του παρόντος. Κατά κάποιον τρόπο είναι ένα πολύ σύνθετο πράγμα», λέει ο συγγραφέας στη «ΜτΚ».

Μιλάει για την προσθήκη του Ολοκαυτώματος: «Ουσιαστικά ο Ρασκόλνικοφ βλέπει στα όνειρά του τους θαλάμους αερίου του Άουσβιτς. Η Σόνια κάποια στιγμή αποφασίζει να πάρει το όνειρό του και να το βλέπει αυτή, απλώς το βλέπει λίγο αλλαγμένο, δηλαδή βλέπει και κάτι ακόμα μέσα στους θαλάμους αερίων. Επιπλέον στον Ντοστογιέφσκι δεν υπάρχει τιμωρία, αλλά το έγκλημα και η διαδρομή ανεύρεσής του. Εδώ δημιουργείται ο ρόλος της μητέρας του ήρωα, η οποία αποφασίζει να γίνει η δολοφονημένη γυναίκα και να τη σκοτώσει ο γιος της για να λυτρωθεί. Οπότε υπάρχει αυτή η μετεξέλιξη σε σχέση με το πρωτότυπο μυθιστόρημα, που δεν το χαρακτηρίζουμε τυχαία το μεγαλύτερο μυθιστόρημα του ανθρώπου. Γράφτηκε πριν τον Φρόιντ και το Ολοκαύτωμα, αλλά αυτό το κείμενο του 1866 μέσα από το δεδομένο του υπερανθρώπου το οποίο είναι πια μια πραγματικότητα της ζωής μας, μπορεί να απαντήσει μέσα από το στοιχείο της ψυχανάλυσης, αλλά και του απόλυτου κακού που εκφράζει το ολοκαύτωμα».

Τέλος, καταθέτει την εμπειρία του από τις δοκιμές: «Γίνεται μια καταπληκτική δουλειά. Γενικά, ό,τι ωραιότερο έχει η Θεσσαλονίκη, έχει συσπειρωθεί για να δημιουργηθεί αυτή η παράσταση. Η Νικαίτη είναι μια θηριώδης σκηνοθέτιδα. Μπήκα στην υπόθεση του θεάτρου βλέποντας την παράστασή της, Μήδεια. Είναι μεγάλη υπόθεση να συνεργάζεσαι μαζί της. Είναι ένας πάρα πολύ γλυκός άνθρωπος και προφανώς η συνεργασία στο έργο έχει γίνει και φιλία στη ζωή», ολοκληρώνει ο Θανάσης Τριαρίδης.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

«Έγκλημα και τιμωρία» Θανάση Τριαρίδη

Μονή Λαζαριστών - Σκηνή Σωκράτης Καραντινός

Πρεμιέρα: Σάββατο 22 Μαρτίου στις 21:00

*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 16.03.2025