- Newsroom
Ποια είδη δένδρων αποθηκεύουν περισσότερο άνθρακα; Πώς αντιδρούν στις αντίξοες συνθήκες λόγω κλιματικής κρίσης και δεν μπορούν να αυξηθούν γρήγορα αποθηκεύοντας περισσότερο άνθρακα; Απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά δίνει διεθνής ομάδα επιστημόνων, υπό τον συντονισμό των ερευνητικών φορέων INRAE και Bordeaux Sciences Agro της Γαλλίας, που μελέτησε 233 είδη δένδρων τα οποία φύονται σε 160 πειραματικές δασικές εκτάσεις σε διαφορετικές περιοχές του πλανήτη.
Ανάμεσα στην ομάδα βρίσκονται και δύο ερευνητές από το Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού - Δήμητρα, η Δρ. Μαριάντζελα Φωτέλλη και ο Δρ. Γαβριήλ Σπύρογλου οι οποίοι συμμετείχαν στο ερευνητικό πρόγραμμα CARTON που είχε ως στόχο τον εντοπισμό των δασικών δένδρων που διαθέτουν λειτουργικά χαρακτηριστικά, τα οποία ευνοούν την ανάπτυξή τους και την αποθήκευση CO2 στη βιομάζα τους.
Τα δάση παρέχουν πλήθος οικοσυστημικών υπηρεσιών, όπως η ρύθμιση του μικροκλίματος, η διατήρηση της βιοποικιλότητας και η προστασία των εδαφών. Μαζί με τους ωκεανούς, τα δάση είναι η σημαντικότερη αποθήκη άνθρακα, χάρη στην ικανότητά τους να αποθηκεύουν άνθρακα στο έδαφος και τη βιομάζα των δένδρων. Συνεπώς, τα δασικά δένδρα που αυξάνονται ταχύτερα θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν να μετριάσουμε την κλιματική αλλαγή. Ποια είδη θα πρέπει λοιπόν να προτιμήσουν οι διαχειριστές των δασών ως αυτά που έχουν το υψηλότερο δυναμικό μετριασμού της κλιματικής αλλαγής;
«Αν οι κλιματικές συνθήκες ενός τόπου είναι άριστες, τα ταχυαυξή όπως οι λεύκες, αυξάνουν γρηγορότερα και αποθηκεύουν περισσότερο άνθρακα. Όμως, όταν οι συνθήκες δεν είναι οι βέλτιστες όπως συμβαίνει με την κλιματική κρίση ειδικά στη Μεσόγειο με τις ξηρασίες, τα βραδυαυξή είδη είναι πιο ανθεκτικά. Επειδή δηλαδή αυξάνουν αργά και έχουν μικρούς ρυθμούς μεταβολισμού, μακροπρόθεσμα αποθηκεύουν περισσότερο άνθρακα αφού τα απαιτητικά ταχυαυξή μπορεί να νεκρωθούν από τις αντίξοες συνθήκες» εξηγεί στο Αθηναϊκό/ Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο κ. Σπύρογλου, διευθυντής ερευνών του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού - Δήμητρα ο οποίος συμμετείχε στην έρευνα. Συγκεκριμένα, χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα από τον δενδρόκηπο που υπάρχει στο Ινστιτούτο, αντλώντας στοιχεία από την αριά, τη χαλέπιο πεύκη, την κεφαλληνιακή ελάτη, το οριζοντιόκλαδο κυπαρίσσι και τη χνοώδη δρυ.
Γενικότερα, προηγούμενες έρευνες υπό ελεγχόμενες πειραματικές συνθήκες (ως επί το πλείστον πειράματα σε θερμοκήπια) είχαν δείξει ότι τα είδη με υψηλή αποτελεσματικότητα στην πρόσληψη πόρων όπως το νερό, το φως, τα θρεπτικά στοιχεία, είναι ταχυαυξή (π.χ. οι λεύκες, τα σφενδάμια κ.α.). Αυτά τα «απαιτητικά» είδη διαθέτουν χαρακτηριστικά όπως μεγάλη ειδική φυλλική επιφάνεια (φύλλα συνήθως λεπτά, με μεγάλη επιφάνεια και μικρό βάρος, ρίζες με υψηλή αναλογία μήκους προς βάρος) που τους επιτρέπουν να έχουν υψηλή φωτοσυνθετική ικανότητα και συγκέντρωση αζώτου στα φύλλα. Αντιθέτως, τα πιο «συντηρητικά - conservative» είδη χρησιμοποιούν πιο αποτελεσματικά τους περιορισμένους πόρους που έχουν στη διάθεσή τους και θεωρούνταν ως τώρα βραδυαυξή.
Τα «συντηρητικά» είδη αυξάνονται ταχύτερα στα δάση
Με τα νέα δεδομένα της έρευνας προέκυψε ότι υπό πραγματικές συνθήκες στη φύση, στα εύκρατα και βόρεια δάση του πλανήτη, τα «συντηρητικά» είδη γενικά αυξάνονται ταχύτερα από ότι τα λεγόμενα ταχυαυξή.
Αυτό οφείλεται στο ότι τα δάση γενικά φύονται σε περιοχές με μη ιδανικές συνθήκες αύξησης (χαμηλή γονιμότητα εδαφών, ψυχρό ή ξηρό κλίμα), οι οποίες κάνουν τα «συντηρητικά» είδη να πλεονεκτούν, καθώς είναι πιο ανθεκτικά στις καταπονήσεις και διαχειρίζονται αποτελεσματικότερα τους περιορισμένους πόρους που έχουν στη διάθεσή τους. Στα τροπικά δάση, όπου το κλίμα είναι δυνητικά πιο ευνοϊκό για την αύξηση των φυτών, τα «συντηρητικά» και τα «απαιτητικά» είδη δεν παρουσιάζουν διαφορές στην αύξησή τους.
Ο ρόλος - κλειδί των τοπικών κλιματικών και εδαφικών συνθηκών
Πέρα από την παρουσίαση κάποιων γενικών τάσεων σε επίπεδο τύπου οικοσυστήματος, οι ερευνητές ανέδειξαν τη σημασία της προσαρμογής των δασικών ειδών στις τοπικές περιβαλλοντικές συνθήκες. Αυτό σημαίνει ότι υπό ιδανικές συνθήκες κλίματος και εδάφους, τα «απαιτητικά» είδη, όπως π.χ. οι λεύκες, τα σφενδάμια και άλλα, θα αυξάνονται ταχύτερα και θα αποθηκεύουν περισσότερο άνθρακα από ότι τα «συντηρητικά» είδη.
Αντιθέτως, υπό αντίξοες κλιματικές και εδαφικές συνθήκες, οι οποίες είναι πιο συνήθεις και αναμενόμενες στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής, τα «συντηρητικά» είδη, όπως π.χ. η αριά, η χνοώδης δρυς και πολλά είδη πεύκων που είναι καλύτερα προσαρμοσμένα στις συνθήκες αυτές, θα έχουν υψηλότερο δυναμικό αποθήκευσης άνθρακα στη βιομάζα τους.
«Πρότασή μας είναι να επιλέγονται συντηρητικά είδη για να αντέξουν στις δύσκολες κλιματικές συνθήκες της Μεσογείου. Μπορεί να αποθηκεύουν άνθρακα με αργό ρυθμό αλλά μακροπρόθεσμα θα είναι περισσότερο από ένα ταχυαυξές που δεν είναι προσαρμοσμένο στο περιβάλλον της Ελλάδας» καταλήγει ο κ. Σπύρογλου.
