Διαγραφές φοιτητών: Οι επιπτώσεις των παρατεταμένων σπουδών στη διαπαιδαγώγηση των νέων. Του Κώστα Χρυσάφη

- Newsroom

Λίγους μήνες πριν την έναρξη εφαρμογής των διατάξεων των Ν. 4777/21 και 4957/22 για το ανώτατο χρονικό όριο σπουδών των φοιτητών ξεκίνησε ένας προβληματισμός για την αναγκαιότητα του μέτρου και τους πιθανούς τρόπους εφαρμογής. Η συζήτηση εστιάζεται στο κόστος που έχει σε κάθε ΑΕΙ η διατήρηση των λιμναζόντων φοιτητών, όπως καθιερώθηκε να χαρακτηρίζονται. Το οικονομικό κόστος είναι όντως πολύ μικρό, χωρίς όμως να σημαίνει ότι δεν απαιτεί χρόνο από το προσωπικό λόγω της επαναλαμβανόμενης συμμετοχής των στην εξεταστική διαδικασία και την διοικητική διαχείριση. Αυτό που όμως δεν κυριαρχεί στο διάλογο είναι οι επιπτώσεις των παρατεταμένων σπουδών στα οικονομικά μιας οικογένειας και στη διαπαιδαγώγηση των νέων ότι υπάρχουν επιλογές ζωής που έχουν αρχή και συγκεκριμένο τέλος. Ήδη εδώ και χρόνια στις μεταπτυχιακές σπουδές και στην εκπόνηση διδακτορικών έχει θεσπιστεί και εφαρμόζεται το ανώτατο όριο φοίτησης. Επομένως, αρχικά πρέπει πολιτεία και πανεπιστήμια να συμφωνήσουν ότι είναι αναγκαία η ύπαρξη ανώτατου ορίου φοίτησης και μετά να συμφωνηθεί ο τρόπος εφαρμογής

Από την ψήφιση του νόμου μέχρι σήμερα δυστυχώς τα πανεπιστήμια και το Υπουργείο δεν ανέλαβαν καμία ευθύνη ενημέρωσης των ενδιαφερόμενων με στοχευόμενες δράσεις μέσω των ΜΜΕ. Ταυτόχρονα, οι ηγεσίες των ΑΕΙ προκειμένου να αποφύγουν οποιαδήποτε αναταραχή και μη πιστεύοντας ότι το μέτρο θα εφαρμοστεί δεν πήραν οποιαδήποτε πρωτοβουλία που σκοπό θα είχε τη βελτίωση – μείωση του χρόνου αποφοίτησης. Τα πανεπιστήμια θεωρούν ότι όλοι οι παράγοντες που επιδρούν στην επιμήκυνση των σπουδών δεν οφείλονται σε αυτά αλλά σε εξωγενείς παράγοντες όπως το κόστος διαβίωσης των φοιτητών σε άλλη πόλη ή εισαγωγή σε τμήμα λόγω βαθμών των πανελληνίων. Παραβλέπουν όμως, ότι οι αριθμοί των μη ενεργών φοιτητών δεν δείχνουν αξιοσημείωτες διαφοροποιήσεις μεταξύ των κεντρικών και περιφερειακών πανεπιστημίων. Επομένως οι εξωγενείς παράγοντες δεν είναι αυτοί που κύρια επηρεάζουν το χρόνο σπουδών. Τα ΑΕΙ ηθελημένα παραβλέπουν την επίδραση που υπάρχει στην επιμήκυνση των σπουδών από τις απαιτήσεις των προγραμμάτων σπουδών, συχνά εξωπραγματικές, και γενικότερα την ποιότητα της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Δυστυχώς η χώρα στερείται μιας σοβαρής και με στοιχεία προσέγγιση του προβλήματος.

Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο είναι βέβαιο ότι χρειάζεται η επανεξέταση όχι μόνο των μεταβατικών διατάξεων αλλά και του συνόλου των ρυθμίσεων που αφορά τις διαγραφές. Μια πρώτη διαφοροποίηση πρέπει να είναι η κατοχύρωση από τα ΑΕΙ όλων των μαθημάτων που έχει κάποιος περάσει μαζί με τα αντίστοιχα ECTS. Αυτό πρέπει να συνοδευτεί με τη δυνατότητα φοιτητής που έχει διαγραφεί λόγω ορίου φοίτησης να μπορεί μέσω κατατακτηρίων εξετάσεων να περάσει ξανά στο τμήμα που φοιτούσε ή σε συναφές τμήμα με κατοχύρωση μαθημάτων και ένταξη σε εξάμηνο σπουδών ανάλογα με τα μαθήματα που θα του αναγνωριστούν. Το κάθε τμήμα θα μπορεί να ορίσει το ποσοστό των φοιτητών που θα μπορεί να δεχτεί από την κατηγορία αυτή κάθε χρόνο.

Ταυτόχρονα κάθε τμήμα πρέπει να υποχρεωθεί να τροποποιήσει το πρόγραμμα σπουδών του ώστε να είναι εφικτό η συντριπτική πλειοψηφία των φοιτητών να παίρνει πτυχίο εντός των προβλεπόμενων ορίων. Αυτό επιβάλλει νέες προσεγγίσεις στην εκπαιδευτική διαδικασία και την αξιολόγησή των γνώσεων που συνδυάζεται με την ουσιαστική «υποχρεωτικότητα» στην παρακολούθηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας από τους φοιτητές. Επίσης θα πρέπει να υιοθετηθούν προβλέψεις για τη παρακολούθηση της πορείας των φοιτητών σε ενδιάμεσο στάδιο, π.χ. τα δύο χρόνια, ώστε να επιλέγονται έγκαιρα οι κατάλληλες δράσης ενεργοποίησης – συμμετοχής των φοιτητών στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Έχοντας σαν οδηγό τις προηγούμενες προτάσεις και την προϋπόθεση θεσμοθέτησή τους όπου απαιτείται αλλά και την μέχρι σήμερα πορεία μπορούμε να επανεξετάσουμε τον τρόπο εφαρμογής των μεταβατικών διατάξεων. Αρχικά για τη μεγάλη κατηγορία των φοιτητών που είχαν ολοκληρώσει τον τυπικό χρόνο των σπουδών τους πριν την εφαρμογή του νέου μέτρου μπορούμε να τους χωρίσουμε σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Η πρώτη αφορά φοιτητές που δεν έκαναν εγγραφή και δεν συμμετείχαν σε καμία εξέταση τα τέσσερα προηγούμενα χρόνια για τους οποίους πρέπει να εφαρμοστεί άμεσα το μέτρο της διαγραφής. Η δεύτερη κατηγορία αφορά φοιτητές που είχαν κάποια συμμετοχή σε εξετάσεις τα τέσσερα τελευταία χρόνια. Σε αυτούς μπορεί να δοθεί μια επιπλέον παράταση για ένα έως δύο χρόνια. Με την ίδια πρακτική μεταβατικών ρυθμίσεων πρέπει να αντιμετωπιστούν όλοι οι υπόλοιποι φοιτητές που ήδη φοιτούν. Τα όρια φοίτησης σύμφωνα με τον νόμο πρέπει να εφαρμοστούν χωρίς μεταβατικές διατάξεις για τους φοιτητές που θα εισαχθούν στα ΑΕΙ το 2025.

*Ο κ. Χρυσάφης είναι ομότιμος καθηγητής του Τμήματος Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης