Αέρια ρύπανση στη Θεσσαλονίκη: Πώς φτάσαμε στην καταδίκη της Ελλάδας από την ΕΕ

Από το 2009 χρονολογείται η αλληλογραφία της Κομισιόν με την Ελλάδα, για την αέρια ρύπανση, που οδήγησε στην καταδίκη της χώρας μας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο τόσο για τις υπερβάσεις των ορίων για τα αιωρούμενα μικροσωματίδια (ΑΣ10) στη Θεσσαλονίκη, και για το ότι οι αρχές δεν έλαβαν εγκαίρως μέτρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος.

Η ελληνική πλευρά απαντούσε… στέλνοντας «την μπάλα στις κερκίδες»: τη μία ότι δεν υπήρχαν υπερβάσεις μια συγκεκριμένη χρονιά (2013), την άλλη ότι είχαν εντοπιστεί υπερβάσεις μόνο σε δύο σταθμούς παρακολούθησης, ότι οι υπερβάσεις εμφανίζονται μόνο τον χειμώνα ή ότι ο μέσος όρος σε ετήσια βάση ήταν εντός ορίων. Όμως η διαδικασία είχε κινηθεί για υπερβάσεις των ημερήσιων τιμών, ενώ αρκούσε η υπέρβαση ακόμα και σε έναν σταθμό για να διαπιστωθεί παράβαση της σχετικής κοινοτικής οδηγίας. Αφού υπολογίστηκε και αφαιρέθηκε η συμβολή της αφρικανικής σκόνης, και πάλι υπήρχαν υπερβάσεις της ημερήσιας οριακής τιμής για τα ΑΣ10 εξακολούθησαν να υφίστανται

Η ελληνική πλευρά υποστήριξε ακόμη ότι υπήρχε σαφής τάση μείωσης του αριθμού ημερών με υπέρβαση της ημερήσιας οριακής τιμής, επικαλέστηκε τη βαθιά ύφεση που οδήγησε τον πληθυσμό στο να χρησιμοποιεί οικονομικά και ρυπογόνα μέσα θέρμανσης, επικαλέστηκε ακόμα και το lockdown του 2020 και το ότι ο κόσμος έμεινε στο σπίτι και έκαψε περισσότερο το τζάκι (παρότι η προσφυγή ήταν για τα έτη 2005-2019 με εξαίρεση το 2013). Απαντώντας στο επιχείρημα της Ελληνικής Δημοκρατίας σχετικά με τα θετικά αποτελέσματα που είχαν τα μέτρα που ελήφθησαν, η Επιτροπή παρατήρησε ότι αυτά δεν ήταν αποτελεσματικά, καθώς ο αριθμός των ημερών υπέρβασης της ημερήσιας οριακής τιμής για τα ΑΣ10 στη Θεσσαλονίκη αυξήθηκε ξανά από το 2017.

Κατά την εκδίκαση της υπόθεσης προέκυψε ότι από το 2005 έως το 2014 (εξαιρουμένου του 2013) και από το 2017 έως το 2019, σημειώθηκε υπέρβαση της ημερήσιας οριακής τιμής για τα ΑΣ10, η οποία είχε οριστεί σε 50 μg/m³, από 39 έως 121 φορές ανά ημερολογιακό έτος (άνω του 10% για το έτος 2017 έως σχεδόν 246 % για το έτος 2006).

Αν και διαπιστώνεται σημαντική μείωση του αριθμού των ημερών υπέρβασης μεταξύ του 2008 (105 ημέρες) και του 2009 (39 ημέρες), εντούτοις, παρατηρείται αύξηση μεγαλύτερη του 100% του αριθμού αυτού ημερών για το 2010, η δε ανοδική τάση συνεχίζεται, αν και λιγότερο έντονη, μέχρι το 2012. Το 2014 ο αριθμός των ημερών υπέρβασης μειώθηκε κατά 50 % περίπου σε σχέση με το 2012. Μετά από νέα μείωση, το 2017, σε 39 ημέρες υπέρβασης της εν λόγω οριακής τιμής, διαπιστώνεται ανοδική τάση μέχρι το 2019, έτος κατά το οποίο οι ημέρες υπέρβασης της οριακής αυτής τιμής ανήλθαν σε 67.

Διαπιστώθηκε, επίσης, χωρίς να αμφισβητείται από την Ελληνική Δημοκρατία, ότι δεν υφίσταται κανένα κατάλληλο σχέδιο δράσης για την ποιότητα του αέρα στον οικισμό Θεσσαλονίκης το οποίο να πληροί τις τυπικές απαιτήσεις της οδηγίας 2008/50, το οποίο να έχει κοινοποιηθεί στην Επιτροπή και δεν παρέσχε καμία πρόβλεψη σχετικά με τον χρόνο που απαιτείται για τη συμμόρφωση με την ημερήσια οριακή τιμή για τα ΑΣ10 στη Θεσσαλονίκη.

Το δικαστήριο δέχτηκε ότι είναι απαραίτητο τα αναγκαία μέτρα που πρέπει να ληφθούν να απαριθμούνται και να περιγράφονται λεπτομερώς καθώς και να περιλαμβάνουν εκτίμηση της σχεδιαζόμενης βελτίωσης της ποιότητας του αέρα και εκτίμηση του χρόνου που απαιτείται για την επίτευξη των στόχων αυτών.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 25-26.03.2023